معیارهای زندگی سالم چیست؟

زندگی سالم ابعاد مختلقی دارد. در این برنامه، زندگی سالم در ابعاد جسمانی، روانی، اجتماعی، معنوی و شناسائی موقعیت‌های پر خطر مطرح می‌شود. که عامل مهمی در زمینه مهارت‌های زندگی به شمار می‌آیند. آن‌چه که در ایجاد زندگی سالم نقش دارد، ارتقاء سلامت است. منظور از ارتقاء سلامت، فرآیندی است که افراد را قادر می‌سازد توانائی و فعالیت‌ خود را بهبود و وضعیت سلامت خود را افزایش دهند. ارتقاء سلامت نیاز به انجام رفتارهای سالم دارد. منظور از رفتار سالم، رفتارهائی است که سلامت فرد را نگهداشته و یا ارتقاء دهند. این رفتارها متعدد و متنوعند از جمله تغذیه صحیح، خواب شبانه کافی بین ۷ تا ۸ ساعت، ورزش مرتب و عدم مصرف سیگار و الکل، تنظیم وزن به گونه‌ای که بیش از ۱۰% اضافه وزن وجود نداشته باشد. عواملی که با سبک زندگی ناسالم رابطه دارند عبارتند از: مصرف مواد و الکل، سیگار، پرخوری، روابط جنسی پر خطر و پرداختن به کارهای خطرناک.
فعالیت اول مشاور در زمینه عوامل جسمانی زندگی سالم:
عوامل متعددی مانع رفتارهای سلامت در افراد می‌شوند. یکی از این موانع، خوش‌بینی غیر واقع‌بینانه است. خوش‌بینی غیر واقع‌بینانه مبنی بر این باور است که فرد هیچ‌وقت دچار مشکلات جسمانی مهم نمی‌شود.
۱) احساس اغراق‌آمیز توانائی کنترل سلامت که باعث می‌شوند فرد به خطرات بالقوه بی‌توجهی کند یا این باور که اگر خطری پیش آید می‌تواند آن را کنترل نماید.
۲) امکان دارد که آنها تجارب مستقیم ولی اندکی در خصوص مشکلات سلامت داشته‌اند و براساس آن تجربه، خطر آسیب‌پذیری خود را کمتر از حد ارزیابی می‌کنند.
۳) گاهی اوقات افراد باور دارند که خطرات بهداشتی و صدمات و بیماری‌های جدی مربوط به دوران کودکی هستند.
ارتباط و پیوندهای انسانی امنیت و رضایت خاطر یکی از عوامل روانی بسیار مهم در زندگی سالم است که از طریق روابط اجتماعی ایجاد می‌شود. ارتباطات و پیوندهای اجتماعی، احساس تعلق و پیوستگی به انسان‌های دیگر، احساس امنیت عمیقی در افراد ایجاد می‌کند.
تنظیم اهداف زندگی یکی دیگر از فعالیت‌هائی که به انسان احساس امنیت و رضایت خاطر می‌دهد تعیین و تنظیم اهداف زندگی است که نیاز به توجه خاص دارد. چنان‌چه فرد اهداف زندگی خود را نشناسد دچار بی‌هدفی، کسالت، ناامیدی و درماندگی می‌شود، چنان‌چه اهداف غیر واقع‌بینانه‌ای برای زندگی خود تعیین کند، نمی‌تواند به آن اهداف دست یابد و دچار خشم، پرخاشگری، یأس و ناامیدی می‌شود.
یکی از نیازهای مهم انسان، نیاز به احترام است. احترام فرد به خود که عزت نفس نام دارد. نیاز به احترام از سوی دیگران نه تنها ایراد ندارد بلکه یکی از نیازهای روانی طبیعی انسان است و به دنبال پیروی از قواعد و هنجارهای اجتماعی، پیشرفت، موفقیت، فعالیت‌های سالم و برخورداری از سبک زندگی سالم به‌دست می‌آید.
روش‌های ناسالم جلب احترام عبارتند از:
▪ سیگار کشیدن
▪ رفتارهای خطرناک:
(رانندگی‌های تند و بی‌ملاحظه، کتک‌کاری و درگیری) مصرف مواد، مصرف الکل، رفتارهای بی‌ بند و بار، تا دیروقت در بیرون از منزل ماندن، بی‌توجهی به قوانین و مقررات، بی‌توجهی به بزرگ‌ترها
● عزت نفس
یکی از عوامل بسیار مهم در رفتار سالم، عزت نفس است. بسیاری از نوجوانان و جوانان به علت ضعف در عزت نفس به رفتارهای ناسالم و آسیب‌های اجتماعی روی می‌آورند. عزت نفس عبارت است از احساس ارزشمند بودن. این حس از مجموع افکار، احساس‌ها، عواطف و تجربیات فرد در طول زندگی ناشی می‌شود. عزت نفس هنگامی به‌وجود می‌آید که نیازهای ابتدائی زندگی فرد به نحو مناسبی ارضا شده باشند. کودکان و نوجوانان زمانی از عزت نفس زیاد بهرە‌مند می‌شوند که بتوانند، احساسات مثبتی را به کمک عوامل زیر تجربه کنند:
▪ همبستگی:
این احساس زمانی تجربه می‌شود که نوجوان از پیامدهای مهم زندگی خود راضی باشند.
▪ بی‌همتائی:
این احساس هنگامی به‌وجود می‌آید که نوجوان بتواند صفات یا ویژگی‌هائی که موجب تفاوت و تمایز او از دیگران می‌شود بشناسد و به آنها احترام بگذارد.
▪ قدرت:
احساس قدرت وقتی به‌وجود می‌آید که نوجوان بداند منابع، فرصت و قابلیت آن را دارد که بر شرایط زندگی خود اثر بگذارد.
▪ الگوها:
نوجوان به مدد الگوهای انسانی، فلسفی و عملیاتی، مدل‌هائی برای خویش فراهم می‌کند تا او را در استقرار معنی‌دار، هدف‌ها، آرمان‌ها و معیارهای شخصی کمک کند. به عبارت دیگر عزت نفس عبارت است از شناسائی خود و ارزش گذاردن به آن. عوامل مؤثر در عزت نفس قوی عبارتند از:
۱) خود آگاهی و شناسائی خود
۲) ارزش گذاردن به هر آن‌چه که هست
۳) باور به بی‌همتائی و بی‌نظیر بودن خود.

دکتر مامک هاشمی

منبع : ماهنامه اقتصاد خانواده