چهارشنبه, ۱۷ بهمن, ۱۴۰۳ / 5 February, 2025
مجله ویستا
واقعیتی که رنگ خیال گرفته
محیط زیست آن را مورد بررسی قرار دهیم مشخا است زباله‌هایی مانند پلاستیك و شیشه به دلیل تركیبات خاص خود به وسیله عوامل طبیعی مانند رطوبت، فشار و عناصر شیمیایی طبیعی موجود در خاك تجزیه نمی‌شوند و این موضوع باعث می شود كه به محیط‌زیست لطمه وارد شود. از نظر اقتصادی بازیافت این نوع مواد و تبدیل آنها به مواد اولیه تولید پلاستیك و شیشه از نظر اقتصادی بسیار به صرفه است زیرا بازیافت این مواد، هزینه كمتری نسبت به بدست‌آوردن مواد به وسیله سنگ‌معدن و مواد نفتی دارد. در ایران نیز سازمان محیط‌زیست چند سالی است كه بحث جداسازی زباله‌ها از مبدا را مطرح كرده است و مسائل اجرایی آن را به سازمان بازیافت از مبدا شهرداری های محول كرده است. در این طرح زباله‌ها به زباله‌های مصرفی،كاغذ و شیشه و پلاستیك تقسیم‌بندی شده است. طی دو سال ۸۰ و ۸۱ در تعدادی از اماكن تهران،سه نوع سطل زباله گذاشته شد كه به واسطه رنگ از هم جدا شده بود و هر یك از این سطل‌های زباله مخصوص یك نوع زباله بود. اما از آنجا كه در ایران هر طرحی كه تدوین میشود و مراحل تصویبی خود را طی می‌كند دچار فرسایش شده و در مراحل اجرایی با شكست روبرو میشود این طرح هم از این قاعده مستثنی نبوده و تنها به تفكیك كاغذ از دیگر زباله‌ها بسنده كرد. حال مشكل اجرایی این طرح از كجاست جا دارد كه به بررسی آن بپردازیم. دكتر حسن پایداری، كارشناس بازیافت مواد در این‌باره می‌گوید: طرح تفكیك زباله از مبدا، طرحی است كه در تمامی كشورهای ثروتمند و صنعتی جهان اجرا میشود. این طرح علاوه بر اینكه از آلودگی محیط زیست و ازبین رفتن تنوع زیستی گیاهان و جانوران جلوگیری می‌كند از لحاظ اقتصادی نیز مزایای بسیاری دارد. شما درنظر بگیرید كه برای به دست‌آوردن سیلیسیم كه ماده اولیه شیشه است مراحل زیادی از معدن تا آزمایشگاه و كارخانه با صرف هزینه‌های بسیار طی میشود. این مراحل علاوه بر هزینه‌بر بودن كه شامل هزینه حمل و نقل، كارگر، فرسایش دستگاه‌ها و ...می شود، زمان زیادی نیز می‌طلبد. اما اگر شیشه‌های تولیدشده را كه برای مردم غیرقابل استفاده است، بخواهیم به ماده اولیه آن تبدیل كنیم تنها دو مرحله اجرایی دارد و زمان بسیار كوتاهی هم صرف میشود. وی می‌افزاید: درحال‌حاضر بخش اعظمی از مواد اولیه شیشه از خارج وارد میشود. بازیافت شیشه‌هایی كه به عنوان زباله دور ریخته میشود می‌تواند واردات آن را كمتر كرده و به واسطه آن ارز كمتری از كشور خارج شود.این كارشناس بازیافت مواد با اشاره به جداسازی كاغذ از دیگر زباله‌ها بیان می كند: كاغذ یكی دیگر از زباله‌هایی است كه باید از زباله‌های عادی و مصرفی تفكیك شود. كاغذ از درخت به دست می‌آید. اگر مصرف كاغذ در كشور بالا رود، به دلیل فقیر بودن ایران از نظر پوش جنگلی اگر مجبور به قطع درختان و استفاده آنها برای تولید كاغذ باشیم جنگل‌ها به صحرا تبدیل می‌شوند. از طرف دیگر ایران یكی از واردكنندگان بزرگ كاغذ در جهان است.اگر بتوانیم به وسیله تفكیك از مبدا و بازیافت كاغذ، مقداری كاغذ مورد نیاز داخل را بدین طریق تولید خواهیم كرد. این كار می‌تواند از نابودی جنگل‌ها جلوگیری كرده و به نفع اقتصاد جامعه نیز خواهد بود.
جمع‌آوری ۱۰۵ تن كاغذ از زباله
تجربه ؤابت كرده است كه اجرای هر طرحی در جوامع نیازمند بسترسازی مناسب است. طی چند سال گذشه سازمان بازیاف و همچنین سازمان خدمات شهری شهرداری تهران و همچنین سازمان محیط زیست، فعالیتهای نه چندان دلچسبی در زمینه فرهنگ‌سازی تفكیك زباله در كشور انجام داده‌اند. اما این‌گونه فعالیت‌ها كه در زمینه فرهنگ‌سازی و ایجاد حساسیت در جامعه انجام می شود نیازمند یك حركت سیل‌گونه و مستمر است كه بتواند مردم را نسبت به آن به واكنش وادارد.البته این حركت باید به گونه‌یی باشد كه در ابتدا ارگان‌ها و سازمان‌های دولتی درگیر شوند و بعد مردم به الگوبرداری از آنها،این حركت را آغاز كنند. با تمام این تفاسیر طرح تفكیك زباله از مبدا در چند منطقه تهران و تعدادی از شهرستان‌ها در حال اجر است. مدیرعامل سازمان خدمات موتوری شهر تهران در این باره می‌گوید: با اجرای طرح تفكیك از مبدا تهران،روزانه ۱۰۵ تن كاغد در ایستگاه‌های میانی زباله، جمع آوری میشود. به دلیل اینكه این طرح هنوز در تمام تهران به اجرا در نیامده و فقط در برخی محلات تهران بویژه محلات منطقه ۲۲ اجرایی شده، نمی‌توان انتظار زیادی از این طرح داشت. مصطفی سلیمی در ادامه می‌افزاید: اجرای كامل طرح تفكیك زباله از مبدا نیاز به فرهنگ‌سازی در كلیه محلات شهر و تثبیت فرهنگ آن در تك‌تك محلات دارد. تا زمان نهادینه و تثبیت‌شدن طرح در هر محله تهران، همچنان بر روی محلاتی كه طرح در حال اجرا است كارمی كنیم تا در طول زمان طرح در كلیه محلات مناطق شهری تهران اجرا شود. دكتر كریمی وارسته كارشناس محیط زیست نیز در این باره معتقد است:برای نهادینه شدن تفكیك زباله از مبدا، باید در ابتدا با تدابیر خاصی‌مردم را به سوی طرح جذب كرد. یكی از راههای جذب مردم به طرح، در نظر گرفتن تشویق در این باره است. از طرف دیگر می‌توان با دادن كیسه‌های زباله به رنگ‌های مختلف كه روی هر یك نوع زباله نوشته شده است، به مردم آگاهی جداسازی زباله ها را به صورت مستمر داد.مصطفی سلیمی مدیرعامل سازمان خدمات موتوری شهرداری درباره نحوه توزیع كیسه‌های زباله رایگان در تهران می‌گوید: با توجه به اینكه بیش از ۵۰ درصدد مردم برای زباله‌های خود از كیسه زباله استفاده می‌كنند، بنابراین تمركز كار سازمان بازیافت بر روی توزیع كیسه زباله در محلاتی است كه فرهنگ لازم نسبت به این موضوع وجود ندارد و ساكنان از وضعیت اقتصادی مناسبی برای خرید كیسه زباله برخوردار نیستند.وی درباره استفاده از كیسه‌های رنگی برای تفكیك زباله‌ها گفت: در حال حاضر اجرای چنین طرحی نه از لحاظ هزینه‌یی و نه از لحاظ امكاناتی میسر نیست. به نظر ما فرهنگ‌سازی با تشویق و جایزه نمی‌شود بلكه باید بسترسازی یك كار ریشه‌یی و اصولی باشد.
امحای پسماندهای خطرناك
امحای پسماندهای خطرناك یكی از عمده كارهایی است كه باید دستگاه‌های تولید كننده، اقدامات لازم را نسبت به آن انجام دهند. ایجاد مراكز امحای پسماندهای خطرناك یكی از واجبات در جلوگیری از آلودگی محیط زیست است.یوسف محبت، معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره امحای پسماندهای خطرناك از سوی وزارت نیرو می‌گوید: وزارت نیرو در عرض یكی دو سال نیروگاه‌های بسیار عظیمی تجهیز و احداث می‌كند اما هنوز با گذشت ۴ سال دستگاه‌های امحای پسماندهای خطرناك را خریداری نكرده است. ما در ایجاد مراكز امحای پسماندهای خطرناك از برنامه بسیار عقب هستیم و وزارت نیرو هم اعلام كرده است كه در آخرین مراحل خرید دستگاه‌ها است.وی می‌افزاید: وزارت نیرو در مكان‌یابی مركز امحای پسماندهای خطرناك هم مشكل دارد و مكان‌هایی كه به سازمان محیط زیست پیشنهاد می‌كند مورد تایید این سازمان نیست. محل احداث این مراكز در ۱۲۰ كیلومتری تهران در نظر گرفته شده است كه سازمان محیط زیست معتقد است برای احداث چنین واحدی باید محل دورتری نسبت به شهر تهران انتخاب شود.حجت درباره وضعیت این پسماندها می‌گوید: در حال حاضر این پسماندها در انبارهای خاصی با دقت كامل نگهداری می‌شوند و به طبیعت وارد نمی‌شوند. اما برای امحای این پسماندها نیازمند ایجاد مركز خاصی هستیم.لازم به ذكر است كه پسماندهای خطرناك، مواد حاصل از نیروگاه‌های برق و نیروگاه‌های اتمی است كه می‌تواند به آسانی محیط‌زیست را نابود كرده و حتی در چرخه زندگی انسان ایجاد اختلال كند.
زباله‌های بیمارستانی معضل بزرگ
شهروندان تهرانی در كنار تنفس هوای بسیار آلوده تهران، از یك مشكل بسیار بزرگ زیست محیطی رنج می‌برند كه به وسیله زباله‌های بیمارستانی ایجاد میشود. زیرا زباله‌های بیمارستانی به دلیل بازیافت نشدن، به‌شیوه های غیربهداشتی دفن می‌شوند كه می‌تواند جان مردم را با خطر مواجه كند.به گفته كارشناسان وزارت بهداشت، فاضلاب ۳۰ درصد بیمارستان‌ها و مراكز درمانی به صورت نامناسب تصفیه میشود.باید در نظر داشت كه امحای زباله‌ها و تصفیه فاضلاب‌های بیمارستانی هزینه بسیار سنگینی دارد زیرا این كار باید به وسیله تاسیسات و سیستم‌های جداگانه‌یی انجام شود. بر اساس برآوردها در حال حاضر وضعیت فاضلاب‌های بیمارستانی از نظر رعایت بهداشت حدود ۶۶ تا ۷۰ درصد است. بر اساس برآوردها روزانه ۵۰۰ كیلوگرم زباله بیمارستانی تولید میشود كه حمل و نقل و وضع غیربهداشتی آن می‌تواند مشكلات زیادی برای مردم و محیط زیست ایجاد كند.به نظر می‌آمد كه پس از تصویب قانون پسماندها، نحوه جمع‌آوری و دفن بهداشتی زباله‌های بیمارستانی بر عهده تولیدكنندگان آن قرار گیرد كه متاسفانه تا به حال هیچ آیین‌نامه اجرایی در این قانون در نظر گرفته نشده است.زهرا صدر اعظم نوری رییس اداره محیط زیست شهر تهران دراین باره می‌گوید: ۸۵ درصد از بیمارستان‌های پایتخت از نظر سازمان محیط زیست بیمارستان پاك به شمار می‌آیند. ویژگی بیمارستان پاك بر اساس پسماند و پساب‌های بیمارستانی پایش شده و مراكز درمانی كه دارای سیستم فاضلاب متناسب با استانداردهای
زیست محیطی هستند، تعیین میشود.
وی در ادامه می‌افزاید: در حال حاضر ۵۰ بیمارستان شهر تهران، بطور كامل به سیستم فاضلاب مجهز شده و ۳۵ بیمارستان در حال تجهیز این سیستم هستند و ۵۰ بیمارستان دیگر هنوز به سیستم فاضلاب مجهز نشده اند.باید در نظر داشت كه بیش از ۱۲ درصد آب شرب شهر تهران از طریق منابع زیرزمینی تامین میشود و دفن غیربهداشتی زباله‌های بیمارستانی و فاضلاب‌های این مراكز اگر منجر به ورود آلودگی به منابع آبی زیرزمینی شود جان میلیون‌ها شهروند تهرانی به خطر می‌افتد.با توجه به اعلام شهرداری مبنی بر هزینه روزانه یك میلیارد تومان برای حمل و نقل و دفن ۵۰ هزار تن زباله تولیدی ساكنان شهری كشور، آیا نمی‌توان با در نظر گرفتن یك سیستم تفكیك از مبدا به صورت اصولی مقداری در هزینه‌ها صرفه‌جویی كرد. همچنین با توجه به اینكه وزارت بهداشت مدعی است سال گذشته ۴۵۰ میلیون تومان برای دفن بهداشتی زباله‌های بیمارستانی اختصاص داده است، آیا نصب سیستم سوزاندن به وسیله دستگاه‌های ویژه در داخل بیمارستان‌ها كه به محیط زیست هم لطمه نمی‌زند به صرفه‌تر نخواهد بود؟!
در هر حال وضعیت دفن و بازیافت زباله‌ها از جمله مسائل بسیار مهم شهری است كه بدون كمك ارگان‌ها و سازمان‌های دولتی و غیردولتی و حتی مردم میسر نخواهد شد. البته اگر بتوان فرهنگ جداسازی زباله از مبدا را در میان مردم نهادینه كرد و آنها را به این كار عادت داد بخش اعظمی از مساله زباله‌های مسكونی حل خواهد شد. همچنین در بخش زباله‌های بیمارستانی و پسماندهای خطرناك كه محیط زیست را بشدت تهدید می‌كند می‌توان با تدابیر و رویكردهای خاص و نصب دستگاه‌های ویژه و تجهیزات مناسب هم از هزینه‌ها كاست و هم از خطری كه مردم و محیط زیست را تهدید می‌كند جلوگیری كرد. اگر طرح تفكیك زباله از مبدا دچار فرسایش اجرایی نشده و به شیوه درست اجرایی شود، یكی از حقوق حقه شهروندان به آنها داده خواهد شد. چرا كه شهروندان صاحبان اصلی شهر و كشور هستند.
منبع : روزنامه اعتماد
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست