نگاهی به خطرات تفلون و بحث های پیرامون آن

تفلون در اصل یك ماده پلیمری به نام پلی تترافلوئورواتیلن (PTFE) است كه در دهه ۱۹۳۰ در شركت دوپونت آمریكا كشف شد و با نام تجاری تفلون وارد بازار شد. این ماده یك پوشش نچسب با مقاومت حرارتی بالا است و در زمره بهترین پوشش های نچسب به شمار می رود كه با ورود به بازار، امیدهای فراوانی را در این عرصه ایجاد كرد ولی گویا با مطالبی كه در سال های اخیر درباره آن گفته می شود، بازار این ماده حداقل در زمینه ظروف آشپزخانه با بحران مواجه شود. نباید فراموش كرد كه تفلون نام تجاری محصول شركت دوپونت است و محصولات عرضه شده از سوی كمپانی های دیگر مشخصات و تركیبات خاص خود را دارند و در استفاده از محصولات همه شركت ها بایستی دقت به خرج داد. نكته مهم این است كه از بازسازی ظروف تفلون باید جداً اجتناب كرد چون نوع ماده مصرفی و نحوه كار واحدهای بازسازی مورد تائید وزارت بهداشت كشورمان نیز قرار ندارد. نكته آخر نیز آن است كه طبق تحقیقات انجام شده مشكل آفرینی لایه تفلون در ظروف غذا در دماهای بالاتر از ۳۶۰ درجه سانتیگراد است ولی محققین معتقدند كه در هنگام پخت غذا، دما از ۲۵۰ درجه سانتیگراد فراتر نمی رود ولی با این همه بایستی هنگام استفاده از این ظروف توجه بیشتری مبذول داشت و حتی الامكان از آنها كمتر استفاده كرد چون ما امكان دسترسی به تركیبات تشكیل دهنده لایه های نچسب همه شركت های سازنده موجود در بازار را نداشته و قادر نیستیم تا همه آنها را مورد آزمایشات مختلف قرار دهیم.ترس در مورد مواد شیمیایی خطرناك باعث شده است كه شركت بزرگ چندملیتی دوپونت در سكوی متهمین قرار گیرد. شركت معظم شیمیایی دوپونت از سوی ۱۴ نفر به دادگاه فرا خوانده شده است چون این افراد معتقدند كه این شركت در مورد خطرات احتمالی مواد شیمیایی مرتبط با تفلون اطلاع رسانی مناسبی نكرده است. تركیبی كه بیشترین توجه حاضرین را به خود اختصاص داده است پرفلوئورواكتانوئیك اسید (PFOA) است كه در پوشش ماهی تابه ها و دیگر ظروف نچسب با مارك های مشهور مورد استفاده قرار می گیرد و البته در محصولاتی از قبیل فرش و پارچه نیز كاربرد دارد. سالیان طولانی است كه دانشمندان نگران سمی بودن احتمالی این تركیب هستند چون این ماده از پتانسیل تولید سرطان برخوردار است. در تاریخ ۲۷ ماه ژوئن سال ۲۰۰۵ سازمان حفاظت محیط زیست آمریكا (EPA) یك گزارش مقدماتی در مورد بررسی مشكلات بالقوه ناشی از PFOA منتشر كرد. در این گزارش نتیجه گیری شده است كه مطالعات انجام شده بر روی موش ها بیانگر آن است كه این ماده شیمیایی «احتمالاً» سرطان زا است و نگارندگان به سازمان پیشنهاد كرده اند كه آزمایشات بیشتری را در این ارتباط انجام دهد. هر چند در حال حاضر نیز تركیب PFOA جزء تركیبات «سرطان زای محتمل» است. مطالعات گوناگون انجام شده بیانگر وجود PFOA در خون انسان و حیوان های ساكن در نقاط مختلف جهان و حتی نقاط دوردست قطب شمال بوده است. با این وجود در این مطالعات مشخص شده است كه مقدار مورد نیاز برای ایجاد سرطان در حیوانات بسیار بیشتر از مقدار موجود در خون انسان بوده است. البته در كار گرانی كه در معرض این تركیب قرار دارند نیز ارتباط معنا داری با سرطان پیدا نشده است. بر این اساس شركت دوپونت در اظهار نامه خود در ششم جولای ۲۰۰۵ گفته است كه «تا به امروز هیچ تاثیری بر سلامتی كه ناشی از PFOA باشد حتی در كارگرانی كه بیشتر از عموم در معرض این تركیب قرار دارند نیز گزارش نشده است». در این ارتباط كلیف وب سخنگوی شركت دوپونت نیز گفته است كه «مصرف كنندگان محصولات فروخته شده با نام تجاری تفلون در امان هستند چون ظروف ساخته شده با لایه های نچسب تفلون تولید شركت دوپونت حاوی PFOA نیستند.»
• مطالب بیشتر
باید دانست كه هیچ كس در مورد نحوه انتشار PFOA مطمئن نیست و در مناطق برون شهری محتمل ترین روش انتقال اتمسفری است. در این ارتباط تونی كراسنیك كه یك شیمیست است و به سازمان حفاظت محیط زیست در تهیه گزارش مزبور كمك كرده، معتقد است كه «در این وضعیت ما شواهدی نداریم كه PFOA موجود در خون انسان ها ناشی از محصولات تفلون است.» اسكات مابوری یك شیمیست مسائل محیط زیست از دانشگاه تورنتو كانادا است. تحقیقات انجام شده توسط ایشان بیانگر آن است كه اگر محصولات تفلونی تا ۳۶۰ درجه سانتی گراد حرارت داده شوند، فقط می توانند مقادیر اندكی PFOA آزاد نمایند. البته تركیبات مرتبط مانند تری فلوئورواستیك اسید نیز آزاد می شود. البته مابوری كشف كرده است كه یك راه غیرمستقیم برای تولید PFOA وجود دارد و در این باره او معتقد است كه الكل ها پلی فلوئورینه می توانند در محیط زیست به PFOA تبدیل شوند. تولید این الكل ها بسیار بیشتر از تركیب PFOA است و برای پوشش دهی الیاف و كاغذ مورد استفاده قرار می گیرند. در این مورد مابوری گفته است كه چندین تولید كننده اصلی برای این الكل ها وجود دارند كه شركت دوپونت نیز از آن جمله است. او اظهار داشته است كه میزان بعضی از تركیبات پرفلوئورینه در محیط زیست حداقل ده برابر میزان PFOA است و آنها می توانند سمی باشند. البته این مواد در گزارش تهیه شده برای سازمان حفاظت محیط زیست آمریكا نیز مورد قرار گرفته اند.
چون خانواده تركیبات پرفلوئورینه از راه های متفاوتی به وجود می آیند، مابوری تلاش دارد تا با استفاده از ساختمان مولكولی تركیبات موجود در خون انسان، سرمنشا ء آنها را تعیین نماید. او اظهار می دارد كه «این موضوع زمینه ای است كه نیازمند مقداری تحقیقات بیشتر است.»
• برچسب های اعلان هشدار
در دادخواست تهیه شده علیه شركت دوپونت علاوه بر ۵ میلیارد دلار درخواست شده به خاطر صدمات وارد شده، نصب برچسب های اعلان هشدار و اختصاص بودجه ای برای پایش اثرات پزشكی مواد شیمیایی مرتبط نیز ذكر شده است. وكلای این پرونده می گویند كه تصمیم دارند بر سر این موضوع بحث كنند كه شركت دوپونت سالیان سال است كه از ارتباط سرطان با مواد شیمیایی مرتبط با تولید تفلون و نیز مواد شیمیایی آزاد شده هنگام گرم شدن زیاد ظروف تفلون از طریق آزمایشات انجام شده بر روی موش ها آگاه بوده است.نباید فراموش كرد كه سال گذشته این شركت نهایتاً توانست با ساكنین نزدیك كارخانه در ویرجینیای غربی به یك توافق خارج از دادگاه دست یابد. این ساكنین مدعی بودند كه این شركت منابع آب محلی را به PFOA آلوده كرده است. هر چند شركت دوپونت نیز این ادعا را قبول نداشت و مدعی است كه تركیب PFOA خطری برای عامه جامعه ندارد. از این رو باید منتظر بقیه ماجرا بود چون در همین ماجرا نیز شركت دوپونت بیش از ۸۰ میلیون دلار به ساكنین پرداخت.

منبع : روزنامه شرق