الفبای اعتیاد

شبه افیونی ها چیستند
مواد شبه افیونی دارو هایی هستند با اثرات شبیه مرفین. استفاده اصلی پزشكی این مواد در تخفیف دادن درد است. سایر استفاده های پزشكی آنها كنترل كردن سرفه و اسهال و نیز درمان كردن اعتیاد به سایر مواد شبه افیونی است. علاوه بر این مواد شبه افیونی سرخوشی و نشئگی ایجاد می كنند و برای همین است كه مورد سوءمصرف قرار می گیرند.
• منبع شبه افیونی ها چیست
برخی از مواد شبه افیونی مانند مرفین و كدئین به طور طبیعی در تریاك موجودند. مواد شبه افیونی دیگر مانند هروئین با اضافه كردن مواد شیمیایی دیگر به مرفین ساخته می شوند البته امروزه بسیاری دار و های شبه افیونی از تریاك استخراج نمی شوند بلكه به طور مصنوعی ساخته می شوند. از جمله دارو های شبه افیونی كه شركت های دارویی آنها را می سازند می توان به اوكسی كدون، مپریدین، هیدرو كودون و هیدر ومرفین اشاره كرد.
• شكل ظاهری شبه افیونی ها چگونه است
دارو های شبه افیونی با استفاده پزشكی به اشكال گوناگون، قرص، كپسول، شربت، محلول و شیاف وجود دارند.
تریاك ماده ای صمغ مانند است كه از تخمدان گل گیاه خشخاش به دست می آید و معمولاً به صورت تكه ها یا گرد قهوه ای تیره عرضه می شود و معمولاً تدخین یا خورده می شود. هروئین به صورت گردی سفید یا مایل به خرمایی ارائه می شود.
• استفاده های مواد شبه افیونی چیست
پزشكان و دندانپزشكان شبه افیونی ها را برای تسكین دادن درد های حاد یا مزمن ناشی از بیماری ، جراحی یا جراحت ها تجویز می كنند. دارو های شبه افیونی همچنین برای تخفیف دادن سرفه متوسط تا شدید و اسهال نیز به كار می روند. شبه افیونی هایی مانند متادون و بوپرونورفین برای معالجه اعتیاد به شبه افیونی های دیگر مانند هروئین كاربرد دارند.
افراد همچنین برای نشئه شدن و ایجاد سرخوشی به سوءمصرف شبه افیونی ها می پردازند. گرچه در این مورد معمولاً توجه به دارو های غیرقانونی مثل هروئین معطوف می شود، اما برخی از دارو های شبه افیونی قانونی تجویز شده توسط پزشكان كدئین، هیدرو مورفون، اكسی كدون، مرفین و... نیز مورد سوءمصرف قرار می گیرند. یك علامت هشدار دهنده در این مورد تجدید مكرر نسخه این دارو ها است. افرادی كه این داد ه ها را مورد سوءمصرف قرار می دهند ممكن است به پزشكان مختلف مراجعه كنند و از هر یك از آنها نسخه این دارو ها را بگیرند. این دارو ها همچنین از دارو خانه ها نیز دزدیده شده و در خیابان به فروش می رسند، خود شاغلان حرف پزشكی هم كه به این دارو ها دسترسی دارند در خطر سوءمصرف این دارو ها قرار دارند و ممكن است به آنها وابسته شوند.
• شبه افیونی ها چه احساسی در مصرف كننده ایجاد می كنند
نحوه اثر مواد شبه افیونی به چند عامل بستگی دارد:
- مقدار مصرف
- توالی بین موارد مصرف و مدت كلی مصرف
- شیوه مصرف، خوراكی یا تزریقی
- خلق و خوی، انتظارات و محیط زندگی
- سن فرد مصرف كننده
- وجود بیماری جسمی یا روانی قبلی
- مصرف الكل و سایر داروها اعم از دارو های تجویز شده توسط پزشك، دارو های بدون نیاز به نسخه، دارو های گیاهی و داروهای غیرقانونی.
مقادیر كم مواد شبه افیونی احساس درد و پاسخ عاطفی به درد را مهار می كند. این مواد همچنین نشئگی و خواب آلودگی، آرمیدگی عضلانی، اشكال در تمركز، تنگ شدن مردمك ها، اندكی كاهش یافتن در سرعت تنفس، تهوع، استفراغ، بی اشتهایی و تعریق به وجود می آورند. با مقادیر بالاتر مصرف این مواد این اثرات شدیدتر می شوند و مدت بیشتری به طول می انجامد.
سرعت و شدت اثرات مواد شبه افیونی بستگی به چگونگی مصرف دارو دارد. هنگامی كه این مواد به طور خوراكی مصرف می شوند، این اثرات به تدریج ظاهر می شوند و معمولاً پس از ده تا بیست دقیقه احساس می شود هنگامی این مواد به صورت تزریق داخل وریدی مصرف می شوند، اثرات با بیشترین شدت و در طول یك دقیقه احساس می شوند.
• این احساسات چه مدت به طول می انجامد
هنگامی كه شبه افیونی ها برای تخفیف دادن درد خورده می شوند، طول مدت اثر آنها تا حدی بر حسب نوع مصرف شده متفاوت است، گرچه به طور كلی یك دوز واحد بسیاری از این مواد می تواند برای چهار تا پنج ساعت درد را تسكین دهد.
• آیا مواد شبه افیونی خطرناكند
بله، شبه افیونی ها در صورتی كه بدون نظارت پزشك مصرف شوند خطرناكند.
همه مواد شبه افیونی به خصوص هروئین هنگامی در مقادیر زیاد مصرف شوند یا هنگامی به همراه سایر دارو های مهار كننده مغز مانند الكل یا دارو های بنزودیا زپینی مانند دیازپام مصرف شوند ممكن است باعث مرگ فرد شوند. علت این است كه مواد شبه افیونی فعالیت بخشی از مغز كه عهده دار كنترل كردن تنفس است را مهار می كنند و در مقادیر زیاد ممكن است باعث قطع تنفس و مرگ شوند. علائم مسمومیت با مقادیر زیاد این مواد شامل كندشدن تنفس، كبودی پوست و بالاخره اغما است. مرگ معمولاً به علت قطع تنفس رخ می دهد.
این افراد را اگر به موقع به بیمارستان رسانند، می توان با دارو هایی مانند نالوكسان كه اثرات مواد شبه افیونی از جمله اثرات آنها در مهار كردن تنفس را برطرف می كنند، معالجه كرد.افرادی كه به دنبال اثرات نشئه زای مواد شبه افیونی هستند، ممكن است با توجه به بی اثر شدن تدریجی این مواد برای رسیدن به حالت نشئگی مداوماً مقدار مصرف خود را افزایش دهند. با افزایش میزان مصرف، فرد در معرض خطر مسمومیت و اوردوز شدن (Overdose) قرار می گیرد.
اگر افرادی كه به علت مصرف دراز مدت دچار تحمل نسبت به این مواد شده اند، مدتی مصرف این مواد را قطع كنند و سپس همان مقداری كه پیش از قطع مصرف می كرده اند، را دوباره آغاز كنند، خطر مسمومیت اوردوز شدن زیاد است.برخی افراد برای افزایش شدت اثر نشئه آور مواد شبه افیونی را تزریق می كنند. تزریق این مواد در موارد غیر پزشكی خطر بالای سرایت عفونت و بیماری ها به علت سرنگ های آلوده، استفاده مشترك از سرنگ و ناخالصی های موجود در مواد را ایجاد می كند.
میزان شیوع ایدز و هپاتیت به خصوص در میان مصرف كنندگان تزریقی این مواد بالا است. مواد مخدر خیابانی تقریباً هیچ گاه خالص نیستند و قرص ها و كپسول های دارویی، هنگامی كه برای تزریق رقیق می شوند، حاوی موادی هستند كه می توانند به طور دائم به ورید ها یا اندام صدمه بزنند، استفاده از شبه افیونی های كوتاه اثر مانند هروئین حین بارداری می تواند باعث زایمان زودرس، وزن كم هنگام زایمان، بروز علائم ترك در نوزاد و مرگ نوزاد شود. زنان بارداری كه به شبه افیونی ها معتادند با متادون، یك شبه افیونی طولانی اثر، مورد درمان قرار می گیرند تا از به وجود آمدن علائم ترك جلوگیری شود.
• آیا شبه افیونی ها اعتیاد آورند
شبه افیونی ها می توانند اعتیاد ایجاد كنند. هنگامی كه مواد شبه افیونی به طور گاهگاهی تحت نظارت پزشك مصرف شوند، خطر اعتیاد ناچیز است اما افرادی كه به طور منظم به خاطر اثرات لذت بخش این مواد را مورد مصرف قرار می دهند، به زودی نسبت به این اثرات دچار تحمل (To Lerance) می شوند (به این معنا كه با همان مقدار قبلی مصرفشان نشئه نمی شوند) این افراد برای رسیدن به همان شدت اثر مجبورند مقدار بیشتری از دارو را مصرف كنند. مصرف مزمن یا سوءمصرف شبه افیونی ها می تواند به وابستگی جسمی و روانی منجر شود. افراد هنگامی «وابستگی روانی» به یك دارو یا ماده پیدا می كنند كه آن ماده یا دارو به محور افكار، احساسات و فعالیت های آنها بدل می شود به طوری كه نیاز به مصرف آن دارو به صورت یك اجبار یا میل شدید در می آید.
در «وابستگی جسمی»، بدن به حضور دارو عادت می كند و در صورت كاهش یا قطع مصرف دارو علائم ترك بروز می كند.
فردی كه وابستگی جسمی دارو به شبه افیونی ها دارد حدود شش تا ۱۲ ساعت پس از آخرین مصرف یك شبه افیونی كوتاه اثر مانند هروئین و یك تا سه روز پس از آخرین مصرف یك شبه افیونی طولانی اثر مانند متادون دچار علائم ترك خواهد شد. علائم ترك در شبه افیونی های كوتاه اثر شدید است و به سرعت به سراغ فرد می آید، در شبه افیونی های طولانی اثر این علائم تدریجی تر بروز می كند و شدت كمتری هم دارد.علائم ترك شامل ناآرامی، خمیازه كشیدن، اشك ریزش، اسهال، درد های قولنجی شكم، دانه دانه شدن پوست و آبریزش بینی است. این علائم با میل شدید به دارو و جست وجو برای پیدا كردن آن است. این علائم معمولاً پس از یك هفته فروكش می كند، گرچه برخی علائم مانند اضطراب، بی خوابی و میل شدید برای ماده مخدر ممكن است برای مدتی طولانی ادامه پیدا كند. علائم ترك مواد شبه افیونی، برخلاف علائم ترك الكل، ندرتاً حیات فرد را به خطر می اندازد.
• اثرات درازمدت مصرف شبه افیونی ها چیست
مصرف دراز مدت شبه افیونی ها می تواند باعث ناپایداری خلقی، تنگ شدن مردمك ها (اختلال در دید شبانه)، یبوست، كاهش میل جنسی و بی نظمی های قاعدگی شود. اعتیاد به مواد شبه افیونی می تواند به اثرات مخرب درازمدت اجتماعی، مالی و عاطفی منجر شود.

منبع : باشگاه اندیشه