دلارهای گمشده در ایران

چند وقتی است كه در میان اتاق‌های متعدد سازمان گردشگری، بخش كوچكی به جمعی جوان اختصاص یافته تا آنها نیز با تشكیل «كمیته گردشگری علمی» ترسیم‌گر راهی نو به سوی افزایش جذب گردشگر باشند.
از آنجایی كه اغلب كمیته‌های این سازمان معمولا در پیشبرد اهداف‌شان دچار مشكل و از طرفی هدف اولیه‌شان گاه به فراموشی سپرده و گاه دستخوش تغییر شده است، گروه جوان عزم خود را جزم كرده تا دچار سرنوشت كمیته‌های مشابه نشوند. از این رو با تعیین هدف پایه‌ای مشخص و برنامه‌های متعدد در راستای آن تلاش می‌كنند تا جاذبه‌های طبیعی ایران را اینبار از دیدی متفاوت بازگو كنند. از نظر این كمیته اگرچه تبلیغات در جهت جذابیت ابنیه‌های تاریخی ایران صحیح و صرفه اقتصادی در پی دارد اما معرفی حیات وحش و زیستگاه‌های متعدد طبیعی نیز همان مبحثی است كه بسیاری از گردشگران سرتاسر دنیا تشنه دیدن آن هستند.
● بهشت ما اینجاست
حمیدرضا ریحانیان یكی از كارشناسان كمیته فوق معتقد است كه ایران با داشتن ۸ هزار گونه گیاهی، ۱۶۷ گونه پستاندار و ۵۱۷ گونه پرنده پردیس طبیعت‌شناسان جهان است. حال چنانچه در میان همه آنچه وجود دارد، داشته‌های بكر ایران را بیابیم باقی ماجرا برایمان سهل‌تر خواهد شد.
از نمونه داشته‌های بكر این سرزمین فضایی مناسب به منظور زمستان‌گذرانی پرندگان است. میانكاله در شمال كشور یكی از آن مناطق است كه در ماه ژانویه پذیرای هزاران فلامینگو است. آنچه در مقابل این اتفاق همه ساله رخ می‌دهد تنها دعوت كارشناسان هلندی از سوی سازمان محیط زیست است تا سرشماری دقیقی را انجام دهند. حال چنانچه در كشورهای دیگر كه دارای شرایط مشابه هستند از كوچك‌ترین اتفاق برای جذب گردشگر استفاده می‌كنند، آنها به چنین پدیده‌هایی «اتفاق تك‌زمانی» می‌گویند و با جمع‌آوری ده‌ها امكانات، محققان، كارشناسان بسیاری را به سوی سرزمین‌شان جذب می‌كنند.
در این میان تنها قشر علمی جامعه مشتاق نخواهد بود بلكه توریست‌های عام نیز حاضرند حداقل به دلیل زیبایی موجود روانه منطقه شوند.با این اوصاف وقتی سطح آب در میانكاله به سرخی می‌زند و فلامینگوها در جنب و جوشند، بسیاری از بروز چنین اتفاقی ناآگاهانه و تا به خودشان بیایند زمان حضور آنها در آب‌های ایران به پایان و وقت مهاجرت فرا رسیده است.
ریحانیان در این زمینه می‌گوید:
«...مكانی مانند میانكاله بهشت پرندگان ایران است و چنین فضاهایی در ایران فراوانند حال چنانچه مناطق چهارگانه طبیعی یعنی مناطق حفاظت شده، پارك ملی، آثار طبیعی و پناهگاه‌های حیات‌وحش را جست‌وجو كنیم به نمونه‌های بارزی می‌رسیم كه با كوچك‌ترین تبلیغات هزاران گردشگر از نوع علمی و یا تفریحی را به سوی ایران خواهد كشاند.»
از این رو با گذری كوتاه در منابع طبیعی‌مان و از میان نمونه‌های بكر جانوری می‌توان به یوزپلنگ آسیایی رو به انقراض اشاره كرد كه در ۵ زیستگاه ایران، ۷۲ قلاده آن باقی مانده است و این در حالی است كه لااقل اكولوژیست‌ها و محققان متعددی سرشان برای تماشای ابهت و قابلیت‌های منحصر به فرد این جانور درد می‌كند!
از میان نمونه‌های متعدد دیگر می‌توان به گوزن بین‌النهرین یا گوزن زرد ایرانی و همین‌طور گوزن طوسی با نام «ملار» اشاره كرد. ریحانیان زیستگاه ملار را پارك ملی گلستان و آن را به عنوان یكی از گاوسانان بزرگ معرفی می‌كند. او می‌گوید: «یكی از جاذبه‌های گردشگری تك‌زمانی پارك گلستان از ۱۵ شهریور تا ۱۵ مهر اتفاق می‌افتد. این فاصله زمان مستی «ملار» است. «ملار» نر در این زمان به دنبال رقیب برای خود می‌گردد و این در حالی است كه یكی از محیط‌بانان این پارك قادر است با نواختن آوایی ملار نر را به سوی خود جذب كند.»در واقع این محیط‌بان در شمال كشورمان با استفاده از شاخ حیوان، صدای ملار نر را در فضا پخش می‌كند و او كه به دنبال رقیب می‌گردد ظرف ۵ دقیقه از میان شاخ و برگ‌ها قد علم و با نمایش ابهتش همه چشم‌ها را مجذوب خود می‌كند.
نمونه‌های اینچنینی فراوانند و به‌راحتی نمی‌توان از آنها گذشت؛ به عنوان مثال نمی‌توان به خرس قهوه‌ای در پارك ملی سیستان و بلوچستان، لاك‌پشت‌های سر از تخم درآورده كیش و قشم، كروكودیل‌های عظیم‌الجثه رودخانه سرباز و یا تنها گونه پستاندار دریای خزر یعنی فوك دریایی اشاره‌ای نكرد.
فتحی، مسوول گردشگری كمیته علمی درباره جذابیت گونه‌های فوق معتقد است: «بسیاری از ما درباره جاذبه‌های جانوری و گیاهی كشورمان اطلاع دقیقی نداریم و گاهی از شنیدن برخی از نام‌ها شگفت‌زده می‌شویم. به عنوان مثال وقتی می‌شنویم كه فوك‌های دریایی در ساحل دریای خزر زندگی می‌كنند باورمان نمی‌شود چرا كه به غیر از زباله حاصل از تفریح مردم چیز دیگری در این ساحل ندیده‌ایم!»
به دنبال گفته‌های وی، «هرمز اسدی»، مدیر پروژه بین‌المللی دریای خزر نیز معتقد است كه می‌تواند هر توریستی را با تعهد برای تماشای فوك‌های دریای خزر ببرد تا زیستگاه آنها را در حوالی آستارا به نمایش بگذارد.اینك با وجود همه داشته‌ها اگر دیر بجنبیم خیلی زود مابقی دارایی‌های طبیعی‌مان، به نام دیگران ثبت خواهد شد چنانچه قزل‌آلای رنگین‌كمانی یا خال قرمز را در گذشته نه‌چندان دور انگلیسی‌ها كشف كردند و یا گل سوسن چلچراغ را كه خاص ایران است دانشمندی آلمانی به نام خود زد. پس ما به واسطه دانسته آنها پی بردیم كه زمان گلدهی سوسن چلچراغ دو هفته از سال است و یا قزل‌آلای خال قرمز پارك لار در دامنه كوه دماوند زندگی می‌كند و ...در نهایت با همه آنچه دانستیم حالا تنها مسابقه ماهیگیری لار را برگزار و از طرفی فراموش می‌كنیم كه سوسن خاص ایران كی به روستای داماش ـ حوالی قزوین ـ می‌آید و كی می‌رود.
● روزهای خوش در راهند
با توجه به شرح جاذبه‌های گفته شده، حال كه كمیته ملی گردشگری تشكیل شده و قرار است همه آنچه تاكنون مخفی مانده را به منصه ظهور برساند، اینك باید به فكر فراهم آوردن امكانات بود. به همین منظور باید همه جاذبه‌های تك زمانی و مراكز دیدنی را كنار بگذاریم و به این بیندیشیم كه استقرار و كمپینگ گردشگران در مراكز گفته شده چگونه خواهد بود.
ریحانیان در این رابطه معتقد است: «از آنجایی كه در بحث گردشگری علمی مساله آزادی كمرنگ می‌شود می‌توان بیشتر به نتیجه كار امیدوار بود چرا كه افرادی كه آزادی اجتماعی را دلیل انتخاب تورهایشان می‌دانند، می‌توانند به كشورهای بسیاری سفر كنند اما در این شاخه به نیت دیگری گشت و گذار صورت می‌گیرد.»
با این وجود كمیته مستقر در سازمان گردشگری معتقد است: بعد از تهیه امكانات اولیه و امیدوار بودن به نتیجه آن باید تبلیغات را آن هم به شیوه‌های مدرن پی گرفت تا از قافله داشته‌های طبیعی سایر كشورها عقب نماییم. در میان روش‌های گوناگون تبلیغات بودجه جمع جوان فوق به ساخت فیلم ویدئویی و تیزر نمی‌رسد اما آنها قصد دارند تا با برگزاری «تور كنگره» استادهای دانشگاه به علاوه افراد سرمایه‌گذار داخلی و خارجی را به سوی مناطق مشخص و بكر طبیعی‌مان جلب كنند. از این‌رو قبل از هر چیز با همكاری سازمان میراث فرهنگی كلیه اماكن مربوطه مشخص و قابلیت‌های وابسته به هریك از آنها در نظر گرفته می‌شد.
كمیته گردشگری علمی با همه امكانات اندك، هدف‌های بزرگی را به دوش می‌كشد و قرار است تا پایان سال جاری برنامه‌های مختلفی را نیز پیش ببرد از جمله اینكه انجمن‌‌هایی را با همین نام در سایر شهرهای ایران و حتی كشورهای همسایه برقرار كنند. در این طرح قرار است مسوول هر انجمن در هر شهر امور مربوط به گردشگری كشوری را نیز برعهده گیرد. به عنوان مثال استان هرمزگان به دلیل نزدیكی با دوبی امور گردشگری امارات را به دوش خواهد گرفت و سبب معرفی، تبلیغ و پیشبرد برنامه‌های آتی خواهد شد.

منبع : روزنامه تهران امروز