جمعه, ۲۰ مهر, ۱۴۰۳ / 11 October, 2024
مجله ویستا


سفره ایرانی


سفره ایرانی
گفته می شود بیش از ۳۲۰۰ نوع غذای محلی در ایران وجود دارند كه هر یك شیوه پخت و دستورالعمل خاصی دارد . مهم ترین غذاهای مخصوص ایران كه كم و بیش رنگ ملی دارند عبارتند از : پلو، آبگوشت ، چلوكباب و كباب و آش . تمام غذاهای مناطق مختلف محلی ایران به دلیل لذیذ بودن در همه نقاط مصرف می شوند ولی اگر بخواهیم یك سفره كلی از غذاهای ایرانی را ترسیم كنیم بایستی انواع ماهی، برنج و سبزیجات را در شمال كشور، انواع كباب و آبگوشت را در شمال غرب و غرب، انواع آش و خورش را در مركز ایران، انواع ماهی در جنوب و انواع خورش های محلی را در شرق ایران قرار دهیم.
پلو یا چلو، برنجی است كه با روغن یا كره به طرزی خاص پخته می شود و احیاناً انواع سبزی ها، حبوبات و یا كشمش و زیره را نیز با آن مخلوط می كنند و تركیبی لذیذ به وجود می آورند . چلو ، كه برنج خالص سفید است اگر آبكش نشود به نام «دمی» یا «كته» خوانده می شود . برنج سفید (چلو) را با خورش كه آن هم تركیبی از سبزی یا حبوبات با گوشت است ، مصرف می كنند. خورش انواع متعدد دارد خورش های قیمه، فسنجان، قورمه سبزی و قیمه بادمجان از معروف ترین خورش های ایرانی هستند.
آبگوشت نیز از گوشت (به ویژه گوشت گوسفند) و سیب زمینی و گوجه فرنگی و حبوبات تشكیل شده كه غذای لذیذی است و مصرف بالایی دارد. در ایران گوشت بریان كرده روی ذغال نیز به نام «كباب» خوانده می شود و انواع كباب تهیه ومصرف می شود .
انواع گوشت شامل گوشت قرمز ، مانند گوشت گوسفند، گاو و گوساله و گوشت سفید از جمله طیور مانند : مرغ خانگی ، كبك ، قرقاول و مرغابی و ماهی ها و جانوران دریایی فلس دار ـ كه به موجب مذهب اسلام « حرام گوشت» نیستند ـ به مصرف می رسند. تنها در نواحی ساحلی ، چون اطراف دریای خزر و خلیج فارس است كه ماهی، غذای معمول همه روز است ، اما در برخی موارد خاص، مانند شب نوروز (شب سال نو) ماهی ، به ویژه ماهی دودی و سفید ، بر سر سفره بیشتر مردم دیده می شود . شرع اسلام خوردن گوشت حیوانات درنده و گوشت خوار را حرام كرده است.
ایرانیان، صبحانه ساده ای به عنوان «ناشتا» صرف می كنند كه از چای ، نان و پنیر تشكیل شده است. البته نیمرو، كره، مربا و عسل نیز در وعده صبحانه مصرف می شود ولی ناهار و شام آن ها مفصل تر است و تهیه آن ها وقت بیشتری می گیرد و با آداب خاصی خورده می شود. ایرانیان به فن طباخی و خوراك اهمیت خاصی می دهند . در ایران صرف میوه های لذیذ و انواع تره بار، مانند: خربزه و هندوانه و خیار، به ویژه پس از صرف غذا ، معمول است . نوشیدنی رایج ایرانیان در تابستان آب یخ و دوغ (ماست و آب) و در زمستان به ویژه چای است البته در سراسر روزهای سال، چای پرمصرف ترین نوشیدنی ایرانی است.
خانواده های ایرانی علاقه خاصی به تهیه انواع شربت ها مانند: شربت آلبالو، به لیمو و تمشك، مربا و ترشی (مخلوط از میوه و یا حبوبات و سبزیها با سركه) مانند ترشی لیته، ترشی انبه و ترشی مخلوط نشان می دهند و این ترشی به منزله «سس» چاشنی غذاهای دیگر مانند چلو با آبگوشت می شود و معمولاً غذاهای گوشت چرب را با ترشی كه به اعتقاد مردم «برنده صفرا» است ، صرف می كنند .
صرف تنقلات چون آجیل و میوه های خشك و همچنین انواع شیرینی ها مانند: قطاب ، سوهان ، گز، باقلوا، بامیه و زولبیا نیز در ایران بسیار معمول است. مصرف انواع شله زرد و مسقطی نیز به عنوان دسر در ایران رایج است . «شله زرد» مخلوط از برنج و زعفران و شكر است كه شبیه ژله بوده و در روزهای مقدس به عنوان «نذری» تهیه می شود و در برخی خانواده ها نیز به عنوان دسر مصرف می شود.
در پاره ای از روزهای سال و در جشن ها یا مراسم عزاداری ، خوراكی های مخصوصی در ایران تهیه می شوند كه خاص آن روز هستند مانند: شیرین پلوی روزهای جشن كه از خراشه پوست پرتقال و زعفران و احیاناً پسته ، كشمش و گوشت یا مرغ با پلو پخته می شود. «حلوا» ایام سوگواری خوراك دیگری است كه آن را از آرد سرخ شده در روغن به همراه شكر می پزند و طعم خوبی دارد و ایرانیان معمولاً آن را برای اموات خود خیرات می كنند . خوراكی دیگر «حلیم » است كه از گندم ، با ادویه و گوشت و روغن درست می شود، طعم خوبی دارد و معمولاً در زمستان ها برای صبحانه مصرف می شود.
گفتنی است كه در جامعه ایران، نان دارای جایگاه خاصی است و به اعتقاد ایرانیان «نان نعمت خداست» و نباید نعمت خدا را كفران كرد. بنابراین نان غذای اصلی جامعه محسوب و بدین لحاظ مقدس شمرده می شود . انواع شیرینی های محلی در سراسر ایران تهیه و مصرف می شوند. آخرین تحولی كه در شیوه تغذیه مردم ایران پدید آمده ، مصرف زیاد برنج، ماكارونی، رشته فرنگی، انواع سالادها، ژله و میگوست.
به طور كلی می توان گفت در شمال و جنوب كشور ایران ماهی غذای اصلی را تشكیل می دهد. در شمال ایران كه منطقه ای جنگلی با انواع گیاهان و سبزیجات است، مصرف ماهی به همراه برنج و طبخ انواع خورش های محلی با انواع سبزیجات و حبوبات بسیار معمول است. در مناطق شمال غربی و غرب ایران كه منطقه كوهستانی است، مصرف انواع كباب ها رایج است ضمن این كه انواع دلمه و آش و همچنین برنج و نان نیز مصرف بالایی دارد. در مناطق مركزی ایران نیز غذاهای مخصوص محلی از قبیل انواع خورش ها و آش ها بیشتر رایج است.
منبع : روزنامه ابرار