ذخیره سازی گاز در وضعیت نامناسب

● ضرورت تدابیر جدی پیش از فصل زمستان:
در حالی که زمستان سال گذشته وزارت نفت برای تامین سوخت با مشکل مواجه شد و امسال نیز اخباری مبنی بر کمبود گاز به گوش می رسد آمارها حاکی از آن است که با وجود صرف هزینه های هنگفت پروژه های ذخیره سازی گاز از پیشرفت مناسبی برخوردار نیست.
یکی از مشکلات عمده کشور برای تامین سوخت در فصل زمستان عدم توانایی در ذخیره سازی گاز است که به نظر می رسد تا کنون توجه جدی و سرمایه گذاری کافی در این خصوص انجام نشده است، این در حالی است که طرحهای اجرا شده نیز به دلایل مختلف با موانع و نارسایی هایی مواجه بوده است.
آمارها حاکی از آن است که مصرف گاز ایران در سال گذشته رشد ۱۲.۳ درصدی را نسبت به سال ۸۵ پشت سر گذاشته است که در این میان بخش خانگی، تجاری و صنایع کوچک بیشترین سهم را درمصرف گازبه خود اختصاص داده اند.
همچنین در سال گذشته صنایع عمده با رشد مصرف ۱۳.۴ درصد در جایگاه دوم و نیروگاه‌ها با ۳.۸ درصد در رتبه سوم رشد مصرف قرار گرفتند.
این‌ درحالی است که رشد تولید گاز در این مدت ۱۲.۶ درصد بوده است که همین عامل موجب کمبود شدید گاز در سال گذشته و بروز بحران در برخی از شهرهای کشور شد.
از سوی دیگر بر اساس آمارهای رسمی تولید گاز طبیعی تا پایان امسال به حداکثر ۶۰۰ میلیون متر مکعب در روز خواهد رسید، که از این مقدار ۵۰۰ میلیون متر مکعب گاز شیرین است. این در حالی است که پیش بینی می شود در روزهای سرد سال مصرف گاز تا ۷۰۰ میلیون متر مکعب هم افزایش پیدا کند.
در همین حال آمارها حاکی از این است که متوسط تولید گاز طبیعی در سال گذشته ۳۳۶ میلیون متر مکعب در روز بوده است که با آغاز فصل سرما این میزان از مرز روزانه ۴۰۰ میلیون متر مکعب گذشت و در نیمه اول دی ، نیمه دوم دی و ۱۵ روز اول بهمن سال گذشته ، به ترتیب ۴۳۸ ، ۴۵۷، و ۴۶۶ میلیون متر مکعب رسید.
این در حالی است که با احتساب محدودیتهایی که برای نیروگاه ها و صنایع بزرگ در نظر گرفته شده بود ، تقاضای گاز طبیعی در سال گذشته به متوسط روزانه ۶۰۰ میلیون متر مکعب در ماههای دی و بهمن رسید که به دلیل تامین ناقص ، شاهد قطع گسترده گاز در استانهای مختلف کشور بودیم.
به گزارش مهر، در زمستان سال گذشته ، ۴ دوره قطع گاز در کشور رخ داد ومصرف گاز طبیعی بخش خانگی به رکورد ۴۰۹ میلیون متر مکعب در روز یعنی بیش از ۸۷ درصد مصرف مصرف کل کشور رسید .
این در حالی است که با توجه به تراز منفی گاز، افزایش مصرف و مشکلات کشور در این بخش اجرای پروژه های ذخیره سازی در دست مطالعه و اجرا، شرکت ملی گاز را قادر به تامین بخشی از نیازکشوردر زمان اوج مصرف خواهد کرد و راهکار مناسبی برای مقابله به کمبود گاز خواهد بود.
از سوی دیگر با توجه به اینکه عمده ذخایر نفت و گاز کشور در مناطق جنوبی قرار دارد استفاده از خط لوله برای انتقال گاز به دلایلی همچون طولانی بودن مسیر و احتمال بروز مشکل در خطوط انتقال یا اختلال سیستم در فصل زمستان راه حل منطقی ومناسبی نیست، درحالی که در فصل تابستان و با کاهش مصرف به دلیل فقدان صنعت ذخیره سازی از تمام ظرفیت گاز تولید شده استفاده نمی شود.
ایران به عنوان دومین دارنده ذخایر گازی جهان در حالی برای ذخیره کردن گاز خود با مشکل مواجه است که استفاده از این روش به صورت گسترده در کشورهای پیشرفته از مدتها پیش مورد استفاده قرار گرفته است.
در حال حاضراین راهکار از سوی بسیاری از کشورهای دنیا که حتی با کمبود گاز مواجه نیستند مورد توجه واقع شده و بسیاری از کشورها به ذخیره سازی گاز مازاد بر نیاز خود رو آورده اند.
در عین حال شرکت ملی گاز ایران به عنوان متولی ذخیره سازی گاز در کشوربرنامه هایی را در دست اجرا دارد که مهمترین این پروژه ها سه طرح بزرگ ذخیره سازی گاز در کشور به نامهای طرح طاقدیس آبدار تلخه، طاقدیس آبدار یورتشا در ورامین و طرح مخزن گاز سراجه قم است. ضمن اینکه در همین راستا فعالیتهایی نیز برای شناسایی ساختارهای مناسب برای ذخیره گازی در میدان شورچه در منطقه خانگیران در دستور کار شرکت ملی گاز ایران گنجانده شده است.
اما در این میان طرح مخزن گاز سراجه قم با قابلیت ذخیره سازی ۲.۵ میلیارد متر مکعب گاز در مرحله اولیه و ۳.۵ میلیارد متر مکعب در زمان توسعه یکی از مخازن مهم ذخیره سازی گاز است که می تواند نقش مهمی در گازرسانی کشور داشته باشد.
مدیریت مخزن سراجه قم در اختیار شرکت نفت مناطق مرکزی قرار دارد و با توجه به مدیریت دوگانه بخشهای بالادستی و پایین دستی که به ترتیب در دست شرکتهای نفت مناطق مرکزی و گاز ایران است، از مخزن مذکور برای ذخیره سازی گاز استفاده بهینه نمی شود.
در حال حاضر شرکت نفت مناطق مرکزی ایران عملیات مربوط به تاسیسات سرچاهی ، ساخت خطوط انتقال گاز چاهها ، مرکز جمع آوری گاز و خط ۱۶ اینچی انتقال گاز را برعهده دارد و مسئولیت عملیات ساخت و راه اندازی سیستمهای فراورش شامل مخازن میعانات گاز ، تفکیک گرها ، سیستم نم زدایی، توربوکمپرسورها، تجهیزات فراورش، خط ۳۰ اینچ دو منظوره تزریق و برداشت گاز بر عهده شرکت ذخیره سازی گاز ایران است.
از سوی دیگر، آمارها حاکی از آن است که عملیات اجرایی این طرح نیز بر اساس برنامه زمانبندی شده پیش نمی رود و با تاخیر مواجه است.
به گفته مسعود سامی وند مدیر عامل شرکت ذخیره سازی گاز ایران در حال حاضر پیشرفت عملیات اجرایی این پروژه در فاز نخست به ۵۰ درصد رسیده و در سال آینده تزریق گاز به این مخزن با ظرفیت روزانه هفت میلیون و۳۰۰ هزار متر مکعب گاز آغاز خواهد شد، این در حالی است که براساس زمانبندی در نظر گرفته شده تا پایان خرداد ماه سال گذشته این پروژه باید از پیشرفت ۸۶ درصدی بهرمند می شد.
در عین حال، در حالی که مجریان این طرح معتقدند با همکاری مناسب در راستای اهداف تعیین شده گام بر می دارند آمارهای ضد و نقیض ارائه شده حاکی از ناهماهنگی بین دو شرکت مجری طرح وبی خبری این دو شرکت از برنامه های یکدیگر است.
به گفته علیرضا ضیغمی مدیر عامل شرکت نفت مناطق مرکزی امسال در خوشبینانه ترین حالت امکان برداشت حداکثر یک میلیون متر مکعب گاز از میدان سراجه برای فصل زمستان وجود دارد، این در حالی است که مدیر عامل شرکت ذخیره سازی گاز ایران معتقد است در فصل سرما می توان روزانه چهار میلیون متر مکعب گاز از میدان سراجه برداشت کرد.
از سوی دیگر، در حالی که شرکت نفت مناطق مرکزی حفاری سه حلقه چاه را به پایان رسانده و اعلام کرده است حداکثر تا اردیبهشت ماه سال آینده فاز اول این طرح را به طور کامل تکمیل می کند،خبرها حاکی از آن است که شرکت ملی گاز ایران در تامین کمپرسورها موفق عمل نکرده است.
این در حالی است که به گفته مجریان طرح، میدان سراجه قم به دلیل نزدیکی به مناطق پرمصرف از موقعیت راهبردی ویژه ای برخوردار است . بنابراین به نظر می سد مدیریت وزارت نفت برای رفع مشکلاتی همچون اعمال مدیریتهای دوگانه و خسارتهای تاخیرهای غیر موجه اجتناب ناپذیر باشد.

محمدرضا عادلی مسبب کودهی

منبع : سایت اقتصادی