حماسه سازان خلیج‌فارس

شرایط حساس سیاسی منطقه خلیج‌فارس باعث شد تا برای جلوگیری از تعرضات عراق و استقرار آرامش و حفظ منافع کشور جمهوری اسلامی ایران نیروهای نظامی و در پیشاپیش آنان نیروی دریایی در خلیج‌فارس عملا وارد کارزار شود.
در بدو شروع جنگ یگان‌های شناور نیروی دریایی عراق همزمان و همگام با نیروهای زمینی و هوایی آن کشور وارد عمل شده بودند و در حالی که به قصد ضربه‌زدن به جزیره‌ها و بندرها در حال پیشروی بودند، با نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران روبرو و با تحمل ضایعات شدید مجبور به عقب‌نشینی شدند. پس از این درگیری اولیه برای مدت دو ماه نیروی دریایی عراق عملیات خود را به‌طور محدود و به صورت ضربه و فرار ادامه داد که در این اثنا نیز چندین شناور دیگر عراقی توسط نیروی دریایی ایران غرق شدند و برای نیروی دریایی عراق مسجل گردید که سیادت واقعی خلیج‌فارس در دست نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران است.
نیروی دریایی عراق که عدم توانایی رویارویی با نیروی دریایی ایران را آزمایش کرده بود، چاره‌ای جز فراخواندن یگان‌های رزمی خود به محدوده بندرها و آبراه‌های داخلی خود نداشت. در هفتم آذر ۱۳۵۹ در حالی که قسمت مهمی از خاک جمهوری اسلامی ایران اشغال شده بود، نیروی دریایی با یک یورش سریع، ضمن ایجاد فشار در جبهه جنوبی نیروهای عراقی، سکوهای البکر و الامیه را آزاد کرد. این اقدام که خارج از محاسبات وانتظار ارتش عراق بود، با عکس‌العمل شدید نیروهای دریایی و هوایی عراق روبرو شد. این رویارویی به قیمت از دست دادن ۷ فروند ناو و ناوچه نیروی دریایی عراق و ۱۱ فروند هواپیمای شکاری نیروی هوایی آن کشور تمام شد. نیروی دریایی عراق مجبور شد تا تاکتیک دریایی خود را برای همیشه از صورت آفندی به صورت پدافندی آن هم در محدوده بندرها و آبراه‌های خود درآورد. در صورتی که در همین درگیری نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران فقط یکی از ناوچه‌های خود را از دست داد. در این مرحله برای نیروی دریایی عراق دیگر جای شکی مبنی بر عدم توانایی رویارویی با نیروی دریایی ایران باقی نماند.
مدتها اختفا در بندر، مرور وضعیت و از دست رفتن بیش از نیمی از نیروی دریایی عراق در مدت ۲۴ ساعت، نیاز به سالها زمان برای جایگزینی داشت. از این‌رو از آن به بعد نیروی دریایی عراق جانب احتیاط را در پیش گرفت. در چند مورد که با باقیمانده ناوچه‌های موشک‌انداز خود عملیات ضربه و فرار را علیه تاسیسات کشور جمهوری اسلامی ایران به اجرا گذاشت، با یگان‌های رزمی روبرو شد و بار دیگر دو ناوچه موشک‌انداز و یک ناوچه گشتی خود را از دست داد و احتراز را بر حضور در صحنه دریا ترجیح داد.
نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به موازات کنترل نیروی دریایی عراق، کشتیرانی خلیج‌فارس و دریای عمان را تحت نظر گرفت و تردد کلیه کشتی‌ها را به بندرهای عراق منع کرد. به موازات بازرسی و تفتیش کلیه کشتی‌های ورودی خلیج‌فارس، هرگونه کالایی که به قصد عراق و در جهت تقویت بنیه دفاعی آن کشور حمل می‌شد، توقیف کرد به طوری که راه دریایی عراق از طریق خلیج‌فارس برای همیشه بسته شد و عراق مجبور گردید حمل و نقل دریایی خود را به خلیج عقبه منتقل کند.
عراق با توجه به عدم موفقیت خود در کاربرد نیروی دریایی خویش که ضمن تجربه در چندین مورد تعداد زیادی از یگان‌های شناور خود را از دست داده بود،‌اقدام به تهیه هواپیماهای جدیدتر با موشک‌های هوا به دریای اگزوست و موشک‌های دوربرد زمین به دریا موسوم به کرم ابریشم نمود تا در حد امکان بدون ورود به صحنه حملات خود را انجام دهد. در مقابله با این اقدام نیروی دریایی و هوایی جمهوری اسلامی ایران، با تشکیل کاروان کشتی‌های نفتکش و تجاری و تامین یگان‌های اسکورت حفاظت آنها را در برابر این نوع تهاجم نیز به عهده گرفتند. هرچند عراق تبلیغات زیادی در این مورد به راه انداخت اما تعداد هواپیما و هلیکوپتری که در این راستا هدف یگان‌های رزمی ارتش جمهوری اسلامی ایران قرار گرفتند و هزینه گزافی که عراق در این زمینه متحمل شده است قابل قیاس با چند مورد خسارت به کشتی‌های تجاری جمهوری اسلامی ایران نیست و تداوم این عملیات توسط دشمن بیشتر از جنبه تبلیغات آن دنبال شده است. نیروی دریایی عراق به موازات سایر تهاجمات به مین‌گذاری خطوط مواصلات ایران مبادرت کرد که با عکس‌العمل یگان‌های رزمی نیروی دریایی مواجه شد و عملا در این راه نیز جز زحمت و شکست چیز دیگری عاید خود نگردانید. در برابر با مین‌گذاری آبراه‌های نظامی دشمن موفق شدیم تعدادی از شناورهای عراقی را منهدم کنیم و خطوط نظامی دریایی این کشور را نیز مسدود کنیم.
در تمام طول جنگ سعی عراق بر این بوده است تا ایران نتواند نفت صادراتی خود را به خارج ارسال کند. از این‌رو حملات هوایی خود را بر روی جزیره‌های خارک، لاوان، سیری و سایر مراکز نفتی و لنگرگاه نفتکش‌ها و خطوط مواصلات دریایی متمرکز کرد و حتی در موردی ادعا نمود که پایانه نفتی جزیره خارک به‌کلی منهدم شده است؛ اما فعالیت بدون وقفه و مستمر صدور نفت خود نشان‌دهنده پدافند مطمئن ارتش جمهوری اسلامی ایران در دریا و جزایر و سواحل ایران است.
عملکرد نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در هوا و زمین و دریا موجب احساس خطر غرب از این ناحیه و کشانده شدن نیروهای فرامنطقه‌ای به خلیج‌فارس شد به طوری که بیش از ۸۰ فروند یگان شناور از جمله ناوهای هواپیمابر، هلیکوپتربر، رزمناو و ناوشکن وارد منطقه شدند و در برابر نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران صف‌آرایی کردند ولی یگان‌های نیروی دریایی ماموریت‌های محوله را با قدرت کامل ادامه دادند و حرکات آنها را تحت‌نظر و کنترل خود درآوردند.
در این کشاکش سکوی نفتی «رشادت» ‌‌و کشتی ایرانی «ایران اجر» به‌طور غافلگیرانه منهدم شد و به سه فروند از یگان‌های شناور رزمی نداجا در رویارویی با ناوهای متجاوز آمریکایی که قصد انهدام سکوهای نفتی سلمان و نصر را داشتند به شدت آسیب رسید. ولی در برابر، درگیری‌ها و عملیات ناو استارک و ۷ فروند هلیکوپتر و هواپیمای آمریکایی مورد اصابت قرار گرفتند و یا در دریا ساقط شدند. هرچند تغییر پرچم کشتی‌های منطقه واسکورت آنها و لشکرکشی‌های نیروی دریایی غرب و شرق در رسانه‌های عمومی جهان بازتاب گسترده داشت، ولی عملا ارتش جمهوری اسلامی ایران به این موضع‌گیری نظامی وقعی نگذاشت و کماکان به کنترل خلیج‌فارس و دریای عمان و دریای عربی ادامه داد. از دیگر عملیات اساسی جمع‌آوری مین‌های گذارده شده در تنگه هرمز جهت تولید تشنج در منطقه بود. هلیکوپترهای مین‌روب مستقر در ناوها به موازات یگان‌های شناور مین جمع‌کن و غواصان مین‌شکار ظرف چند روز منطقه مشکوک به مین تنگه هرمز را تجسس نمودند وبا پیدا کردن و انهدام مین‌های مختلف این آبراه را پاک کردند و کشتی‌ها بدون خطر تردد خود را از سر گرفتند. ثابت شد که این گونه اقدامات در به‌خطر انداختن امنیت تفکیک‌ناپذیر خلیج‌فارس تاثیری نخواهد داشت و نیروی دریایی به‌عنوان بازوی نظامی سیاست جمهوری اسلامی ایران در هر نقطه و هر زمان کماکان آماده حفظ منافع کشور جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.

سیدجلال موسوی
انتشارات اداره عقیدتی سیاسینیروی دریایی ارتش

منبع : روزنامه رسالت