اقتصاد، تصمیم‌گیر سیاست خارجی چین

نیاز بی‌سابقه چین به منابع طبیعی جهت‌دهنده و هدایت‌کننده سیاست خارجی آن کشور است. پکن در اقبال دستیابی به نفت و سایر موادخام برای گرداندن چرخ‌های اقتصاد رویه جلوی خود مناسبات دوجانبه با کشورهای دارای منابع را گسترش داده و بعضاً قراردادهائی منعقد می‌کند که خوشایند آمریکا نیست. ولع چین ممکن است برخی‌ها را در واشینگتن نگران سازد ولی این مقوله می‌تواند زمینه‌هائی برای همکاری فراهم کند.
نیاز بی‌سابقه چین به منابع مختلف جهت سیاست خارجی آن کشور را تعیین می‌کند. اقتصاد شکوفای داخلی، توسعه شهرنشینی، صادرات انبوه و اشتیاق فراوان مردم چین به داشتن خود و تقاضای آن کشور را به نفت و گاز طبیعی، اقلام صنعتی و ساختمانی و سرمایه و فناوری خارجی اضافه کرده است. بیست سال پیش چین عمده‌ترین صادرکننده نفت شرق آسیا بود ولی الآن دومین واردکننده عمده نفت جهان است. سال گذشته ۳۱ درصد رشد تقاضای جهانی نفت مربوط به چین بود. امروزه که چین کارخانه جهان شده است نیازش به برق و منابع صنعتی اضافه شده است. سهم مشترک چین در مصرف جهانی آلومینیوم، مس، نیکل و سنگ‌آهن از ۷ درصد در سال ۱۹۹۰ بیش از دو برابر افزایش یافته و در سال ۲۰۰۰ به ۱۵ درصد بالغ شده است. این نسبت در حال حاضر به ۲۰ درصد افزایش یافته و احتمالاً تا سال ۲۰۱۰ مجدداً دو برابر خواهد شد. به‌رغم آنکه نخست‌وزیر ون جیابائو و سایر سیاستمداران خواستار شده‌اند که مصرف انرژی و سایر منابع کاهش پیدا کند. علائم جزئی از رفع این اشتهای سیری‌ناپذیر وجود دارد. بنا به اظهار جاستن پیفولین رئیس مرکز تحقیقات اقتصادی چین در دانشگاه پکن آن کشور برای بیست سال آینده هر سال رشد اقتصادی ۹ درصدی خواهد داشت.
این نیازمندی‌های جدید بر سیاست‌ خارجی چین تأثیر مهمی داشته است. دسترسی چین به منابع طبیعی خارجی برای تداوم رشد اقتصادی ضروری است و رشد اقتصادی نیز به‌نوبه خود عامل اصلی ثبات اجتماعی چین به‌شمار می‌رود که عامل بقای حزب کمونیست چین است. نظر به اینکه اقتصاد چین کمابیش توسط دولت برنامه‌ریزی و هدایت می‌شود پکن توانسته است سیاست خارجی خود را با استراتژی توسعه داخلی هماهنگ سازد. نهادهای قدیمی و سنتی نظیر گروه ذی‌نفوذ روابط خارجی حزب کمونیست هنوز تصمیمات اصلی را در این‌خصوص اتخاذ می‌کند. البته شرایط جدیدی در حال ظهور است که رهبران پخش خصوصی نیز در شکل دادن روند سیاست خارجی مساعدت و مشارکت کنند. مؤسسه دولتی مطالعات بین‌المللی کنفرانس‌های عدیده‌ای با شرکت دانشمندان و متفکرین، رهبران پخش خصوصی و مقام‌های ارشد نظامی و حکومتی برای تهیه راهبردها و ارائه به رهبران حزب کمونیست برگزار می‌کند.
براساس توصیه‌های چنین جلساتی است که پکن نمایندگان شرکت‌های تحت‌کنترل دولت را تشویق می‌کند تا با کشورهای تولیدکننده نفت، گاز و سایر منابع قراردادهای اکتشاف و تولید منعقد کنند. در عین حال دولت (چین) نیز مصرانه در تلاش است تا با حکومت‌های مزبور به‌وسیله گسترش روابط دوجانبه بازرگانی، اعطاء کمک، بخشودگی دیون و مساعدت در ساختن راه، پل و استادیوم و بندر به حسن تفاهم برسد. در مقابل چین به منابع مهم این کشورها از جمله طلا در بولیوی ذغال‌سنگ در فیلیپین تا نفت اکوادور و گاز طبیعی استرالیا دسترسی پیدا کرده است.
تلاش چین برای جست‌وجوی منابع طبیعی برای برخی دولت‌ها به‌ویژه در حال توسعه‌ها مغتنم بوده است. زیرا همکاری با چین آنها را قادر می‌سازد تا منابع بکر خود را مورد بهره‌برداری قرار دهند یا اهرمی در اختیارشان قرار می‌دهد تا با خریداران و مشتریان سابق با شرایط بهتری وارد تعامل شوند. از سوی دیگر سیری‌ناپذیری چین در دستیابی به منابع طبیعی برای برخی از کشورها به‌ویژه آمریکا و ژاپن اسباب دلمشغولی است. بعضی دولت‌ها از اینکه پکن به حوزه نفوذ آنها ورود می‌کند و یا با دولت‌هائی که آنها تلاش کرده‌اند تحت فشار قرار دهند قرارداد می‌بندد ناخشنود و نگران هستند.

منبع: اینترنت

منبع : مجله روند اقتصادی