جایگاه قرائت قرآن نزد مردم‌

در پیمایش موج دوم رفتارهای فرهنگی ایرانیان، دو پرسش درباره جایگاه قرآن در بین اعمال مذهبی مردم طرح شده است. پرسش اول ناظر به شركت در جلسه قرآن و پرسش دوم مربوط به خواندن قرآن در منزل بوده است.
●رفتن به جلسه قرآن‌
۶/۱۹ درصد از پاسخگویان گفته‌اند در جلسه قرآن شركت می‌كنند. به نظر می‌رسد این جلسه‌ها عمدتاً هفتگی و ماهانه برگزار می‌شود، به طوری كه ۲/۳۵ درصد از شركت‌كنندگان گفته‌اند در هفته‌ حداقل یك بار (۵/۱۲ درصد هفته‌ای چند بار و ۷/۲۲ درصد هفته‌ای یك بار) در این جلسه‌ها شركت می‌كنند. حدود ۳۰ درصد نیز به طور ماهانه در جلسه‌های قرآن شركت می‌كنند (۳/۱۷ درصد ماهی چند بار و ۷/۱۲ درصد ماهی یك بار)، همچنین، ۳/۲۶ درصد از پاسخگویان شركت كننده گفته‌اند، سالی چند بار و ۵/۶ درصد گفته‌اند سالی یك بار در این جلسه‌ها حضور می‌یابند.
●خواندن قرآن در منزل
گرچه نزدیك به ۲۰ درصد از پاسخگویان گفته‌اند به جلسات قرآن می‌روند، اما باید توجه داشت كه ۷/۴۵ درصد از پاسخگویان در منزل خود قرآن تلاوت می‌كنند. حدود یك سوم از این افراد (۳۲ درصد از قرآن‌خوانان) هر روز قرآن می‌خوانند و ۷/ ۳۹ درصد گفته‌اند حداقل هفته‌ای یك بار قرآن می‌خوانند (۷/۲۰ درصد هفته‌ای چند بار و ۷/۵ درصد ماهی یك بار). همچنین، ۶/۸ درصد از پاسخگویان قرآن خوان گفته‌اند سالی چند بار و ۴/۲ درصد گفته‌اند سالی یك بار در منزل خود قرآن می‌خوانند. (نمودار ۲)
زنان بیش از دو برابر مردان در جلسات قرآن شركت می‌كنند: به طوری كه ۲/۲۷ درصد از زنان و ۹/۱۱ درصد از مردان گفته‌اند در جلسات قرآن حضور می‌یابند. اما به لحاظ میزان حضور در جلسات تفاوت بین مردان و زنان معنادار نبوده است.
متأهلان (با ۲۵ درصد) بیشتر از مجردان (۴/۱۳ درصد) گفته‌اند در جلسات قرآن شركت می‌كنند. از نظر میزان شركت، متأهلان بیشتر از مجردان گفته‌اند هفته‌ای یك یا چند بار در این جلسات شركت می‌كنند. مجردان بیشتر از متأهلان گفته‌اند در طول یك ماه یك یا چند بار به جلسات قرآن می‌روند، بررسی وضعیت فعالیت پاسخگویان نشان می‌دهد خانه‌داران (با ۵/۳۶ درصد) بیشترین شركت و محصلان و دانشجویان (با ۷/۱۳ درصد) كمترین میزان شركت در جلسات را اظهار داشته‌اند. بیكاران در جست‌و‌جوی كار، شاغلین و افراد دارای درآمد بدون كار نیز به ترتیب ۶/۱۵ درصد، ۹/۱۳ درصد و ۲/۱۹ درصد گفته‌اند در جلسات قرآن شركت می‌كنند. علاوه بر این میزان شركت خانه‌‌دارها نیز بیشتر از دیگران است، به طوری كه ۹/۳۸ درصد از خانه‌دارهای شركت‌كننده در جلسات گفته‌اند هر یك روز یا چند روز در هفته به جلسه قرآن می‌روند. پس از آن میزان شركت شاغلان در جلسات هفتگی بیشتر از سایر گروه‌های فعالیتی بوده است.
بررسی وضعیت تحصیلی نیز حاكی از وجود تفاوت‌هایی است.
كم‌سوادها (با ۶/۲۱ درصد)و بی‌سوادها (با ۴/۲۰ درصد) بیشترین میزان شركت و افراد دارای تحصیلات متوسطه (با ۲/۱۸ درصد) و عالی (با ۲/۱۵ درصد) كمترین میزان شركت در جلسات قرآن را بیان كرده‌اند.
از نظر تعدد شركت نیز كم‌سوادان بیشتر از دیگران گفته‌اند هر روز و یا یك یا چند روز در هفته در جلسات قرآن شركت می‌كنند (۲/۴۳ درصد)، بی‌سوادان گرچه در جلسات هفتگی به میزان قابل ملاحظه‌ای شركت می‌كنند، ولی بیشتر از دیگران به جلسات ماهانه اشاره كرده‌اند. افراد دارای تحصیلات عالی بیشتر از دیگران گفته‌اند سالی یك یا چند بار به جلسات قرآن می‌روند.
میانسالان بیشتر از دیگران گفته‌اند كه به جلسات قرآن می‌روند؛ ۴/۲۵ درصد از میانسالان، ۴/۲۴ درصد از بزرگسالان، ۱/۱۷ درصد از جوانان و ۴/۱۳ درصد از نوجوانان گفته‌اند در جلسات قرآن شركت می‌كنند. از نظر تعدد شركت نیز میانسالان (۳۰ تا ۵۴ سال) و بزرگسالان (۵۵ سال به بالا) بیشتر از دیگران گفته‌اند به طور روزانه و یا هفتگی در جلسات قرآن حضور می‌یابند (حدود ۴۰ درصد از شركت‌كنندگان این دو گروه سنی چنین وضعیتی داشته‌اند)، اما ۴۰ درصد از نوجوانان (۱۵ تا ۱۸ سال) شركت‌كننده به حضور ماهانه و۴۰ درصد جوانان (۱۹ تا ۲۹ سال) شركت‌ كننده به حضور سالانه خود در جلسات قرآن اشاره كرده‌اند.
بررسی ویژگی‌های فردی و اجتماعی نشان می‌دهد كه تفاوت بین پاسخگویان با لحاظ تمامی آنها معنادار است. به طوری كه زنان بیشتر از مردان گفته‌اند قرآن می‌خوانند. ۷/۵۴ درصد از زنان در مقابل ۷/۳۶ درصد از مردان گفته‌اند در منزل خود قرآن می‌خوانند. از سوی دیگر زنان بیش از مردان گفته‌اند هر روز قرآن می‌خوانند (۶/۳۴ درصد در مقابل ۱/۲۸ درصد). مردان بیشتر از زنان به قرائت قرآن به طور هفتگی، ماهانه و یا سالانه اشاره كرده‌اند. پاسخگویان متأهل نیز (با ۲/۵۲ درصد) نسبت به پاسخگویان مجرد (با ۷/۳۹ درصد) بیشتر در منزل قرآن می‌خوانند.
علاوه بر این متأهلان بیشتر گفته‌اند كه هر روز قرآن می‌خوانند (۹/۳۵ درصد) ولی مجردان بیشتر از متأهلان به قرائت هفتگی و ماهانه قرآن اشاره كرده‌اند.
با لحاظ گروه‌های سنی ملاحظه می‌شود كه میانسالان و جوانان (با حدود ۶/۵۱ درصد) بیشتر از سایر گروه‌های سنی در منزل قرآن می‌خوانند. ۵/۴۵ درصد از نوجوانان (۱۵ تا ۱۸سال) و ۹/۳۴ درصد از بزرگسالان (۵۵ سال به بالا) چنین وضعیتی داشته‌اند. در مورد بزرگسالان می‌توان به نسبت بالای بی‌سوادی در بین آنان اشاره كرد كه موجب شده است نسبت این افراد كمتر شود. با این حال، در بین قرآن‌خوانان، بزرگسالان بیشتر قرآن می‌خوانند. ۳/۵۴ درصد از بزرگسالان قرآن‌خوان هر روز قرآن تلاوت می‌كنند. جوانان با حدود ۴۰ درصد بیش از دیگران گفته‌اند در هفته یك یا چند روز را در منزل قرآن می‌خوانند.
در مورد وضعیت فعالیت می‌توان گفت كه خانه‌داران بیشتر از سایر پاسخگویان قرآن می‌خوانند (۵۹ درصد). در مقابل دانشجویان و محصلان كمتر از دیگران گفته‌اند در منزل خود قرآن می‌خوانند (۳۹ درصد). در بین شاغلان، بیكاران و افراد دارای درآمد بدون كار تقریباً به یك میزان قرآن‌خوان مشاهده می‌شود (حدود ۴۳ تا ۴۵ درصد). از سوی دیگر، افراد دارای درآمد بدون كار و خانه‌دارها بیشتر از سایرین گفته‌اند هر روز قرآن می‌خوانند. بیكاران بیشتر از دیگران گفته‌اند به طور هفتگی و محصلان و دانشجویان بیشتر از دیگران در طول ماه یك یا چند بار قرآن می‌خوانند.
با لحاظ سطح تحصیلات نیز ملاحظه می‌شود هر چه بر سطح تحصیلات جمعیت نمونه افزوده شود، بر میزان افراد قرآن خوان نیز افزوده می‌شود. ۲/۵۸ درصد از افراد دارای تحصیلات عالی، ۳/۵۴ درصد از افراد دارای تحصیلات متوسطه و ۶/۴۱ درصد از كم‌سوادان قرآن می‌خوانند، البته ۱۰ درصد از بی‌سوادان نیز گفته‌اند كه در منزل خود قرآن می‌خوانند.
با این حال، همان میزان اندك بی‌سوادان، بیشتر از دیگران گفته‌اند هر روز قرآن می‌خوانند. افراد دارای تحصیلات عالی گرچه نسبت بیشتری قرآن‌خوان در بین خود دارند، اما میزان قرائت در بین این افراد كمتر از قرآن‌خوانان دیگر سطوح تحصیلی است.اگر بی‌سوادان را در نظر نیاوریم، كم‌سوادان بیشتر از دیگران هر روز یا به طور هفتگی قرآن می‌خوانند.