دنیائی مملو از شغل

در کارگاهی نزدیک الکترونیکس سیتی در بنگلور، مهندسان مشغول ور رفتن با تجهیزات داخلی تلویزیون ۶۵ اینچی‌ای هستند که قرار است پس از تکمیل شدن در سال ۲۰۰۶ در فروشگاه‌های آمریکا به فروش رسانده شود. این مهندسان برای شرکت هندی ویپرو که در زمینه تکنولوژی فعال است کار می‌کنند. شرکت ویپرو قراردادی در زمینه تحقیق و توسعه با شرکت آمریکائی برلیان مستقر در ایالت آریزونا منعقد کرده است. تخصص شرکت برلیان در حوزه تصویر و تکنولوژی نمایش و وظیفه شرکت ویپرو کنار هم قرار دادن اجزائی است که تکنولوژی شرکت برلیان را به تلویزیونی پیشرفته تبدیل خواهد کرد. شرکت ویپرو اجزاء این تلویزیون را از شرکت‌هائی در ژاپن، ایالات متحده، تایوان و کره‌جنوبی جمع‌آوری می‌کند. پس از طراحی و آزمایش، فرایند مونتاژ به تولید‌کننده‌ای متخصص نظیر فلکس ترونیکس یا سولکترون سپرده می‌شود. خریدار تلویزیون تولید شده احتمالاً با کارت اعتباری که کارهای مربوط به آن در کوالالامپور انجام می‌شود، تلویزیون را خواهد خرید و خدمات پس از فروش نیز احتمالاً توسط یک تکنسین هندی که آموزش‌های لازم را فرا گرفته است ارائه خواهد شد. چند سال پیش، ترکیب تکنولوژی و دانش فنی مدیریتی که این شبکه جهانی ارتباطی را ممکن می‌ساخت به‌عنوان نشانه ظهور اقتصاد جدید شناخته می‌شد. امروزه واکنش نسبت به این فرآیند طبیعی‌تر است و هیجان آن روزهای اولیه را ندارد. همان نیروهای جهانی سازی که باعث انتقال شرکت فلکس ترونیکس به چین و افزایش چشمگیر سهام آن طی دهه ۱۹۹۰ شدند اکنون مسبب و عامل انتقال شغل‌های بخش تولید از کشورهای ثروتمند به کشورهای فقیر شناخته می‌شوند. استفاده شرکت برلیان از مهندسان نرم‌افزار هند، دیگر نشانه انعطاف قابل تحسین یک کشور به سرعت در حال رشد شناخته نمی‌شود بلکه نشانه افول قدرت رقابت‌پذیری غرب در بخش مهندی محسوب می‌شود. همچنین کابل فیبرنوری که بین ایالات متحده و هند کشیده شده و قبلاً پیشرفتی چشمگیر محسوب می‌گردید امروزه راهی برای انتقال شعل‌های خوب از این کشور به هند تلقی می‌شود. این نگرانی‌ها در قالب واژه برون‌سپاری توصیف می‌شود. برون‌سپاری، فرایندی است که در آن شغل‌های خوب در ایالات متحده، بریتانیا و آلمان به کشورهائی نظیر چین، هند یا مکزیک منتقل می‌شوند و به شغل‌هائی کم‌درآمدتر تبدیل می‌گردند. سیاستمداران، آشکارا با برون‌سپاری مخالفت می‌ورزند. همان‌رسانه‌هائی که ظهور اقتصاد جدید را در دهه ۱۹۹۰ ستایش کردند اکنون افسوس شغل‌هائی را می‌خورند که از کشورهای ثروتمند به کشورهای در حال توسعه منتقل شده‌اند. شرکت تحقیقاتی فورستر، مستقر در ایالات متحده، تخمین می‌زند که تا سال ۲۰۱۵ در اثر فرایند برون‌سپاری، امریکا حدوداً ۷۵ هزار شغل و اروپا ۱۱۹ هزار شغل تخصصی را از دست خواهد داد. در این هیاهوها ممکن است معنای صحیح برون‌سپاری گم شود. به‌طور دقیق برون‌سپاری بدین معناست که شرکت‌ها، کاری را که خود قبلاً انجام می‌دادند به شرکت‌های خارجی محول می‌کنند. برای مثال شرکت برلیان در حال واگذاری تولید تلویزیون‌های خود به شرکت فلکس ترونیکس یا سولکترون است. اینکه در چه شرایطی این کار باید انجام شود، موضوعی دیگر است. فلکس ترونیکس ممکن است اجزاء تلویزیون‌های خود را در آسیا مونتاژ کند اما محصول نهائی را در نزدیکی محل استقرار مشتری‌ها در ایالات متحده آمده نماید. اگر چنین اقدامی صورت گیرد، شرکت یاد شده بخشی از فعالیت‌های تولیدی خود را به خارج منتقل کرده است.
الگوئی کاملاً جا افتاده
عصر مکانیزاسیون انبوه با ظهور خطوط عظیم مونتاژ، نظیر خط تولیدی که هنری فورد در سال ۱۹۱۳ برای ساخت مدل T در دیربورن ایالت میشیگان تأسیس کرد آغاز شد. طی سده بیستم، شرکت‌ها، تولید صنعتی را دگرگون نموده و مراحل گوناگون آن را به‌دست شرکت‌های دیگر که در حوزه طراحی، مونتاژ و پشتیبانی تخصص داشتند انجام دادند اما تقریباً اکثر فرایند تولید در نزدیکی مکان‌هائی صورت گرفت که مصرف‌کنندگان آن کالا حضور داشتند. سپس این شرکت‌ها با تولید کالا در خارج و برای مشتریان جدید بین‌المللی شدند: بنابر تحقیقات شرکت مشاوره‌ای مکینزی، ۸۷ درصد سرما‌یه‌گذاری مستقیم خارجی برای یافتن بازارهای داخلی صورت گرفت. محصولات و نام تجاری بین‌المللی شدند اما تولید نه. این در حالیست که کارهای تخصصی همچنان به همان شیوه‌ای انجام می‌شود که هنری فورد مدل T را تولید می‌کرد یعنی در داخل کشور و به‌دست نیروی انسانی داخلی هر سازمان. رئیس بخش استراتژی شرکت IBM تخمین می‌زند که شرکت‌های بزرگ جهان حدود نوزده هزار میلیارد دلار در سال صرف فروش و دیگر هزینه‌های اداری و عمومی می‌کنند. از این میزان تنها معادل ۴/۱ هزار میلیارد دلار از کار، توسط شرکت‌های دیگر برای این شرکت‌ها انجام می‌شود. شرکت برلیان کالاها و خدمات مورد نیاز خود را برای تولید تلویزیون‌هایش، از شرکت‌های خارجی در سرتاسر جهان تهیه می‌کند. این بدان معناست که هر بخش و جزء از کار به شرکت یا کشوری سپرده می‌شود که بهترین وضعیت و شرایط را برای این کار دارد. بدین ترتیب فرصت‌های بی‌شمار و بزرگی پدید می‌آید. دیانا فارل رئیس مؤسسه گلوبال مکینزی معتقد است، شرکت‌های چند ملیتی با تغییر ساختار تولید خود به شیوه‌ای هوشمندانه می‌توانند امیدوار باشند که هزینه‌هایشان را پنجاه تا هفتاد درصد کاهش دهند. این تغییر ساختارها معمولاً به دو شکل مشاهده می‌شوند. ۱- به سبب گسترش بهره‌گیری از شبکه اینترنت و نیز کاهش هزینه‌های مربوطه به ارتباطات، شرکت‌ها قادرند بخش‌های بزرگ‌تری از کارهای تخصصی خود را به شرکت‌های تخصصی خارج خود بسپارند. دقیقاً به همان شیوه‌ای که کارخانجات تولیدی از مدتی پیش چنین کاری کرده‌اند. هم‌اکنون تعداد رو به رشدی از شرکت‌های تخصصی، خدمات منابع انسانی، عملیات مربوط به کارت‌های اعتباری، جمع‌آوری وام یا تکنولوژی اطلاعات را انجام می‌دهند و حاضرند چنین فعالیت‌هائی را برای شرکت‌های بزرگ انجام دهند. ۲- با کاهش هزینه‌های حمل و نقل، روند جهانی سازی به تدریج جغرافیائی تولید و مصرف را از هم جدا می‌کند. در حال حاضر بسیاری از شرکت‌ها محصولات و خدمات را در یک کشور تولید کرده و به کشور دیگری منتقل می‌کنند تا در دسترس مصرف‌کنندگان قرار گیرد. طی یک دهه گذشته کشورهائی نظیر مکزیک، برزیل، جمهوری چک و به‌ویژه چین به تولید‌کنندگان بزرگ تلویزیون، اتومبیل و کامپیوتر تبدیل شده‌اند. این کالاها پس از تولید، در کشورهائی نظیر ایالات متحده، ژاپن و اروپا مصرف می‌شوند. این استراتژی یعنی تولید در خارج، اساس استراتژی‌های تعدادی از بزرگ‌ترین شرکت‌های جهان را تشکیل می‌دهد. طی یک دهه آینده، کشورهائی نظیر روسیه، چین و به‌ویژه هند مرکز تولید برخی خدمات از جمله مهندسی نرم‌افزار و تحقیقات بازار خواهند بود. این خدمات پس از تولید، در آنسوی کابل فیبر نوری یعنی ایالات متحده، ژاپن و کشورهای اروپائی مورد استفاده قرار خواهد گرفت. همانطور که شرکت‌هائی نظیر دل و وال‌مارت کالاهای خود را به کشورهائی که هزینه تولید پائین است منتقل می‌کنند، شرکت‌هائی نظیر ویپرو، TCS و اینفوسیس خدمات تکنولوژی اطلاعات خود را از کشور هند که تولید این خدمات در آن بسیار پائین است، به مشتری‌های خود عرضه می‌کنند. شرکت‌ها با بهره‌گیری از کاهش روز افزون هزینه‌های حمل و نقل و ارتباطات مخابراتی و نیز استانداردهای باز اینترنت، می‌توانند امیدوار باشند که تغییر ساختارها در هر یک از این بخش‌ها به سرعت رشد کند. آمار و ارقام شرکت IBM نشان می‌ٔهد شرکت‌ها اکنون هشت درصد از کارهای اداری خود را برون سپاری کرده‌اند. حتی برخی شرکت‌های بزرگ می‌گویند می‌توانند نیمی یا بیشتر از کلیه کارهای خود را که هم‌اکنون خود انجام می‌دهند برون‌سپاری کنند. تولیدکنندگان در کشورهای بزرگ و ثروتمند تا کنون صدها میلیارد دلار صرف ساخت کارخانه ساخت لباس، اسباب‌بازی، کامپیوتر و کالاهای مصرفی در چین کرده‌اند. طی چند سال آینده، این شرکت‌ها، صدها میلیارد دلار دیگر برای ساخت کارخانجات اتومبیل‌سازی، تولید مواد شیمیائی، پلاستیک، تجهیزات پزشکی و کالاهای صنعتی در خارج سرمایه‌گذاری خواهند کرد. می‌توان گفت جهانی شدن کارهای تخصصی، تازه آغاز شده است. در تحقیقی که اخیراً از سوی مک‌کینزی صورت گرفت، دگرگونی‌های احتمالی در الگوهای جهانی اشتغال در صنایع مختلف خدماتی از جمله مهندسی نرم‌افزار، بانکداری و خدمات تکنولوژی اطلاعات، مورد بررسی قرار گرفته است. در بین صنایع خدماتی مختلف، در سه حوزه یاد شده در سرتا سر جهان بیش از بیست میلیون نفر مشغول کار هستند. جهانی‌ترین صنعت خدماتی، صنعت تکنولوژی اطلاعات است. در حال حاضر شانزده درصد کل فعالیت‌های صنعت تکنولوژی اطلاعات جهان، دور از جائی که آن خدمات مصرف می‌شوند، تولید می‌شوند. در صنعت نرم‌افزار، رقم یاد شده شش درصد است. عرضه خدمات بانکداری کمتر از دیگر صنایع، جهانی است و تنها یک درصد از کل فعالیت‌های بانکداری که در جهان صورت می‌گیرد، از دور ارائه می‌گردد. مؤسسه مکینزی تخمین می‌زند که در هر یک از این صنایع، تقریباً نیمی از فعالیت‌ها را می‌توان برون‌سپاری کرد. اما حتی اگر مقدار کمتری از این فعالیت‌ها برون‌سپاری شود، دگرگونی‌های چشمگیری در شیوه سازماندهی شرکت‌ها در این صنایع رخ خواهد داد. در دیگر صنایع خدماتی از جمله تحقیقات بازار، خدمات حقوقی و بیمه و... نیز چنین پتانسیلی وجود دارد. برون‌سپاری بیش از آنکه نوید دهنده رشد باشد، ترس از نابودی شغل‌ها را در کشورهای ثروتمند به همراه دارد. اما عاملان دگرگونی همان‌هائی هستند که رونق دهه ۱۹۹۰ را بوجود آوردند. ارتباطات و تکنولوژی‌های جدید در ترکیب با جهانی‌سازی، موجب کاهش هزینه‌ها خواهند شد و سود و رشد را افزایش می‌دهند. در مجموعه مقالات برون‌سپاری عموماً بر نقاط مثبت این روند تأکید شده است.

منبع : ماهنامه پیام مدیر موفق