شبکه کودک و دغدغه‌های ما

۱) قرار است شبکه مخصوص کودک و نوجوان در تلویزیون راه‌اندازی شود. برای آنان که سال‌هاست در زمینه هنر و ادبیات کودکان و نوجوانان این مرز و بوم نظر می‌دهند و تولید می‌کنند خبر ظاهرا خوشایندی به نظر می‌رسد؛ آنها که سال‌هاست بیان می‌دارند که برای میلیون‌ها جمعیت کودک و نوجوان ما برنامه‌های موجود کافی نیست. نوع برنامه‌ها، اساساً تناسبی با نیاز کودکان و نوجوانان ما ندارد. انبوه مجریان پُرگو و نصیحت‌کن، گوش شنوایی میان کودکان و نوجوانان ما نمی‌یابند. آیا این امر نیازی به نظرسنجی دارد؟ در جایی که همه صاحبنظران حوزه کودکان و نوجوانان انتقال پیام مستقیم را بی‌ارزش می‌دانند، این مجریان قرار است بیایند و هزارباره نصیحت کنند و بروند و کودکان و نوجوانان هم، آنها را تحمل کنند تا حرف‌شان را- موقتا ـ قطع کنند تا آنها بتوانند کارتون ژاپنی مورد علاقه‌شان را ببینند!
حساب پدیده‌هایی چون «عموپورنگ» را جدا کنید که براساس خلاقیت‌های فردی پیش می‌روند و جذابیت آن در شیطنت‌های او و امیر‌محمد است و نصیحت‌های او نیز -که به اجبار می‌گوید- تنها نقطه‌ضعف اوست.جز او انبوه عموها و خاله‌ها می‌آیند و می‌روند و بچه‌ها آنها را تحمل می‌کنند.
شبکه مستقل کودکان و نوجوانان چه اندیشه‌ای برای این مجریان وقت‌گذران دارد؟
۲) شبکه مستقل کودکان و نوجوانان چه برنامه‌ای برای انبوه مسابقات تلویزیونی تلفنی دارد؟ ای‌کاش این تهیه‌کننده‌ها از میان انبوه برنامه‌های کودک شبکه‌های خارجی فقط ساده‌ترین و دم‌دستی‌ترینِ آنها را کپی نمی‌کردند. طرح چند پرسش از یک مخاطب تلفنی با ترکیب نامأنوسی از اطلاعات عمومی درباره سال تولد این شاعر و گوینده آن حدیث شریف و برنده ۲۴ سال پیش رشته شنای ۴۰۰ متر المپیک(!) پشت سر هم از یک نفر، جز گذران وقت به چه کار می‌آید؟ این پرسش‌ها که صرفا بر حفظ اطلاعات متکی هستند چه ارتباطی با نظام آموزشی ما دارد؟ شبکه مستقل کودکان و نوجوانان چه اندیشه‌ای برای این مسابقات وقت‌گذران دارد؟
۳) انیمیشن، انتخاب همواره اول کودکان و نوجوانان ماست. «صبا» رسالت تولید انیمیشن وطنی را بر عهده دارد. چرا با وجود حجم بالای تولیدات این مرکز، هم‌اکنون نمی‌توان به تعداد انگشتان یک دست آثاری را نمونه آورد که ماندگار شده باشد و بتوان آن را مثل «فوتبالیست‌ها» هزار بار نشان داد؟ زمان پاسخ دادن به این پرسش باید در نظر داشت که صنعت انیمیشن ایران در زمینه سخت افزار به روز است. نمونه‌های آن را در تولیدات «صبا» و آثار انیماتورهای سینمای کوتاه، بسیار – و نیز قابل قبول- دیده‌ایم. این آثار، اما آنچه کم دارند قصه‌گویی سُست آنهاست و در نتیجه غیرجذاب. باید عرصه را در اختیار نویسندگان و هنرمندان کودکان و نوجوانان گذاشت.
مدیریت شبکه مستقل کودکان و نوجوانان اگر «صبا» را در زیرمجموعه خود داشته باشد به انسجام برنامه‌ها و پرهیز از موازی‌کاری خواهد کاست؛ اما آیا این تجمع، سبب راهگشایی نویسندگان و هنرمندان کودک‌ و نوجوان به عرصه انیمیشن خواهد شد؟
۴) کودکان و نوجوانان از فیلم سینمایی ویژه خود محرومند. چرایی آن را باید در مدیریت سینما و نظام پیچیده و معیوب آن بررسی کرد. اما آیا سیما همچنان باید منتظر بماند که سینمای ما فیلم بسازد تا ببیند همگام با سیاست‌های تلویزیون هست یا نه و بعد کودکان و نوجوانان ما شاهد یک فیلم سینمایی ایرانی باشند؟
مدیریت شبکه مستقل کودکان و نوجوانان باید راهی بیابد تا بخشی از تولیدات تله فیلم را برای مخاطب خود اختصاص دهد و البته هوشیار باشد که برخی فیلمسازان مخاطب‌گریز با حرکت دادن چند کودک در کوچه‌پس‌کوچه‌ها و با مضامین روشنفکرنما و مسئول فریب دِه، تراوشات ذهنی و شخصی خود را به نام فیلم کودک از کیسه مردم به تصویر نکشند.
اینجا باید محل حضور هنرمندان و نویسندگان امتحان پس داده و دارای آثاری باشد که در جامعه ادبی و هنری، قابل قبول تلقی شده‌اند.
۵) چرا مدیریت این شبکه مستقل کودکان و نوجوانان از یاری فکری و اجرایی انجمن نویسندگان کودک و نوجوان بهره نبرد؟ چرا در میان انبوه برنامه‌های باری به هر جهت، بخشی را به کسانی اختصاص ندهد که سال‌هاست با قلم و قدم خود نشان داده‌اند که هم دغدغه دارند و هم راهکار؛ هم می‌دانند و هم می‌توانند؟
استفاده انفرادی از معدود اعضای این انجمن، مسیر خود را ادامه خواهد داد و ارتباطی با این نکته نخواهد داشت و در تقابل با یکدیگر و منافی دیگری نیز نیست.
۶) تلویزیون ما اصلا تئاتر زنده کودک ونوجوان ندارد. لطفا حساب آیتم‌های نمایشی در برنامه‌هایی چون «فیتیله» را به حساب سهم تئاتر نگذارید. تئاتر مستقل کودک و نوجوان جایی در تلویزیون ما ندارد.
مدیریت شبکه کودکان و نوجوانان باید در اندیشه تئاتر باشد. تولید تئاتر‌های تلویزیونی از تولیدات موفق روی صحنه می‌تواند به این بخش یاری برساند. البته اگر قرار باشد این تئاترهای جذاب شبیه تله‌تئاترهای مخاطب‌گریز تلویزیونی شود، همین جا این پیشنهاد خود را پس می‌گیرم!
نمایشنامه‌نویسان با تجربه و نیز نسل جوان و مبتکر تئاتر کودک و نوجوان هیچگاه به سیما راهی نداشته‌اند.
مدیریت شبکه کودکان و نوجوانان باید در نظر داشته باشد که تئاتر کودک و نوجوان فقط عروسکی نیست. تئاتر کودک و نوجوان تلویزیونی، تئاتر کودک و نوجوان تلویزیونی است!
۷) آنچه درباره بهره بردن از یاری فکری و اجرایی تشکل‌ها در بند پیشین گفتیم اینجا نیز درباره انجمن تئاتر کودک و نوجوان خانه تئاتر مصداق پیدا می‌کند. چرا این شبکه، بخشی را به ایده‌های کسانی اختصاص ندهد که سال‌هاست با هم دغدغه تئاتر کودک و نوجوان دارند؟ و اینان نیز، هم می‌دانند و هم می‌توانند.
اگر در بند بالا استفاده انفرادی از معدود اعضای انجمن نویسندگان کودک ونوجوان وجود داشت در اینجا این ارتباط کاملا قطع است.
۸) شبکه مستقل کودکان و نوجوانان در راه است و اهل فرهنگ پُر‌دغدغه‌اند.

منوچهر اکبرلو
پژوهشگرِ هنر و ادبیات کودک و نوجوان

منبع : روزنامه فرهنگ آشتی