موسیقی و رقص ایلی

موسیقی كردی یكی از بارزترین ویژگی فرهنگی قوم كرداست. طراوت، شادابی، فضای عرفانی و درآمیختگی مضامین با تاریخ گذشته كردها، نیمی از خصوصیات آن است. این خصوصیات در بعضی موارد ارتباط تنگاتنگی با افكار و باورهای تاریخی، مذهبی و قومی مردم كرد دارند. آهنگ «هوره» را می‌توان نمونه بارز این موسیقی به حساب آورد كه همان نیایش «اهورا» است و ظاهراً به همان شیوه اجرایی اولیه خود نیز باقی مانده است. بعضی از آهنگ‌های كردی هرچند كه نتوانسته است جای شایسته‌ای را در موسیقی اصیل احراز كند، ولی گوشه‌های گمشده‌ای از آن‌‌ها هستند كه در طی قرون و اعصار به بوته فراموشی سپرده شده‌اند. این نوع آهنگ‌ها از نظر مفهوم و مضامین با دستگاه‌های موسیقی ایرانی همسازی نزدیكی دارند كه از آن جمله می‌‌توان به «الله وسی»، «یای فه زال» «قطار»، «حیران»، «گول» و «سوره ‌گل» اشاره نمود كه به ترتیب با راست پنجگاه، بیات ترك، بیات اصفهان، ‌شور و شوشتری همگنی (همسانی) خاصی دارند. آلاتی كه در موسیقی كردی مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارت‌اند از : دف، شمشال، نی، رمانا (بالابان)، قیچك، انبان (در موسیقی مذهبی)،‌ توزه له، دهل، سروناز و ... .
شیوه اجرا و نحوه استفاده از آلات فوق‌‌الذكر در نقاط مختلف كردنشین تفاوت‌هایی دارد، ولی در كل از یك اسلوب و شیوه واحدی كه عمدتاً از موسیقی نواحی مركزی كردستان متأثر است، پیروی می‌كنند. در مراسم جشن و سرور و عروسی‌ها، نوای دلنشین موسیقی كردی شادی‌بخش دل‌های برگزاركنندگان و شركت‌كنندگان آن است.
شیوه اجرا، طراوت و تازگی، درآمیختگی با باورها و سنن كردها و خصوصیات دیگر موسیقی كردی از جمله عناصری است كه می‌توانند به عنوان جاذبه‌های خاص فرهنگی و قومی منطقه مورد توجه و علاقه شیفتگان فرهنگ و هنر مردم در عرصه صنعت جهانگردی قرار گیرند.
نوع دیگر از موسیقی كردی موسیقی مذهبی است كه در مناسبت‌های خاص مذهبی اجرا می‌شوند. عید بعثت حضرت محمد (ص) و اعیاد دیگر مذهبی از جمله مناسبت‌هایی است كه كردها منویات قبلی خود را با نواختن دهل و دیگر آلات موسیقی به معرض نمایش می‌‌گذارند. همچنین دراویش و پیروان و مریدان اهل طریفت با اجرای آهنگ‌های خاص در تكایا و مراكز مربوط به خود، ‌نوعی از موسیقی را به نمایش می‌گذارند كه جزو موسیقی مذهبی كرد محسوب می‌شود و از خصوصیات برجسته قابل توجهی برخوردار است.
رقص‌های محلی و بومی این استان هم از نظر مضمون و هم از نظر شكل درخور توجه ویژه است. این رقص‌ها در مراسم شادی و سرور اجرا می‌شود. رقص كردی عمدتاً به شكل گروهی است و حركات فیزیكی موزون و هماهنگی دلپذیر دارد. معمولاً رقص‌ها كمتر به شكل انفرادی و بیشتر با شركت زنان و مردان اجرا می‌شود. این رقص همراه با حركات موزون از محتوا و مضمون خاصی برخوردار است و نشان‌دهنده باورها و خصوصیات قومی و فرهنگی مردم كرد است. رقص معروف به «جارماق» از عمده‌ترین رقص‌های محلی است كه امروزه نیز در مواقع خاصی در تمام شهرها و به ویژه در روستاها و قبایل كوچ‌نشین به اجرا در می‌آید. علاوه بر رقص‌‌هایی كه در مراسم شادی و جشن‌ها اجرا می‌شود،‌ در این استان رقص‌های ویژه‌ای نیز وجود دارد كه می‌‌توان آن‌‌ها را رقص‌های مذهبی و اعتقادی دانست.