باران مصنوعی

دست بشر، ابرهای بی‌باران را که رطوبتی دارند، باران‌زا می‌نماید. در کشورهای سردسیر همیشه به‌اندازهٔ کافی باران برای کشت و رشد غلات وجود دارد. و غالباً بیش از اندازه است. در بسیاری از کشورهای گرمسیر و با تابستان‌های گرم، باران کم می‌بارد، و حتی در آنهائی‌که باران زیادی دارند، گرمای زیاد و نور شدید آفتاب، اکثر غلات را نابودی می‌کشاند. از قدیم‌الایام مردم کشورهای گرمسیر برای باران بیشتر و زراعت غلات خود دست به دامن دعا بوده‌اند.
نخستین کوشش، برای ایجاد باران به سحر و جادو وابسته بود، و در بخش‌هائی از آفریقا و استرالیا مردم بومی برای بارش باران جشن‌ها برپا می‌نمایند که معمولاً با طبل و دهل همراه است، احتمالاً فکر می‌کنند اگر بمانند رعد، سروصدا راه بیاندازند باران خواهد بارید.
البته اگر طبلی را مدت‌ها به صدا درآورید، عاقبت باران می‌بارد، اما مردمی که به سحر و جادو عقیده دارند، تنها فکر می‌کنند که فرد ایجاد کنندهٔ بارش کاری با آن انجام می‌دهد! در قرن گذشته مردم گلوله‌هائی از توپ به سمت ابرها شلیک می‌کردند، و نیز با ایجاد آتش‌سوزی با شعله‌های مرتفعی برای بارش باران کوشش داشتند. در جنگ جهانی اول مشاهده کردند که پس از درگیری بزرگ و سختی در جبهه، غالباً متعاقب آن باران می‌بارد، و باور بر این بود که سر و صدای توپ‌ها و مسلسل‌ها و تفنگ‌ها موجب باران می‌گردد. با وجود این، امروز دانشمندان عقیده دارند که سروصدای آنچنانی اثری بر بارش باران ندارد. از سال ۱۹۳۰ پیرامون ابرها برای تشکیل قطرات باران یا برف دانه‌ها و این‌که چگونه قطرات آب به هم می‌پیوندند، مطالب زیادی کسب کرده‌ایم. می‌دانیم که در هوا، گردوغبار و یا دود و گازها و بخار آب دریا ممکن است برای تشکیل قطرات مایع با مواد شیمیائی درون آنها به سمت ابرها روانه گردند. ذرات گرد و غبار با قطرات ریز مواد شیمیائی از قطرات ریز بخار آب در یک ابر بزرگترند. و پس از آنکه به آنها اصابت کرده و به آنها پیوند یابند و قطرات باران و برف از قطرات ریز بخار آب در یک ابر بزرگ‌ترند. و پس از آنکه به آنها اصابت کرده و به آنها پیوند و قطرات باران و برف دانه‌ها را تشکیل دهند. (احتمالاً ممکن است ده تا بیست دقیقه برای قطرهٔ باران کافی باشد تا درست گردد و بر جریان‌های به سوی بالای هوا بر یک ابر غلبه کرده موجب بارش باران گردد).
امروزه اقدامات برای باران‌زائی بر این احتمال مبتنی است که بعضی از ابرها به‌اندازهٔ ذرات گرد و غبار یا قطرات ریز مواد شیمیائی ندارند، بنابراین نمی‌توانند قطرات باران را به‌وجود آورند. هواپیماها با پاشیدن دانه‌های یخ خشک (انیدرید کربنیک جامد) به درون ابرها مورد استفاده قرار می‌‌گیرند و این دانه‌های یخ خشک بخار آب را به خود جذب کرده و بلورهائی از یخ را تشکیل می‌دهند و پخش می‌گردند و به‌صورت برف دانه‌ها در می‌آیند و برف و باران بناچار بر زمین فرود می‌آیند. در آزمایش‌هائی که در استرالیا و کانادا، آفریقای جنوبی و آمریکا انجام گرفت، بعضی از ابرها بی‌باران بدون آنکه کاری برای آنها انجام دهند را دست نخورده گذاشتند. اما به درون ابرهای مشابه و بدون ابر چند کیلوگرمی دانه‌های یخ خشک پاشیدند. از ابرهای بدون ابر دست نخورده بارانی نبارید. اما از برهائی که بر آنها دانه‌های خشک یخ پاشیده بودند، بارش باران آغاز گردید. ولی مقدار باران چندان زیاد نبود.
تجربیات دیگری برای ایجاد باران از پائین و از زمین انجام گرفت، مزیت آن هزینهٔ کمتر آن بود، زیرا نیازی به هواپیما نداشتند. دودیدور نقره (Silver Iodide) را از زمین به قسمت زیر ابرها آزاد کردند، این تمهید نیز بخار آب را دوباره جذب می‌نماید و بلورهای یخ را درست کرده و به ایجاد برف دانه‌ها منتهی می‌گردد.
با وجود این، به بالای ابرها دستیازی نماید اطمینانی نبود، در تازه‌ترین آزمایش‌ها، قطرات ریز آب یا بلورهای نمک را به زیر ابرها پاشیدند و دوباره قدری باران مشاهده گردید. موفقیت علمی برای ایجاد باران بسیار مشکل است، زیرا اگر تجربیات انجام نمی‌گرفتند، قبل از آزمایش سجش مقدار بارش باران امکان‌پذیر نمی‌گردید! برای اطمینان از نتایج سال‌ها وقت لازم است و تاکنون تجربیات نشان داده که در بعضی از نواحی مقدار بارش باران را تا یک دهم می‌توان افزایش افزایش داد، اما با هزینه‌ای که بر می‌دارد مقرون به صرفه بودن آن مورد تردید است.
آنچه تاکنون معلوم گردیده در مناطقی از جهان که امکان باران اضافی وجود دارد، تنها بعضی از مناطق کوهستانی است که غالباً ابرها بالای کوه‌ها پدیدار می‌گردند، اما ابرهای بدون باران می‌باشند، در این شرایط امکان دارد روش‌های بهتری برای ایجاد باران پیدا کرد. در حال حاضر، نتایج آزمایش‌های علمی، به‌هنگام نیاز به باران چند امیدوار کننده به‌نظر نمی‌رسند. به مقاله باروری ابر نگاه کنید.
در تیرماه ۱۳۷۹ کشور پاکستان به‌طریق مصنوعی ایجاد باران کرد که باران فراوانی در ناحیه کشمیر باریدن گرفت.

منبع : مطالب ارسال شده