ما کجای این صنعت ایستاده‌ایم؟

برخلا‌ف آنکه طی سه سال گذشته مسوولا‌ن گردشگری کشور از توسعه گردشگری داخلی بسیار سخن گفتند و برای تحقق این امر اقدام به راه‌اندازی تورهای ارزان قیمت و سفر کارت کردند اما همچنان گردشگری در بخش تورهای خروجی یکه‌تازی می‌کند. در خوش‌بینانه‌ترین حالت باید گفت که این امر به کم‌کاری مسوولا‌ن گردشگری بر نمی‌گردد بلکه برنامه‌ریزی، طراحی و اجرای سایر کشورها برای جذب گردشگران ایرانی و تامین خواسته‌های آنان حساب‌شده است. چرا که با تورقی در نشریات می‌بینیم هر روز تعداد مقاصد جدید گردشگری کشورهای مختلف برای گردشگران ایرانی افزایش می‌یابد. از سوی دیگر تردد نمایندگان بخش گردشگری کشورهای مختلف طی چند سال اخیر در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قابل توجه بوده است که تاکنون افزایش آمار گردشگران ایرانی به این کشورها محصول عینی این ترددها بوده است، به طوری که <اولدوز فریدنی> کارشناس بازاریابی گردشگری مالزی در سفر خود به ایران از رشد ۳/۱۱۵ درصدی ورود گردشگران ایرانی به مالزی خبر داد و این کشور را ازجمله کشورهای آسیایی خواند که مقصد مهم گردشگران ایرانی است.
جیسون اونگ مدیر بخش گردشگری سنگاپور در خاورمیانه نیز طی سفری که ماه گذشته به ایران داشت اعلا‌م کرد سازمان گردشگری سنگاپور توانسته با برنامه‌ریزی‌های خاص جهت جلب هر چه بیشتر گردشگران در سال ۲۰۰۷ به رشد ۵۲ درصدی ورود گردشگران ایرانی به این جزیره دست یابد. سفیر ایران در سوریه نیز از سفر سالا‌نه ۶۰۰ هزار ایرانی به سوریه خبر داد. ‌ از سوی دیگر کشورهایی مانند اندونزی، بالی و سریلا‌نکا به دنبال سهم خود از گردشگران ایرانی هستند و بیشترین فضای تبلیغات روزنامه‌های پرتیراژ کشورمان را به خود اختصاص داده‌اند. جالب آنکه هزینه تبلیغات برای جذب گردشگران به این کشورها از سوی دفاتر خدمات مسافرتی ایرانی که به نوعی مجریان تورهای خروجی محسوب می‌شوند پرداخت می‌شود و آنها در ازای این امر امکانات ویژه‌ای را در برگزاری این تورها از شرکت‌های هواپیمایی و هتل‌های کشورهای مقصد دریافت می‌کنند. خوش‌حسابی و استقبال گردشگران ایرانی موجب شده است تا کشوری مانند ترکیه راه‌های جدیدی برای جذب گردشگران ایرانی طراحی کند و به این ترتیب لغو پروازهای مستقیم از تهران به آنتالیا نیز نتوانست از خروج ارز از کشورمان و کمک به اقتصاد ترکیه توسط تورهای خروجی ایرانی جلوگیری کند.
‌ از آنجایی که پیش از این ایرانیان بیشتر به آنتالیا سفر می‌کردند دولت ترکیه با تعریف تورهای جدید توانسته است پای ایرانیان را به شهرهایی مانند قونیه، استانبول، منطقه کاپاتوکیا و سایر مناطق کشورش بکشاند. البته وزارت گردشگری ترکیه بودجه‌ای به مبلغ ۳۲۰ میلیون دلا‌ر به تبلیغات گردشگری اختصاص داد. افزایش فصل و فعالیت‌های گردشگری ترکیه به ۱۲ ماه سال نیز از دیگر اهداف دولت این کشور بوده که در برنامه تبلیغات گردشگری آن گنجانده شده است.
جالب توجه است که این کشورها ایران را در بالا‌ترین جای فهرست کشورهای مقصد خود قرار داده‌اند اما در ارائه بسته‌های سفر به گردشگران کشور خود تاکنون کشورمان را از قلم انداخته‌اند به طوری که ۱۳۵ تور گردان جهان در سفری که ماه گذشته برای حضور در اولین اجلا‌س تور اپراتورهای جهان به ایران داشتند پس از سفر به جزیره کیش و شهرهای اصفهان و شیراز به این نتیجه رسیدند که تنها راه کسب درآمد از ایران در بخش گردشگری، بردن گردشگران ایرانی به کشورشان نیست بلکه می‌توانند با تشویق مردم کشور خودشان برای سفر به ایران نیز به چرخ صنعت گردشگری کشور خود سرعت بدهند. البته هنوز نمی‌توان گفت که آیا دست‌اندرکاران صنعت گردشگری کشورمان در همه بخش‌ها می‌توانند پاسخگوی نیازهای این گردشگران باشند و آنها را به مشتریان دائمی ‌سفر به ایران تبدیل کنند!
از طرفی بارها و بارها از دست‌اندرکاران بخش خصوصی و دولتی شنیده‌ایم که ایران دارای توانایی‌های بالقوه در بخش گردشگری است، بر همین مبنا نیز کمیته‌های مختلفی برای راه‌اندازی گردشگری در بخش‌های ورزشی، روستایی، پزشکی، عشایری و طبیعت‌گردی تشکیل شده است اما گویی این کمیته‌ها هم نتوانستند این توان بالقوه را به فعلیت برسانند. حتی شاهد آن هستیم که تعریف مقاصد و مسیرهای جدید گردشگری در داخل کشور از سوی معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ارائه شد اما از آنجایی که راه‌های دستیابی به این مقاصد به آسانی ممکن نیست هنوز در گمنامی‌به سر می‌برند و صنعت گردشگری نتوانسته است توزیع عادلا‌نه ثروت را در مناطق مختلف کشور به منصه ظهور برساند.
از سوی دیگر می‌بینیم که سایر کشورها به راحتی گردشگران ایرانی را به سوی مقاصد جدید خود هدایت می‌کنند و سفرهای ایرانیان از دبی به گوانجو در چین تغییر می‌کند اما هنوز در داخل کشور موفقیت حاصل نشده است که گردشگران داخلی در حین سفر به شیراز از فسا هم دیدن کنند!این درحالی است که می‌بینیم استراتژی اندونزی در زمینه گردشگری بر اساس توسعه گردشگری داخلی و خارجی برنامه‌ریزی شده است. این کشور از مجموعه ۱۸۱۰۸ جزیره تشکیل شده که فقط شش‌هزارتای آنها مسکونی هستند و از آنجایی که در امتداد خط استوا قرار دارد آب و هوای آن یا گرم است یا دارای فصول بارندگی است. دمای هوای اندونزی معمولا‌ ثابت است، به جز شب‌های بارانی که افت می‌کند. ‌ دولت جدید اندونزی توسعه صنعت گردشگری و جذب گردشگر خارجی را در اولویت‌های برنامه توسعه خود قرار داد.
‌ برای مدت طولا‌نی نیز اسم جزیره بالی به نوعی با گردشگری اندونزی تلفیق شده بود. جزیره بالی با برخورداری از طبیعتی زیبا، آفتابی درخشان و سواحل ماسه‌ای دل‌انگیز به‌عنوان یک قطب گردشگری مطرح شد. در سال‌های اخیر کثرت تقاضای گردشگران برای سفر به بالی، برنامه‌ریزان گردشگری دولت اندونزی را با مشکل کمبود تخت‌های هتل در این جزیره مواجه کرده است. همچنین اخیرا دولت اندونزی به گردشگری میراثی و محیطی روی آورده و مترصد است تا جاهای دیگر اندونزی را به عنوان مقصد گردشگری دربیاورد و به این منظور شرکت‌های توسعه گردشگری در سطح منطقه‌ای در استان‌های مختلف تاسیس کرده است. دولت اندونزی به‌خصوص به سمت گردشگری فرهنگی روی آورده است. اینکه چطور این نوع گردشگری بر بهبود زندگی روستاییان جزیره لومبوک - که نزدیک‌ترین جزیره به بالی است و جدیدا به صورت یک منطقه گردشگری درآمده - تاثیر گذاشته، مساله‌ای است که توسط کارشناسان گردشگری مورد توجه قرار گرفته است. حال آنکه هنوز جزایر کیش و قشم در کشورمان با داشتن سابقه تاریخی و اماکن متعدد گردشگری و طبیعت‌گردی نتوانسته‌ا‌ند در ستون تبلیغات سایر کشورهای جهان جایی برای خود دست‌وپا کنند.

دلبر توکلی

منبع : روزنامه اعتماد ملی