ساختار سازمان‌ملل‌، تغییریابد

پس از ۱۳ روز کشتار مردم غزه، اعضای شورای امنیت سرانجام درباره قطعنامه‌ای خنثی به توافق رسیدند. در این قطعنامه بر آتش‌بس فوری و پایدار تاکید شده اما برای عقب‌نشینی صهیونیست‌ها از نوار غزه تاریخی تعیین نشده و همچنان راه برای ادامه قتل‌عام مردم غزه باز نگاه داشته شده است.
در کنار کشتار مردم بی‌دفاع غزه، آنچه شرم آور است سکوت مجامع بین‌المللی از جمله سازمان ملل و نهاد‌های وابسته به آن یعنی شورای امنیت و کمیسیون حقوق بشر، همچنین انفعال سایر سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی از جمله جنبش عدم تعهد، سازمان کنفرانس اسلامی و اتحادیه عرب است.
۶۳ سال از زمانی که سازمان ملل با ۳ هدف عمده حفظ صلح و امنیت بین‌المللی، توسعه روابط دوستانه میان‌ ملت‌ها بر مبنای احترام به اصل تساوی حقوق و ایجاد شرایط همکاری بین‌المللی در حل مسائل بین‌المللی تشکیل شد می‌گذرد اما این سازمان در این مدت نه‌تنها نتوانسته به وظایف خود در چارچوب اختیاراتش عمل کند بلکه ابزاری برای قدرت‌های بزرگ بوده تا به اعمال و تصمیماتشان جنبه قانونی دهند و در این میان نهاد وابسته به آن یعنی شورای امنیت چنان در اختیار ۵ عضو دائم آن قرار گرفته که آن را تنها می‌توان باشگاه هسته‌ای انحصاری نامید که حیطه قدرت و اختیاراتش گهگاه حد و مرزی نداشته و بدون کنترل باقی مانده است.
مشروعیت بخشیدن به اشغال عراق و افغانستان از سوی آمریکا، ناکامی در برخورد با رژیم صهیونیستی با وجود حضور ایالات متحده در شورای امنیت، ناکامی در ممانعت از کشتار صدها هزار انسان در رواندا، بوسنی‌وهرزگوین، دارفور و دهها حادثه تکان‌هنده جهانی که گاها نخواسته برای حل آنها چاره‌ای بیندیشد.
کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل نیز که خود را مدافع حقوق انسان‌ها می‌داند، در جایی که منافع قدرت‌های بزرگ ایجاب کند، بیانیه و قطعنامه صادر می‌کند ولی کشتار زنان و کودکان بی‌دفاع فلسطین را دفاع اسرائیل از خود می‌داند و به راحتی از آن می‌گذرد.
آمریکا به عنوان یکی از اعضای دائم شورای امنیت از سال ۱۹۷۲ که بحران اعراب اسرائیل جدی شده تاکنون ده‌ها بار قطعنامه‌های مربوط به محکومیت رژیم صهیونیستی را وتو کرده است. این کشور در دهه ۹۰ میلادی حتی اجازه نمی‌داد که مسائل مربوط به فلسطین در صحن شورای امنیت مطرح و بررسی شود.
شورای امنیت در جریان جنگ۳۳ روزه لبنان هم تا زمانی که اسرائیل بشدت مراکز غیرنظامی و زیربنایی لبنان را هدف قرار می‌داد سکوت کرد اما آن هنگام که زنگ‌های شکست برای اسرائیل به صدا درآمد، بسرعت وارد عمل شد و با تصویب قطعنامه ۱۷۰۱ اسرائیل را از شکستی بزرگ‌تر نجات داد.
در این میان با وجود تمامی اقدامات ضعیف و حتی جانبدارانه شورای امنیت در برابر اقدامات قدرت‌های بزرگ و حتی سکوت و حمایت از فجایع انسانی متاسفانه باید پذیرفت که سازمان ملل متحد و نهادهای وابسته به آن بویژه شورای امنیت از جایگاه حقوقی مستحکم و مقبول در میان کشورهای جهان برخورداراست و تا زمانی که نهاد دیگری با چنین پوشش جهانی و مقبول جهانیان جایگزین سازمان ملل نشود نمی‌توان انتظاری بیشتر از آنچه هم‌اکنون شاهد آن هستیم از این سازمان و شورای امنیت داشت.
تاکنون سازمان‌ها و نهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی متعددی در جهان تشکیل شده که اگرچه بعضا از گستردگی جمعیتی قابل توجهی برخوردارند، اما در عرصه عمل نه تنها نتوانسته‌اند خلا انفعال سازمان ملل را پرکنند، بلکه در حوزه منطقه‌ای خود نیز با چالش‌های عمده‌ای مواجه‌اند که عملکرد آنها را فاقد هرگونه اثربخشی کرده است.
در چنین شرایطی تلاش کشورهای مستقل، سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی همچون سازمان کنفرانس اسلامی واتحادیه عرب باید به تغییر ساختار سازمان ملل و بویژه شورای امنیت متمرکز شود. هم‌اکنون کشورهای جهان ناچارند به تصمیماتی که ۵ کشور اتمی جهان برای چالش‌های جهانی اتخاذ می‌کنند تن دهند ، برای رهایی از چنین اوضاعی پیگیری پیشنهاد اصلاح ساختاری شورای امنیت که از سوی ایران مطرح شده اهمیت زیادی پیدا می‌کند ، پیشنهادی که براساس آن نقش مجمع عمومی سازمان ملل باید به عنوان اصلی‌ترین رکن این سازمان جدی‌تر شمرده شود و همین مجمع، وضعیت فعلی شورای امنیت را تغییر دهد.
در غیر این صورت و در کوتاه مدت حداقل از جنبش غیرمتعدها، سازمان کنفرانس اسلامی و قاره آفریقا هر کدام یک نماینده با امتیاز ویژه وتو به عنوان عضو دائم شورای امنیت انتخاب شوند تا تعادل حاصله مانع از اجحاف به ملت‌ها شود. دستگاه دیپلماسی کشورمان نیز باید با این هدف فعالیت‌های خارجی خود را هماهنگ کند.

عباس محمدنژاد

منبع : روزنامه جام‌جم