بازیافت زباله‌های الکترونیکی سمی کسب و کار پرسود قرن

کسب و کار در مرکز اصلی مدیریت و احیای مواد Supreme Asset Management & Recovery، یکی از بزرگ‌ترین مراکز بازیافت زباله‌های الکترونیکی، بازار گرمی دارد.
داخل یک انبار غار مانند در بخش صنعتی Lakewood، کارگران در حال خالی کردن محموله جدیدی از مانیتور‌های کامپیوتر، کیبورد‌ها، پرینتر‌ها و تلویزیون‌های قدیمی و از کار افتاده هستند که در حقیقت شامل چندین تن زباله الکترونیکی است و حامل مواد مضر و خطرناک جیوه‌ای و حاوی کادمیوم است.
چندین شرکت تولید‌کننده نظیر پاناسونیک و JVC و چندین شهرداری مثل شهرداری‌های بالیتور و وسچستر، مبالغی را به این مرکز بازیافت پرداخت کرده‌اند تا در قبال ضمانتی که در انجام بازیافت به صورت امن به این شرکت‌ها می‌دهد، زباله‌های دیجیتالی آنها را امحا کند.
به‌‌رغم اینکه صنعت زباله‌های الکترونیکی در جهان به شدت در حال گسترش است – چنانچه در سال گذشته یک هزار و ۲۰۰ شرکت کوچک از این طریق بیش از ۳ میلیارد دلار درآمد داشته‌اند – اما فعالیت‌های آنان نزد دوستداران محیط زیست زیر سوال بوده است.
این در حالی است که پیش‌بینی می‌شود زباله‌های الکترونیکی در سال آینده، به حد اشباع برسد.
البته سیاست‌های غلطی که در این زمینه وجود دارد نیز به نوبه خود به مشکلات این معضل مدرن دامن زده است. به طور مثال در ماه فوریه گذشته، کاربران آمریکایی می‌بایست به جای استفاده از حالت آنالوگ به سرویس تلویزیونی دیجیتال متصل می‌شدند که این امر، از رده خارج شدن تلویزیون‌های آنالوگ را در پی داشت.
جالب توجه آنجاست که بنیانگذار و مدیر Supreme، شخصی است که در سال ۲۰۰۱ به جرم سرقت کامپیوتر دستگیر شده و مدعی است که هم‌اکنون از طریق قانونی، مواد آلوده‌کننده و مضر را از زباله‌های الکترونیکی استخراج کرده و از بین می‌برد.
براساس گزارش دولت آمریکا یکی از بزرگ‌ترین مراکز بازیافت وسایل الکترونیکی در نیوجرسی – که Business week اعلام کرده همان Supreme است – یکی از ۴۳ شرکت آمریکایی است که برخلاف قوانین حاکم، زباله‌های خود را به آسیا صادر می‌کند.
در چین و چندین کشور دیگر، معمولا وسایل غیر قابل استفاده نظیر ریز‌تراشه‌ها، مواد سمی،‌ نقره و مواد خطرناک در نزدیکی مزارع و منابع آب آشامیدنی انبار می‌شوند.
Supreme هیچ بحث و جدلی در مورد اینکه در گزارش رسمی دولت آمریکا از این مرکز به عنوان بازیافت کننده در نیوجرسی نام برده شده ،انجام نداده و هرگونه تخلف در این زمینه را انکار کرده است.
Business weekدریافته که لپ‌تاپ‌هایی در وب‌سایت Alibaba.Com و چندین وب‌سایت تجاری به عنوان نماینده فروش Supreme و شرکت‌هایی که امتیاز حمل و نقل کانتینر‌های مانیتور را به فروش می‌‌رسانند وجود دارد که نشان می‌دهد این شرکت‌ها به صورت غیر قانونی فعالیت می‌کنند و بدون مجوز آژانس حمایت از محیط زیست، مبادرت به صدور زباله‌های الکترونیکی می‌کنند. Supreme نیز از آن دست مراکز است که براساس این گزارش،‌غیر قانونی فعالیت می‌کند.
در یکی از این پست‌ها نوشته‌ شده: این مانیتور‌ها در انبار من در نیوجرسی ذخیره می‌شوند و من حاضرم تا آنها را برای شما حمل کنم.
براساس گزارش بازیافت کنندگان زباله‌های الکترونیکی، یک محموله ۴۰ فوتی حامل مانیتور و تلویزیون در هنگ‌کنگ به مبلغی بیش از ۵ هزار دلار به فروش می‌رسد.
از اوایل دهه ۱۹۹۰، یک توافق‌نامه بین‌المللی با عنوان مجمع Basel تصویب شد که براساس آن، کسب و کار در زمینه زباله‌های آلوده و خطرناک محدود شده اما ایالات متحده از امضای این توافقنامه سر باز زده است.
با توجه به بی‌اعتنایی کشور‌هایی همچون آمریکا به توافق‌نامه Basel، آژانس حمایت از محیط زیست، قوانین مدنی را وضع کرد که براساس آن شرکت‌های آمریکایی از صادر‌ کردن مانیتور و تلویزیون‌های دارنده لامپ کاتدی منع شدند مگر این که مجوز رسمی از این آژانس و کشور دریافت کننده داشته باشند.
وسایل الکترونیکی که شامل لامپ‌های کاتدی هستند به علت وجود شیشه خطرناک در آنها، برای محیط زیست مضر هستند. باتری‌های حاوی لیتیوم نیز که در لپ‌تاپ‌های قدرتمند و برخی ابزار قابل حمل مورد استفاده قرار می‌گیرند، به علت این که در صورت مجاورت با آب مواد سمی از خود منتشر می‌کنند جزو مواد مضر زباله‌های الکترونیکی به شمار می‌آیند.
براساس گزارش Golder، مرکز Supreme، کارگرانی را به گورستان وسایل الکترونیکی Little Plymouth اعزام می‌کند تا این باتری‌ها را جمع‌آوری کنند که حجم آنها حدود ۳ استوانه ۵۵ گالنی می‌شود.
البته این مرکز کاملا جمع‌آوری باتری‌های لیتیومی را انکار کرده و اعلام داشته که حتی در جهت جمع‌آوری این باتری‌ها کمک شایانی انجام داده است.
مشتریان Supreme اعلام کرده‌اند که آنها معتقدند این شرکت به خوبی از پس نابود ساختن زباله‌های الکترونیکی بر می‌آید. موسسه فناوری ماساچوست (MIT) و شرکت JVC همگی اعلام کرده‌اند که خود جواز Supreme را دیده‌اند و هیچ کدام از فعالیت‌های این مرکز غیر قانونی نیست.
نورمن ماگینسون، مدیر تسهیلات MIT اعلام کرد که Supreme همواره گواهی تخریب قانونی ارایه می‌کند که به ما اطمینان می‌دهد زباله‌های الکترونیکی این موسسه به خارج از این کشور نمی‌روند.
زباله‌های الکترونیکی سمی از غرب کشور‌های در حال توسعه سرازیر می‌شود که کشور‌های آفریقایی از این دست کشور‌ها هستند. گاردین، نشریه مشهور انگلیسی اعلام کرده که تجارت زباله‌های الکترونیکی در لیگوس، نیجریه، آکرا و غنا رونق بسیاری پیدا کرده است.
انواع زباله‌های الکترونیکی حاوی مواد سمی و خطرناک به خاک این کشور‌ها وارد می‌شوند و در گوشه کنار خیابان، بار‌ها دیده شده که کودکان، قطعات مختلف از جمله قطعات فلزی این وسایل از کار افتاده و مستعمل را جدا کرده و به ازای پول اندکی به فروش می‌رسانند. این کودکان خود نمی‌دانند که درازای همین پول اندک، چگونه جان خود را در معرض خطر قرار داده‌اند، اما مقامات و مسوولانی که از مخاطرات این امر اطلاع دارند، آیا در این راه دغدغه‌ای دارند؟

ترجمه: نسترن صائبی

منبع : روزنامه فناوران