تجزیه عاملی روی‌داده‌های حاصل از درصد فعالیت‌های اقتصادی مردم در استان‌های ایران

تجزیه عاملی، برای اولین‌بار، نزدیک به ١٠٠ سال پیش توسط روان‌شناسی به نام ”چارلز اسپیرمن“ ابداع شد. او متوجه شد که توانائی‌های فکری اعم از مهارت‌های ریاضی، ادبی، شفاهی، هنری، منطقی و غیره می‌توانند تحت یک عامل هوش عمومی که آن را g نامید، توضیح داده شوند. او آزمون کرد که اگر بتوان g را اندازه‌گیری نمود و یک مجموعه از مردم را با همان g انتخاب کرد، بین این عامل با هیچ آزمون اندازه‌گیری توانائی فکری دیگری همبستگی وجود ندارد و به این نتیجه رسید که g تنها عامل مشترک بر روی اندازه‌های توانائی‌های فکری است.
امروزه حداقل سه عامل مهم را در اندازه‌گیری توانائی‌های فکری در نظر می‌گیرند. مهارت‌های منطقی، شفاهی و ریاضی. بیشتر روان‌شناسان بر این عقیده‌اند که عوامل بسیار دیگری را در تشخیص توانائی‌های فکری می‌توان شناسائی کرد.
در روش تجزیه عاملی، متغیرها به‌طور مستقیم در ساختار مدل ارتباطی ظاهر نمی‌شوند و همچنین تعداد عامل‌ها که ترکیب خطی از متغیرهای اصلی هستند و ویژگی خاصی از ارتباط را نشان می‌دهند، به مراتب کمتر از تعداد متغیرهای اصلی هستند. بنابراین یکی از اهداف اصلی روش تجزیه عاملی، کاهش ابعاد داده‌هاست.

راحله اصغری ابواسحق
محقق اداره آمار اقتصادی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

منبع : مجله روند اقتصادی