سه شنبه, ۹ بهمن, ۱۴۰۳ / 28 January, 2025
مجله ویستا
نگاهی به بزرگترین موسسه رتبهبندی دنیا
طبق برآوردهای صورت گرفته، در حال حاضر حدود ۱۳۰ تا ۱۵۰ موسسه رتبهبندی در سطح جهان وجود دارد. گرچه برخی رقمها بین موسسات رتبهبندی ممكن است این تعداد را كاهش دهد، اما شواهدی وجود دارد كه تعداد موسسات رتبهبندی در آینده، بهویژه در بازارهای در حال توسعه، افزایش خواهد یافت.
رتبهبندی امروزه صنعتی تاثیرگذار در بازارهای مالی و اقتصاد كشورهای توسعه یافته محسوب میشود و موسسات مختلف رتبهبندی نیز از كل در آمد این صنعت، تقریبا انحصاری به شمار میرود. در حال حاضر كل درآمد صنعت رتبهبندی در سطح دنیا حدود ۴میلیارد و ۴۷۲میلیون دلار است كه ۹۷درصد از این مقدار متعلق به چهار موسسه بزرگ رتبهبندی یعنی استاندارداند پورز، مودیز، فیچ و ای ام بست میباشد كه هر یك بهترتیب ۴۰، ۳۹، ۱۵ و ۳درصد از درآمد جهانی صنعت را به خود اختصاص دادهاند و بقیه موسسات رتبهبندی در سطح دنیا، تنها ۳درصد ازدرآمد آنرا در اختیار دارند.
موسسه رتبهبندی استاندارد اندپورز یا به اختصار، S&P كه در حال حاضر بیشترین سهم از درآمد جهانی این صنعت را به خود اختصاص داده و بزرگترین موسسه رتبهبندی جهان محسوب میشود، دارای بیش از ۶۰۰۰ كارمند است كه بیش از ۱۳۰۰ نفر از آنان، تحلیلگران حرفهای هستند و رتبهبندیهای آن بیش از ۷۰ كشور دنیا را پوشش میدهد.
رتبهبندیهایی كه توسط S&P انجام میگیرند شامل طیف وسیعی از رتبهبندیهای سنتی تا رتبهبندیهای غیرسنتی است. S&P رتبهبندی اوراق قرضه شركتها، خود شركتها، اوراق قرضه شهرداریها، اوراق قرضه رهنی، اوراقبهادار با پشتوانه دارایی و اوراق قرضه با پشتوانه اوراق قرضه دیگر (CDOS) را در گروه رتبهبندیهای سنتی خود قرار میدهد و در هریك از این رتبهبندیها، چه در داخل ایالات متحده و چه در خارج از آن، سهم عمده رتبهبندیهای صورت گرفته را به خود اختصاص داده است. به عنوان مثال در سال ۲۰۰۵ از كل رتبهبندیهای صورت گرفته در ایالات متحده در زمینه اوراق قرضه شركتها، خود شركتها، اوراق قرضه شهرداریها و اوراق قرضه رهنی، سهم S&P بهترتیب ۹۴، ۹۸، ۸۶ و ۹۳درصد بوده است یا در آسیا ۹۱درصد از رتبهبندیهای صورت گرفته بر روی شركتها را به خود اختصاص داده است.
رتبهبندی غیرسنتی S&P نیز شامل رتبهبندیهای قدرت مالی، طرف معامله و رتبهبندی اعتباری شركت كه این سه نوع رتبهبندی ارزش اعتباری كلی و ظرفیت هر موسسه یا شركتی را در باز پرداخت تعهداتش ارزیابی مینماید و برای رتبهبندی یك تعهد خاص مورد استفاده قرار نمیگیرند. سایر رتبهبندیهای غیر سنتی نیز عبارتند از رتبهبندی وام بانكی كه برای ارزیابی كلی نرخ نكول بانكها در اثر وامهای اخذ شده بكار میرود، رتبهبندی نرخ بازگشت كه در مورددرصد بازگشت احتمالی وام اخذ شده بكار میرود و رتبهبندی تامین مالی برای پروژه(Project Finance Rating) كه در واقع رتبهبندی اوراق قرضه یا خود شركت صادركننده اوراق قرضه میباشد كه احتمال بازپرداخت اصل و فرع وجوه گرد آوری شده را محاسبه مینماید. این رتبهبندی مانند رتبهبندی اعتباری شركت، تمایزی بین رتبهبندی اوراق قرضه و رتبهبندی اعتباری ناشر اوراق قرضه قائل نمیشود.
S&P بجز رتبهبندی در زمینههای دیگری نیز مانند انجام تحقیقات گسترده در مورد سهام و سرمایهگذاری برای سرمایهگذاران حقیقی و حقوقی، ارائه مشاوره در زمینه مدیریت ریسك و ارائه شاخصهای مختلف برای بازارهای مالی، فعالیت مینماید.
S&P یكی از شركتهای تابعه شركت مک گروهیل محسوب میشود كه در سال ۱۹۶۶ به منظور گسترش فعالیتهایش در حوزه خدمات مالی، S&P را به تملك خود در آورد. عملكرد سالانه S&P با عنوان بخش خدمات مالی در گزارش سالانه مک گروهیل منتشر میشود كه ۴۰درصد از درآمد مک گروهیل در سال ۲۰۰۶ مربوط به این بخش میباشد دو بخش دیگر شركت مک گروهیل، آموزش و اطلاعات و رسانه میباشند كه بهترتیب ۵/۴۴ و ۵/۱۵درصد از درآمد كل آنرا در سال ۲۰۰۶ به خود اختصاص دادند. حال نگاهی گذرا بر سیر تحولات و روند شكلگیری این موسسه به عنوان بزرگترین موسسه رتبهبندی جهان میاندازیم.
به جرات میتوان گفت كه تاریخچه S&P مطابق با تاریخچه بازارهای نوین مالی میباشد. S&P و سازمانهای سابق آن، حدود ۱۵۰ سال است كه بر نیازهای سرمایهگذاران به اطلاعات به هنگام و با كیفیت و تجزیه و تحلیل آنها، در سرتاسر جهان متمركز گردیدهاند.
تاریخچه S&P را میتوان به سه دوره تقسیم نمود،
۱) ۱۹۴۰ - ۱۸۶۰: دوره آغازین
۲) ۱۹۶۵ - ۱۹۴۱: دوره ادغام و توسعه
۳) ۲۰۰۰-۱۹۶۶: دوره توسعه ایفای نقش در بازارهای جهانی
▪ دوره آغازین (۱۹۴۰-۱۸۶۰) :
پیشرفت بازارهای خصوصی سرمایه در ایالات متحده، به شكل گستردهای با توسعه سریع صنعت راهآهن از طریق تامین مالی عمومی و خصوصی، سرعت بیشتری مییابد. شفافیت و در دسترس بودن اطلاعات شركتها، معاملات مالی شركتها و تجزیه و تحلیل و قضاوت مستقل شخص ثالث دراین دوره بسیار محدود میباشد.
در۱۸۶۰ هنری وارنوم پور (۱۹۰۵ – ۱۸۱۲) تاریخچه راهآهن و كانال در ایالات متحده كه نخستین تلاش در جهت گردآوری و تالیف یك اثر جامع درباره جزئیات مالی و عملیاتی راهآهن، بزرگترین و سرمایه برترین صنعت ایالات متحده میباشد را منتشر مینماید. انتشار این اثر قبل از انتشار «راهنمای راهآهنهای ایالات متحده» توسط پور میباشد.
سال ۱۸۶۸ پس از تشكیل شركت اچ ویاند اچ دبلیو پور توسط هنری وارنوم پور و پسرش، هنری ویلیام پور (۱۹۱۵-۱۹۴۴)، آنها «راهنمای راهآهنهای ایالات متحده» را منتشر مینمایند. و در عرض چند ماه تمام ۲۵۰۰ جلد نخستین چاپ آن را به فروش میرسانند. هر جلد با ۴۴۲صفحه و حاوی اطلاعات ضروری درباره راهآهنهای ایالات متحده ۵ دلار قیمتگذاری میشود. این اثر، جهت فراهم نمودن اطلاعات به روز برای سرمایهگذاران و كمك به آنها برایترسیم نحوه پیشرفت یك شركت در طول چند سال، به صورت سالانه به روز میگردد.
در۱۸۷۳ هنر وارنوم پور در ۶۱ سالگی پس از بازنشستگی در بروك لاین ام ای به تالیف آثاری درباره امور اقتصادی و چاپ كتابهایش ادامه میدهد. همچنین او به پسرش، هنری ویلیام پور در تشكیل یك شركت كارگزاری بیمه و بانكداری به نام پوراند کمپانی كمك مینماید كه بیش از ۳۰ سال یكی از شركتهای پیشگام در وال استریت میگردد.
لودر لی بلیك ( ۱۹۵۳ـ ۱۸۷۴) در سال ۱۹۰۶ همچون هنری ویلیام پور، نیاز به یك منبع دقیق و متمركز اطلاعات مالی برای سرمایهگذاران را درك كرد و متعاقب آن استاندارد استتیستیک بورو را وضع كرد. براساس این استاندارد شركت قابلیت به روز آوری دائمی اطلاعات جامعتری را داشت كه در متن كارتهای ۵x۷ اینچی سالانه در یك حجم محدود، منتشر میشد.
سال۱۹۱۳ بلیك شركتهای بابسون استاک و باند کارد سیستم را از ادوارد شاتك و روی دبلیو پورتر خریداری مینماید.
این دو شركت گزارشهای مالی درباره سهام و اوراق قرضه، مشابه كارتهای منتشر شده را به وسیله استاندارد استتیستیک، منتشر مینماید. سال ۱۹۱۴ استاندارد استتیستیک با برخورداری از رشد سریع و به كارگیری بیش از ۷۰ كارمند، به استاندارد استتیستیک اینکورپوریشن تبدیل شد.
روی دبلیوپورتر شركت مودیز منیوآل، دیگر شركت ارائهكننده اطلاعات مالی را خریداری مینماید. وی همچنین مذاكراتی را برای خرید شركت پورز ریلرود منیوآل كه شركت تابعه اچ ویاند اچ دبلیو پور میباشد، آغاز مینماید.
پورتر در سال ۱۹۱۹ شركت مودیز منیوآل، را با شركت پورز ریلرود منیوآل ادغام میكند و نام آنرا به پورز ریلرود منیوآل تغییر میدهد.
در فاصله سالهای ۱۹۲۲ تا ۱۹۲۳ شركتهای پورز پابلیشینگ و استاندارد استتیستیک به ترتیب رتبهبندی اوراق قرضه شركتی و اوراق بهادار شهرداری را آغاز مینمایند. ۱۹۲۳
در راستای تلاش برای پاسخگویی به نیازهای بازار، در سال ۱۹۲۳ استاندارد استتیستیک، نخستین شاخص بازار سهام را تهیه مینماید كه این شاخص ۲۳۳ شركت آمریكایی را پوشش داده و بصورت هفتگی منتشر میگردد. این نخستین شاخص وزنی بر اساس ارزش بازار است كه به طور گستردهای منتشر میشود.
استاندارد استتیستیک در سال ۱۹۲۶ نخستین شاخص تركیبی قیمت سهام به نام شاخص ترکیبی قیمت ۹۰ سهم را ایجاد مینماید كه بر شركتهای آمریكایی متمركز بوده و بصورت روزانه محاسبه میگردد.
در ۱۹۲۹ درست قبل از سقوط بازار سهام در ماه اكتبر، هر دو شركت استاندارد استتیستیک و پورز پابلیشینگ با تشخیص این نكته كه سفتهبازی باعث شده تا قیمتهای سهام به سطوح بیثباتی برسند، به مشتریان توصیه مینمایند كه داراییهای خود را فروخته و نقد نمایند.
سال ۱۹۳۰ استاندارد استتیستیک به مكانی بزرگتر در خیابان ۳۴۵هادسون، منتقل میشود. سقوط بازار سهام ضربه سنگینی بر پورز پابلیشینگ وارد كرده و آن را در مسیر ورشكستگی قرار میدهد. پائول تی. باسون، پسر عموی را جر دبلیوپورتر، اكثریت سهام شركت را خریداری نموده و آن را مجددا سرو سامان میدهد.
▪ دوره ادغام و توسعه (۱۹۶۵ـ ۱۹۴۱)
در ۱۹۴۱ استاندارد استتیستیک با پورز پابلیشینگ ادغام گردیده و استاندارد اند پورز کورپوریشن شكل میگیرد که نخستین مدیر آن كلاریون ای پنهیل است. همچنین در این سال S&P راهنمایی جدید اوراق قرضه (Bond Guide) را منتشر میكند كه حاوی فهرستی از حدود ۷۰۰۰ رتبهبندی اوراق شهرداری میباشد. راهنمایی اوراق قرضه قبل از آن به رتبهبندی آماری و كیفی اوراق قرضه شركتی اختصاص داشت.
در ۱۹۴۲جنگ جهانی دوم، مشكلهایی را در حفظ نیروی انسانی و تهیه كاغذ به وجود میآورد بهرغم این مشكلها، S&P مدیریت میكند تا از نظر در آمد و تعداد كارمندان، نسبت به سطوح پایین سالهای پس از ركود، رشد كند. در این سالS&P جستوجو برای ارسال مستقیم (Direct Mailing) محصولات را آغاز میكند كه به طور عظیمی دستیابی به خدمات رتبهبندی آنرا توسعه داده و نیز به فروش سایر خدمات كمك خواهد نمود.
در سال ۱۹۴۶ S&P با راهاندازی سیستم پانچ كارت الكترونیكی متعلق به شركت IBM، به منظور گردآوری و ذخیره اطلاعات شركتهای آمریكایی وارد دوره اتوماسیون كامپیوتر میشوند. در پایان این سال، بیش از ۵۰درصد درآمد كل و سود، از خدماتی حاصل میگردد كه قبل از ادغام پورز پابلیشینگ و استاندارد استتیستیک وجود نداشتند.
در سال۱۹۵۰، حجم كسب و كار خدماتی S&P از مرز ۵میلیون دلار میگذرد. این رقم در ۹ سال آینده دو برابر میشود.
سال ۱۹۵۷شاخص سهام اس اند پی ۵۰۰ با هدف تبدیل شدن به برترین شاخص دنیا برای سرمایهگذاران، معرفی میگردد.
در۱۹۵۱ S&P بیش از ۶۰۰ كارمند را به خدمت میگیرد.
در سال ۱۹۶۲ S&P به یك شركت سهامی عام تبدیل میگردد كه سهام آن در بورس نیویورك (NYSE)، دادوستد میشود.
در ۱۹۶۴ اس اند پی کمپیوستار راهاندازی میگردد كه اطلاعات بنیادی و بازاری با كیفیت بالا و استاندارد شده را به فعالان حرفهای در زمینه سرمایهگذاری، در سراسر دنیا ارائه مینماید.
در اواخر دهه ۶۰میلادی S&P محصولات جدیدی نظیر خدمات قیمتگذاری اوراق قرضه شركتی و شهرداری را ارائه مینماید و جستوجو برای تملك (Acquisition) شركتهای دیگر را آغاز مینماید كه سرانجام منجر به تملك ترند لاین، بلو لیست و چند شركت خدماتی دیگر میگردد.
▪ دوره توسعه ایفای نقش در بازارهای جهانی (۲۰۰۵ـ ۱۹۶۶)
در سال ۱۹۶۶شركت مک گروهیل كه با نام مک گروهیل کمپانیز شناخته میشود، S&P را به تملك خود در آورده و از این طریق، خدمات مالی را نیز به دامنه فعالیتهایش اضافه میكند.
در ۱۹۶۹ S&P سیستمی بر مبنای عدد، برای شناسایی یكسان اوراق بهادار (CUSIP) منتشر مینماید كه استانداردی برای شناسایی انواع اوراق بهادار میگردد. بدون CUSIP، دسته بندی كردن حجم زیاد معاملات روزانه برای والاستریت غیرممكن خواهد بود.
همچنین در این سال S&P رتبهبندی اوراق تجاری و نیز شهرداریها را كه ناشران اوراق قرضه معروف به مانیسیپال باندز هستند را آغاز میكند.
در ۱۹۷۴ S&P رتبهبندی شركتها و در ۱۹۷۵ رتبهبندی نخستین اوراق بهادار با پشتوانه وام رهنی را آغاز مینماید كه علامتی برای ورود به حوزه محصولات جدید و پیچیدهتر اوراق بهادار و ظهور بازار مالی مربوط به این اوراق بهادار میباشد.
NRSROها موسسات رتبهبندی میباشند كه رتبهبندیهای خود را بر مبنای روشهای آماری انجام داده و به صورت ملی در سراسر آمریكا به عنوان موسسهای شناخته میشوند كه SEC در قوانین خود بر رتبهبندی ارائه شده از سوی آنها تكیه مینماید. این موفقیت ناشی از مقبولیتی است كه S&P به واسطه انجام رتبهبندیهای مستقل، بیطرفانه، قابل اعتماد و شفاف كسب مینماید.
در اواخر دهه ۷۰ خدمات رتبهبندی اعتباری S&P در این صنعت گسترش یافته است و رتبهبندی شركتهای بیمه ( از نظر توانایی پرداخت خسارتهای وارده به بیمهشوندگان) آغاز میشود. همچنین رتبهبندی شركتهای اوراق بهادار مانند بانكهای سرمایهگذاری و نیز صندوقهای سرمایهگذاری مشترك آغاز میگردد.
همچنین برنامهای در جهت برگزاری سمینارهای اوراق قرضه از سوی S&P ترتیب داده میشود كه این شركت را بعنوان نخستین شركتی كه سمینارهایی در راستای تشریح فرآیند رتبهبندی و معیارهای مورداستفادهاش، برگزار مینماید، در صنعت رتبهبندی مطرح میكند. S&P، روشهای رتبهبندی خود را به شكل سیتماتیك و مدون درمیآورد كه نتیجه آن انتشار نخستین كتاب درباره معیارهای رتبهبندی است.
در سال ۱۹۸۱نخستین شماره کردیت ویک منتشر میشود كه حاوی تحلیلهای گستردهای درباره بازارهای جهانی اعتبار بوده و دید عمیقی به دستاندركاران حرفهای بازارهای مالی میدهد.
در ۱۹۸۲ S&P رتبهبندی اسناد شهرداریها (اوراق قرضه بلندمدت شهرداریها) را آغاز میكند كه مبین ورود شهرها، ایالتها و موسسات عمومی به بازارهای جهانی سرمایه است.
در ۱۹۸۳ بورس تجارت شیكاگو، دادوستد قراردادهای آتی بر مبنای شاخص اساندپی ۵۰۰ را آغاز میكند.
در ۱۹۸۴ S&P نخستین موسسه رتبهبندی اعتباری میشود كه دفتری در لندن به منظور ارائه خدمات به بازارهای اروپایی، دایر مینماید. متعاقبا در ۲۰ سال بعدی، S&P در ۲۰ كشور دنیا، دفاتری را دایر میكند. همچنین در این سال، S&P رتبهبندی صندوقهای مشترك سرمایهگذاری در بازارپول و صندوقهای اوراق قرضه را آغاز مینماید.
در ۱۹۸۶، S&P دفتری را در توكیو بازگشایی نموده، برای نخستینبار، یك زن را به عنوان مدیر یكی از دفاتر خود منصوب نموده و رتبهبندی اوراق بهادار با پشتوانه دارایی (ABS) را آغاز مینماید.
واحد تحقیقات S&P سیستم رتبهبندی افزایش قیمت را در ایالاتمتحده راهاندازی میكند. در ۲۰سال آتی تعداد سهامی كه استاندارد اندپورز موضع خرید، نگهداری و فروش آنها دارد، از مرز ۱۵۰۰ در ایالاتمتحده و كشورهای اطراف و ۵۰۰ در اروپا و آسیا، خواهد گذشت.
در اواخر دهه ۱۹۸۰ S&P فرصتهای توسعه را از طریق شركای خارجی شناسایی مینماید، با دانشگاه اقتصاد استكهلم برای تشكیل موسسه رتبهبندی موزدیك در سوئد، سرمایهگذاری مشتركی انجام میدهد. همچنین سازماندهی مجددی در شركت رخ میدهد كه S&P را به دو بخش استاندارد اندپورز ریتینگ و استاندارد اندپورز فایننشیال اینفورمیشن تفكیك مینماید.
در سال ۱۹۹۰ S&P برای ورود به بازار فرانسه، سرمایهگذاری مشتركی را با شركت ADEF فرانسه انجام میدهد همچنین موسسه رتبهبندی استرالیایی به نام استرالین ریتینگ را به تملك خود در میآورد كه چندی بعد، یعنی در سال ۱۹۹۶، مالكیت آنرا بهطور كامل در اختیار میگیرد. با تصاحب شركت اینشورنس سالونسی اینترنشنال، به رشد شركت در رتبهبندی شركتهای بیمه غیر آمریكایی سرعت بیشتری میبخشد.
در این سال S&Pنخستین موسسه رتبهبندی اعتباری است كه یك سیستم الكترونیكی آنلاین به نام کردیت وایر به منظور انتشار گسترده رتبهبندیها و تحلیلهایش، معرفی میكند.
در سال ۱۹۹۱ شاخص مید کپ۴۰۰ توسط S&P معرفی میشود كه شاخصی برای پوشش بازار شرکتهای متوسط از نظر ارزش بازار در ایالات متحده است.
در ۱۹۹۲ S&P دفتر فرانكفورت خود را دایر نموده و نخستین شركتهای صادركننده ابزار مشتقه را رتبهبندی میكند. همچنین فعالیتهای خود را در اسپانیا نیز راهاندازی میكند.
در ۱۹۹۴ شاخص اسمال کپ۶۰۰ توسط S&P معرفی میگرد كه شاخصی برای شركتهای کوچک از نظر ارزش بازار در ایالات متحده، است. با اضافه شدن این شاخص به شاخصهای اساندپی ۵۰۰ و شاخص مید کپ۴۰۰، شاخص اساندپی ۱۵۰۰ شكل میگیرد كه معیار وسیعی از بازار سهام ایالات متحده برای سرمایهگذاران فراهم میكند.
در ۱۹۹۶ S&P گروههای جدیدی برای صنعت در قالب « پایگاه. راهنمای سهام» معرفی میكند كه بیش از ۸۷۰۰ نوع اوراق بهادار مختلف را در بر میگیرد. سیستم جدید دنیای سهام را به ۱۱ بخش اقتصادی تقسیم میكند كه هر یك از بخشها به ۱۲۲ گروه صنعتی تقسیم میشوند.
از اواسط دهه ۹۰ میلادی تا اواخر آن S&P فعالیتهای خود را در سطح جهان تا تورنتو، مكزیك، هنگكنگ، سنگاپور، آرژانتین، برزیل و مسكو گسترش داده و دفاتر بیشتری در سراسر ایالات متحده دایر میكند.
در سال ۱۹۹۹در زمان ریاست لئوانیل، واحد استاندارد اند پورز ریتینگ سرویس با واحد اینفورمیشن سرویس ادغام شد.
در سال ۲۰۰۱ در فاصله ۲۴ ساعت پس از حملات ۱۱ سپتامبر، S&P نخستین گزارش را درباره ثبات و قدرت اقتصاد و بازارهای ایالات متحده و جهان، منتشر میكند.
در ۲۰۰۲ شاخص صندوقهای سرمایهگذاری کمریسک را معرفی میكند كه عملكرد ۴۰ صندوق سرمایهگذاری كمریسك را پیگیری میكند.
در پاسخ به ظهور نیازهای جدید در بازار، S&P آثاری در زمینه بازنگریهای وسیع صورت گرفته در حسابداری، مطالعات صورت گرفته در مورد نكول و تغییرات رتبهبندیها و آموزش تحلیلگران، منتشر میكند.
در ۲۰۰۳ S&P اعلام میكند كه برای توسعه خدماتش در زمینه شاخصها توافقی با سیتی گروپ برای تملك كسب و كار جهانی اسمیت بارنی در زمینه شاخصها حاصل كرده است كه بصورت جهانی پوشش دهنده ۷۵۰۰ شركت در ۵۲ بازار مختلف است. این حركت S&P را به یك ارائهكننده خدمات کامل در زمینه شاخصها مبدل میكند.
در ۲۰۰۴ S&P توافقنامهای با کپیتال ای کیو به امضاء میرساند كه از ارائهكنندگان پیشرو در زمینه اطلاعات موثر برای سرمایهگذاری جهانی و بخشهای خدمات مالی است.
در ۲۰۰۵ S&P اكثریت مالكیت کرایسل را بهدست میآورد كه شركتی هندی بوده و ارائهكنندهای پیشرو در زمینه رتبهبندی اعتباری، اطلاعات مالی و خدمات مشاوره ریسك و بیمه است. در این سال تعداد كاركنان S&P به حدود ۶۳۰۰ نفر افزایش مییابد كه در ۲۰ كشور دنیا مشغول به فعالیت هستند.
ابوالفضل جعفری
منبع : روزنامه دنیای اقتصاد
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست