هارولد پینتر

هارولد پینتر تنها فرزند پدر و مادری یهودی در اكتبر ۱۹۳۰ در محلهٔ هاكنی شمال لندن متولد شد. پدرش خیاط بود. او در فضایی سرشار از اظهارات یهود ستیزی بزرگ شد كه اهمیت به سزایی در نمایش‌نامه‌نویس شدنش داشت. در شروع جنگ بین‌المللی دوم، در ۹ سالگی مجبور به ترك لندن شد و در دوازده سالگی به لندن بازگشت. پینتر می‌گوید تجربهٔ بمباران‌های جنگ هیچ‌وقت او را رها نكرده است.
در لندن به مدرسهٔ گرامر هاكنی رفت و در آن‌جا با گروهی از معلمان و دانش‌آموزان خوش‌فكر، پرانرژی و به لحاظ عقلی ماجراجو، آشنا شد. همین باعث شد تأتر و ضدفاشیسم مهم‌ترین تأثیر را روی او بگذارد. فضای سال‌های بلافاصله بعدازجنگ لندن سرشار از خشونت‌های ضد یهود بود كه صدای تأتری پرشور و حرارت، و ارعابی كه به تدریج رخنه می‌كند و در واقع نمایش‌نامه‌های اولیه‌اش را شكل می‌بخشد، چیزی از این فضا در خود دارد.
در این مدرسه نقش مكبث و رومئو و چند نقش دیگر را به كارگردانی ژوزف بررلی (Joseph Brearly) بازی كرد كه در انتخاب حرفه هنرپیشگی ترغیبش كرد. در سال ۱۹۴۸ بعداز مدرسه به آكادمی سلطنتی هنرهای نمایشی (Royal Academy of Dramatic Art) رفت كه به دلیل نارضایتی پس از دو ترم تحصیل، آن‌جا را ترك كرد. در سال ۱۹۴۹ دو بار به دلیل سرپیچی از خدمت نظام‌وظیفه جریمه شد که اشارات زود هنگامی بر عزم مقاومت و مخالفت‌گرایی‌اش دارد که در جهت‌گیری کلی و شکل‌گیری بسیاری از نمایش‌نامه‌هایش اثر گذاشته است.
در سال ۱۹۵۰ اولین اشعارش را منتشركرد و به خاطر اجراهای شكسپیر مشهور شد. از سال۱۹۵۱ تا ۱۹۵۷ با تورهای تأتر سنتی سفر و نقش‌های تاریخی و عمدتاً شكسپیر را بازی كرد. در این سال‌ها با نام دیوید بارون (David Baron) بازی می‌كرد. هارولد پینتر در سال ۱۹۵۷ با نوشتن نمایش‌نامهٔ اتاق (The Room) كه توسط دپارتمان هنرهای نمایشی دانشگاه بریستول چاپ شد، خود را به عنوان نویسنده تثبیت كرد. اولین نمایش‌نامه‌اش، جشن تولد ۱۹۵۷(Birthday Party)، در ۱۹۵۸ در تأتر لیریك لندن به روی صحنه رفت و به دلیل ابعاد افسانه‌ای‌اش با شكست فاحشی مواجه شد و فقط یك هفته روی صحنه بود. اما بعدها بیش‌تر از دیگر نمایش‌نامه‌هایش به روی صحنه رفت. از ابتدای دهه شصت پینتر به عنوان نمایش‌نامه‌نویس مشهور شد گرچه هنرپیشگی و كارگردانی تأتر را هم هم‌زمان ادامه می‌داد.
هارولد پینتر نمایندهٔ تأتر بریتانیا در نیمه دوم قرن بیستم است و احتمالاً بیش از هر نمایش‌نامه‌نویس زندهٔ دیگری موضوع گزارشات آكادمیك می‌باشد.
او را به عنوان مبتكر سبك نمایش جدیدی به نام كمدی آزارنده (The Comedy of Menace) می‌شناسند و نامش، پینترسك(Pintersque)، برای توصیف فضایی خاص به صورت صفت وارد زبان انگلیسی شده است. تأتر پینترسك در ابتدا روایتی از تأتر پوچی تلقی می‌شد اما صحیح‌تر آن است كه به عنوان چیزی منحصربه‌فرد تلقی شود. همانThe Comedy of Menace كه نوعی نمایش روان‌شناسی است كه درآن فاصله‌های مشخصی را بگومگوی شخصیت‌ها پر می‌كنند كه ممكن است تجسم ترس‌های یك‌دیگر، احساس ناامنی یا تمایلات جنسی پنهان باشند یا نباشند.
این كمدی ژانری است كه در آن نویسنده، تسلط و اطاعت پنهان را در پیش پا افتاده‌ترین گفت‌وگوها نشان می‌دهد.
مجموعه آثار پینتر ناهمگن است. تقریباً نمایش‌هایی كه در اوائل كارش نوشته پینترسك است مثل (The Caretaker(۱۹۶۰), Birthday Party, The Homecoming(۱۹۶۵) ) كه بیش از همه به روی صحنه رفته و در برنامه درسی دپارتمان‌های زبان گنجانده شده‌اند.
پینتر تأتر را به عوامل بنیادی‌اش بازگرداند: فضای بسته و گفت‌وگوی غیرقابل پیش‌بینی كه در آن آدم‌ها اسیر دست یك‌دیگرند و از هم پاشیده شدن را بهانه می‌كنند. با حداقل طرح (plot)، نمایش‌نامه از كش‌مكشی نیرومند و قایم‌موشك‌بازی بیان ِ متقابل شكل می‌گیرد.
هارولد پینتر می‌گوید به دنبال دورهٔ اولیه رآلیسم روان‌شناسی، مرحله دوم را كه تغزلی‌تر بود با نمایش‌نامه‌هایی از قبیل چشم انداز ۱۹۶۷(Landscape) و سكوت ۱۹۶۸ ادامه داده است و بالاخره به مرحله سیاسی رسیده است. با كارهایی چون یكی برای جاده ۱۹۸۴ (One for The Road)، زبان كوهستان ۱۹۸۸(Mountain Language)، نظم نوین جهانی ۱۹۹۱(The New World Order). ولی این تقسیم‌بندی به صورت دوره‌ای به نظر ساده كردن موضوع می‌رسد زیرا بعضی نوشته‌های پرقدرتش را نادیده گرفته است. مثلاً ناكجاآباد ۱۹۷۴ (No Man’s Land).
از سال ۱۹۷۴ در كنار نویسندگی فعالیت‌هایی در زمینه حقوق بشر داشته است و اغلب مواضع جنجالی اتخاذ می‌كند.
پینتر در سال ۲۰۰۲ به سرطان مبتلا شد؛ با این حال از تلاش نایستاد و در سال ۲۰۰۵ كاندیدای جایزهٔ نوبل ادبیات شد. رقیبان او نویسندهٔ ترك «اوران پاموك» و شاعر سوری «آدونیس» بودند كه به نظر از او جلوتر می‌آمدند زیرا در ۱۰سال اخیر ۹ جایزه ادبیات نوبل به اروپا تعلق گرفته بود و از طرفی اگر جایزه به ادیبی انگلیسی اهدا می‌شد دومین جایزه نوبل ادبیات برای انگلستان ظرف ۵ سال بود. بنابراین از آكادمی سوئد انتظار می‌رفت كه به قارهٔ دیگری به خصوص آسیا توجه كند.
پینتر با بردن جایزهٔ ادبیات نوبل باعث درگیری بحث‌های گوناگونی شد كه تصمیم آكادمی را از جهاتی انتخابی گریزناپذیر از عوامل سیاسی می‌دانستند زیرا این‌طور گمان می‌رود که جایزهٔ نوبل اغلب به کسانی مثل «الکساندر سولژینیتس» از شوروی و «گونترگراس» نویسندهٔ صریح‌الهجهٔ آلمانی تعلق می‌گیرد که در زمانی مشخص موضع سیاسی دل‌سوزانه‌ای گرفته‌ باشند.
با این حال گرچه ممكن است عقاید سیاسی پینتر عاملی به شمار آمده باشد، اما این جایزه از نظر هنری بسیار موجه است و دستاوردهای نمایشی و ادبی پینتر، یك سروگردن بالاتر از سایر نویسندگان انگلیسی است. در هر حال، انتقاد صریح پینتر از سیاست خارجی آمریکا و مخالفتش با جنگ عراق، بدون شك او را از جنجالی‌ترین برندگان جایزه افتخارآمیز نوبل ادبیات كرده است.
پینتر فردای روزی که مطلع شد برندهٔ جایزه نوبل شده در مصاحبه‌ای تلفنی با روزنامه‌نگاری سوئدی گفت كه نمی‌تواند حرف بزند و این خبر او را از پای درآورده است و برای دریافت جایزه و سخنرانی به استكهلم خواهد رفت. اما حالش رو به وخامت گذاشت و سخنرانی خود را با عنوان «هنر، حقیقت، سیاست» ضبط كرد و به آكادمی فرستاد كه هم‌زمان
در دنیا پخش شد. پینتر سخنرانی‌اش را این طور شروع می‌كند:
«در سال ۱۹۵۸ نوشتم:«تشخیص بین این‌كه چه چیز واقعی و چه چیز غیرواقعی است سخت نیست، همین‌طور بین چیزی كه درست است و چیزی كه غلط است. لازم نیست چیزی درست باشد یا غلط، می‌تواند هم درست باشد هم غلط. اعتقاد دارم كه این تأكیدها هنوز هم در كشف واقعیت از طریق هنر، كاربرد دارد. بنابراین به عنوان یك نویسنده از این تأكیدها حمایت می‌كنم ولی به عنوان یك شهروند باید بپرسم:«درست چیست؟ غلط چیست؟»
پینتر نمایش‌نامه‌ها و فیلم‌نامه‌هایی هم برای رادیو، تلویزیون و سینما نوشته است. از جمله فیلم‌نامه‌هایش می‌توان به مشهورترین آن‌ها اشاره كرد:
پیشخدمت (The Servant (۱۹۶۳))، حادثه (The Accident (۱۹۶۷))، بینابین رفتن (To Go Between (۱۹۷۱)) و زن ستوان فرانسوی (The French Lieutenant&#۰۳۹;s Woman (۱۹۸۱)) (كه براساس رمان «پیچ در پیچ» جان فولز(John Fowles) نوشته است).
● جوایز:
▪ Commander of the British Empire (CBE)
▪ جایزه شكسپیر (هامبورگ)
▪ جایزه اروپایی برای ادبیات (وین)
▪ جایزه پیراندلو (پالرمو)
▪ جایزه بریتانیایی ادبیات دیوید كوهن
▪ جایزه لورنس الویر
▪ جایزه ویلفرد اوئن برای شعرجنگ (War) كه علیه امریكا است
▪ جایزه یك عمر دستاوردهنری به افتخار مولیر
▪ جایزه نوبل ادبیات
● پینتر دوباره ازدواج كرده است:
▪ ۱۹۵۶ با «ویوین مرچنت» هنرپیشه
▪ ۱۹۸۰ با «لیدی آنتونیا فریزر»

مهرشید متولی

منبع : پایگاه اطلاع‌رسانی دیباچه