حافظه تاریخی اقتصادی ملت ایران

می‌گویند رییس جمهوری كنونی كشور لیبریا واقع در غرب آفریقا یعنی خانم «الن‌جانسون سیرلاف» در زمان جنگ قدرت داخلی و هنگامی كه در كنار چارلز تایلور دیكتاتور سابق لیبریا علیه ساموئل دوئه، دیكتاتور دیگر آن كشور می‌جنگید، موقع حمله به «مونراویا» فریاد زده بود «این شهر باید بسوزد» و امروز كه «ماماالن» به عنوان بانوی آهنین آفریقا و در وسعتی كم‌نظیر به اصلاح كشوری فقیر با ۷۰ درصد جمعیت بی‌سواد پرداخته، چندین بار از جملهء ناهنجار خویش از مردم لیبریا عذرخواهی كرده است. از مردمی كه حد متوسط زندگی مردان آن ۴۱ سال و زنان ۴۴ سال است. از مردمی كه آب لوله‌كشی و برق را از طریق داستان‌ها می‌شناسند و ما كه لوله‌های رزوه‌شدهء سفالی جهت لوله‌كشی زمان ساسانیان را به رخ جهان می‌كشیم، اولین تصفیه‌خانهء جهان را در شوش تاسیس كرده‌ایم، نخستین اعلامیه‌های حقوق بشر را به خط میخی نوشته‌ایم و حداقل پنج هزار سال تاریخ مدون داریم از این‌گونه عذرخواهی‌ها چیزی ندیده‌ایم.
می‌دانید دلیل آن عذرخواهی و این عذرنخواهی چیست؟ داشتن حافظهء تاریخی فعال یا غیرفعال. داشتن حافظهء تاریخی فعال نشان می‌دهد كه یك سیستم اجتماعی از بازخور مناسبی برخوردار است یا خیر. حافظهء تاریخی بازخواست را ایجاب می‌كند و از روش آزمون و خطا در شناخت و در حل مسایل اجتماعی پیشی می‌گیرد.
در حال حاضر كه سكان دولت ایران به دست یكی از فرزندان بی‌آلایش این میهن اسلامی است، كه عطش عدالت‌خواهی در رفتار خستگی‌ناپذیر ایشان هویدا و زحمت‌كشی اصیل‌ترین ویژگی دولت اوست انتظار ما بیش‌تر از گذشته است، ما انتظار داریم كه رفتارها و موضع‌گیری‌های اقتصادی دولت او متضمن بهترین انتخاب، از میان راهكارهای موجود باشد. راهكارهای اقتصادی مانند داروهای شفابخش هستند كه این دارو را ممكن است یك پزشك مسلمان تجویز كند یا یك طبیب مسیحی. بنابراین نگرش ارزشی به طبیب، ما را از رسیدن به سلامتی بازخواهد داشت. یادمان باشد كه در ابتدای شكل‌گیری جامعهء اسلامی در زمان پیامبر عظیم‌الشان اسلام نیازهای علمی، تكنولوژی و صنعت آن روز مسلمانان از طریق غیرمسلمانان به ویژه ایرانیان تامین می‌شد.
نگاهی دوباره و كارشناسانه به دو مقطع تاریخی-اقتصادی كشورمان (سال‌های اول دههء پنجاه و سال‌های ۸۴ و ۸۵) و نقش نقدینگی و تورم در دو مقطع به نحوهء تجویز دارو برای «ورم‌پول» كمك خواهد كرد. حافظهء تاریخی مردم مانا و دست‌نخورده است. میان این مردم كارشناسان اقتصادی زبده‌ای هستند كه می‌توانند به مدیران اقتصادی زحمتكش دولت كمك شایانی كرده و رونق اقتصادی را همراه لبخند شادی به كوچه‌كوچهء شهرهای ما بازگردانند.
دو بخش از شش بخش قانون برنامهء چهارم توسعه مربوط به توسعهء اقتصادی دانایی‌محور و محیط زیست است كه در آن زحمات كارشناسی قابلی صورت گرفته است. همچنین در سند چشم‌انداز ۲۰ ساله، دورنمای اقتصادی كارشناسی شده‌ای وجود دارد كه اهتمام برای اجرای آن كشور عزیز ما را به دوران عزت و سرفرازی خواهد رساند. توسعهء اقتصادی مبتنی بر دانایی ما را از افتادن به دامان روزمرگی‌ها وانتخاب احساسی و شخصی در امان خواهد داشت. ما باید سال ۱۴۰۴، ۵/۳ درصد فولاد و ۵/۶ درصد مواد پتروشیمی جهان را تولید كنیم، وابستگی‌مان به درآمدهای نفتی به صفر برسد، مشكل مسكن و تورم و بیكاری را حل كنیم، حجم دولت را به حداقل برسانیم و در تمام مراحل تحول عظیم صنعتی پیش رو محیط زیست‌مان را حفظ كنیم.
در سال ۱۴۰۴ باید نسبت سرمایه‌گذاری به تولید ناخالص داخلی به رقم ۲۴ درصد و سهم صادرات از كل صادرات كشور به ۷۷ درصد و درآمد حاصل از صنعت گردشگری به ۲۵ میلیارد دلار برسد. درآمد سرانه حدود ۳۰ هزار دلار و نرخ بیكاری كم‌تر از پنج درصد از دیگر ویژگی‌های اقتصاد ما در سال ۱۴۰۴ است.
آیا دولت زحمتكش آقای احمدی‌نژاد كه مدیریت اجرایی حداقل ۲۵ درصد از دوران پیش‌بینی شده در سند چشم‌انداز را عهده‌دار است، اقتصاد ما را به حدود برآوردی و مورد نظر خواهد رساند؟
حركت جسورانهء دولت در سهمیه‌بندی سوخت در صورت اجرای درست با وجود ایجاد محدودیت‌هایی كه دارد یك حركت ملی و اصولی است كه از تاراج میلیون‌ها لیتر بنزین توسط عادات مصرفی فرهنگی ما و قاچاق سوخت جلوگیری می‌كند. به نظر می‌رسد كه این حركت هوشمند و حساب شده باشد.
آیا بهتر نیست كه در كاهش بخشنامه‌ای نرخ بهرهء بانكی، خصوصی‌سازی، برنامه‌های كشاورزی جهت استفادهء بهینه از منابع آب، تامین مسكن، اشتغال و سایر موارد نیز هوشمندانه‌تر عمل نمود و مواضع اقتصادی خود را با سند چشم‌انداز ۲۰ ساله همسوتر كرد؟
حافظهء تاریخی اقتصادی به ما می‌گوید كه محمدرضا پهلوی ظرف پنج سال، یكصد میلیارد دلار نفتی را بدون ساختار مناسب اقتصادی، هزینه كرد كه ثمرهء آن پیدایش پدیدهء شوم تورم امروزی بوده است. حال در آینده‌ای نزدیك این حافظهء تاریخی اقتصادی از یكصد میلیارد دلاری كه طی دو سال گذشته توسط دولت زحمتكش و خدمتگزار هزینه شده چه خواهد گفت؟
حافظهء تاریخی اقتصادی ما بین تورم امروزی كه با سیاست‌های اقتصادی شاه آغاز شده و تورم دیروزی كه مربوط به سده‌های قبل است فرق می‌گذارد. ۳۰ نوع مالیات ماخوذه از رعایا در قرن نهم قطعا تورمی را به مردم مصیبت‌زدهء آن دوران تحمیل می‌كرد كه نتیجه‌اش گرسنگی عریان و بعضا مرگ توام با عزت‌نفس بوده است. تورم دیروزی را در لابه‌لای ضرب‌المثل‌های قدیمی می‌توان جست‌وجو كرد. به قول یك ضرب‌المثل آذری «كسی كه مركبش را بفروشد زین آن را نمی‌تواند بخرد» تورم دیروزی با همهء عریانی و سختی‌اش باورهای مردم را نمی‌توانست هدف قرار دهد. ولی سوغات تورم امروزی اعتیاد، كودكان و زنان خیابانی، ارتشاء، فساد اداری و در خطر افتادن سلامت و امنیت اجتماعی است.

باقر میلانی
‌كارشناس اقتصادی

منبع : روزنامه سرمایه