حرفی از جنس زبان

دیسلكسی، خوانش‌پریشی یا نارساخوانی، بیماری ناشناخته و مبهمی است كه متاسفانه به طور میانگین ۳۰ درصد از مبتلایان به آن، ترك تحصیل می‌كنند و انگیزه خودكشی در این افراد ۶ برابر دیگران است والدین بچه‌های مبتلا به دیسلكسی باید به آنها اعتمادبه‌نفس بدهند و تشویقشان كنند كه روی پای خودشان بایستند
به فرمان معلم، كلاس غرق در آرامش می‌شود تا دانش‌آموزان واژه‌های كتاب را بشنوند و یاد بگیرند. مجبور است به دستور معلم بخواند اما نمی‌تواند تصور كند با آغاز به خواندن او چه اتفاقی می‌افتد. دلهره عجیبی دارد اما نمی‌تواند از دستور معلم سرپیچی كند، پس می‌خواند اما...
خنده همكلاسی‌ها سركلاس به هنگام خواندن او از روی كتاب و تلفظ ناصحیح كلمات، بدترین خاطره زندگی‌اش است. تجربه تلخی كه در به وجود آمدنش بی‌تقصیر است...
دیسلكسی، خوانش‌پریشی یا نارساخوانی بیماری ناشناخته و مبهمی است كه متاسفانه به طور میانگین ۳۰ درصد از مبتلایان به آن، ترك تحصیل می‌كنند و انگیزه خودكشی در این افراد ۶ برابر دیگران است.
دیسلكسی نوعی اختلال یادگیری است كه بر توانایی خواندن و نوشتن كودك تاثیر می‌گذارد و نشانه‌های آن در دوران دبستان آشكار می‌شود. كودك مبتلا به دیسلكسی اگرچه به نظر باهوش می‌رسد و هیچ مشكلی از نظر بینایی و شنوایی ندارد ولی با این حال نمی‌تواند روش‌هایی را كه به وی آموزش داده شده است در جهت خواندن، نوشتن و تلفظ كلمات به كار بندد. نارساخوانی برخلاف باور عموم، شكلی از عقب‌ماندگی ذهنی نیست و رابطه مستقیم با معلولیت جسمی، مشكلات فرهنگی، وضعیت اقتصادی و اجتماعی پایین یا آسیب‌های مادرزادی مغزی ندارد.
كودكی كه مبتلا به دیسلكسی است به طور معمول تا قبل از ورود به مدرسه مشكلی ندارد. كودك با شروع آموزش‌ها تازه متوجه می‌شود كه نمی‌تواند قدم به قدم با دیگران پیش برود و این امر، وی را آن‌قدر پریشان حال می‌كند كه یا كلاس را به هم می‌ریزد یا گوشه‌گیر می‌شود. اما توجه داشته باشید دیسلكسی را نباید با اختلالات توجه، ناتوانایی‌های یادگیری ناشی از كمبود فرصت‌ها و امكانات آموزشی مانند تعویض مكرر مدرسه، حضور نامنظم در كلاس یا فقدان آموزش در مهارت‌های اصلی، عقب‌ماندگی ذهنی، اختلال در خود فروماندگی، نقایص شنوایی و بینایی، ناتوانی‌های فیزیكی، اختلالات هیجانی یا مشكلات رایج در فرآیند یادگیری زبان دوم اشتباه گرفت.
● نشانه‌های بیماری
از جمله نشانه‌های بیماری نارساخوانی می‌توان به تشخیص ندادن چپ و راست، بالا و پایین، ناتوانی در خواندن ساعت‌ها، مشكل به یاد آوردن ترتیب ساعت‌های هفته، ماه‌ها، فصول، اختلالات گفتاری و ناتوانی در ساختن جملات اشاره كرد.
كودك مبتلا به دیسلكسی حروف نزدیك به هم مثل ب، پ، ت، د، ف... را با هم اشتباه می‌گیرد و به طور معمول حروف بی‌صدا را جایگزین حروف صدادار می‌كند. البته این امر تصادفی است و گاهی نیز كودك كلمات را صحیح ادا می‌كند. شخص مبتلا به خوانش‌پریشی كلمات را برعكس می‌خواند، بعضی صداها را حذف می‌كند و روخوانی‌اش بریده بریده، نامفهوم و با شك و ترس است.
دیسلكسی از نظر شدت متفاوت است و میزان آن بر حسب تعداد اشتباهات و مدت زمان خواندن یك متن در مقایسه با یك كودك عادی تشخیص داده می‌شود.
● دلایل و عوامل موثر
دلایل بروز بیماری دیسلكسی بسیار متفاوت است. در اروپا بیش از ۵/۲ میلیون كودك مبتلا به دیسلكسی‌اند و به همین دلیل محققان ۹ كشور اروپایی گرد هم آمدند تا با آزمایش روی ۴ هزار كودك دلایل و میزان مبتلایان به آن در زبان‌های متعدد را بررسی كنند.
پیش از این تحقیقات (عصبی ـ كالبدی)، گالابوردا، استاد عصب‌شناسی دانشگاه هاروارد آمریكا در سال ۱۹۷۹ و آزمایش‌های پولسو در سال ۱۹۸۹ در دانشگاه میلان روشن كرده بود كه دیسلكسی بیماری عصبی با ریشه ژنتیكی است.
آزمایش‌های مغزی بیماران نیز مشخص كرد كه یكی از عوامل بروز خوانش‌پریشی تشكیل توده‌ای عصبی در منطقه‌ای از مغز است. این تومورهای خارجی خود نتیجه جهش‌های غیرطبیعی یا نامنظم بودن سلول‌های خاكستری در مناطقی از پوسته مغزی‌اند.
به عقیده دانشمندان عوامل دخیل در بروز بیماری دیسلكسی، ۵۰ درصد ژنتیكی و ۵۰ درصد محیطی است. عصب شناسان با كمك تصاویر مغزی بیماران دریافتند كه مغز این افراد در ۳منطقه نیمكره چپ، به ویژه نواحی پس‌سری، گیجگاهی ـ آهیانه و گیجگاهی، یعنی به طور دقیق مناطقی كه مربوط به توانایی خواندن است، كند عمل می‌كند. عوامل محیطی موجب بیماری دیسلكسی خود به دو دسته تقسیم می‌شود: عوامل زیستی كه طی زندگی رحمی روی جنین تاثیر می‌گذارد و تمام مسایلی كه پس از تولد برای نوزاد رخ می‌دهد.
در حال حاضر این موضوع اثبات شده است كه ضربات مغزی و عوامل روانی فامیلی روی یادگیری، خواندن و نوشتن تاثیر می‌گذارد. در این میان روش‌های آموزش و تلفیق ذكاوت نیز اهمیت ویژه‌ای دارد.
● تفاوت زبانی
شگفت‌انگیز آنجا است كه تعداد مبتلایان به بیماری دیسلكسی در بعضی زبان‌ها بیش از بقیه زبان‌ها است. اگرچه تمامی خوانش‌پریشان در تلفظ و به خاطر سپردن جملات كوتاه با مشكل روبه‌رو هستند ولی با این حال كودكانی كه زبان مادریشان ساده و با قاعده است، كمتر به دیسلكسی مبتلا می‌شوند و حتی در كودكان مبتلا، شدت بیماری كمتر است
در واقع ساختار زبان بسیار با اهمیت است. نتایج آزمایشی روی دانشجویان انگلیسی، فرانسوی و ایتالیایی نشان داده كه خوانش‌پریشان ایتالیایی سریع‌تر و بهتر از فرانسوی‌ها و انگلیسی‌ها می‌خوانند.
درواقع زبان انگلیسی بی‌قاعده و مركب است. در اشعار <لرد بایرون> برای ۴۰ آوا، هزار نوع املا وجود دارد. در مقایسه در زبان <مولیر> برای ۳۵ آوا ۱۹۰ املا و در زبان <دانته> برای ۲۵ آوا ۳۳ املا وجود دارد. به همین علت تعداد انگلیسی‌های مبتلا به دیسلكسی بیش از فرانسوی‌ها و ایتالیایی‌ها است. از سوی دیگر مبتلایان به این بیماری در میان آلمانی‌ها و فنلاندی‌ها كه زبان با قاعده دارند، بسیار كم است. در كشورهایی كه زبان با قاعده دارند، كودكان به طور میانگین در كمتر از سه ماه خواندن را می‌آموزند در حالی كه این روند در میان كودكانی كه زبان مادری‌شان پیچیده و بی‌قاعده است بی‌قاعده است به طور تدریجی و طی ۵ سال دبستان به طول می‌انجامد.
● مراقبت‌های خانگی
كودكی كه نارساخوانی دارد نیازمند توجه و كمك ویژه والدین است، با این حال نباید بیش از حد مراقب كودك بود. كودك را یك فرد شكست خورده درنظر نگیرید بلكه او را تشویق كنید تا مهارت‌های جدیدی بیاموزد.
● درمان پزشكی
درواقع دیسلكسی درمان ندارد. كودك خوانش‌پریش در مدرسه، كودن خطاب می‌شود، از دوستانش فاصله می‌گیرد، از زندگی ناامید می‌شود و به همین علت است كه بیشتر دانش‌آموزان مبتلا به دیسلكسی در اروپا دست به خودكشی می‌زنند، در صورتی كه كودك مبتلا به دیسلكسی هیچ‌گونه مشكل جسمی و روانی ندارد.
ابتدا باید این مسایل را حل كرد سپس با استفاده از برنامه‌ای ویژه و زیرنظر متخصصان براساس توانایی و مشكلات كودك، آموزش خواندن و نوشتن را آغاز كرد. فراموش نكنید ۵ تا ۱۰ درصد كودكان دبستانی دیسلكسی دارند.‌

پرستو كاوه

منبع : روزنامه سلامت