کجا ؟! اینجا زنانه است!

حس مالکیت خوبی است وقتی ما زن‌ها صاحب یک پارک می‌شویم که سر درش نوشته ورود آقایان ممنوع! اصلاً تو اگر اهل طراحی و نقاشی باشی می‌توانی ازهمین فردا تخته طراحی را بزنی زیر بغل، بروی توی یکی از همین پارک‌های زنانه که دور تا دورش را دیوارهای ۶ متری گرفته‌اند، بعد روی یکی از نیمکت‌های دور حوض بنشینی و آن سرو بلند را نقاشی کنی.
چرا باید دلواپس این باشی که وقتی سرت را بلند می‌کنی تا آن سرو را بکشی، جوانی آمده باشد، روبه‌رویت نشسته باشد،لبخند زده باشد و گفته باشد «بیا من را بکش، به جای آن سروبلند!»
حالا تو این پارک‌های زنانه کسی نیست که مجبورت کند طراحی را نصفه،نیمه رها کنی و بروی خانه، اصلاً تو این پارک‌های زنانه غریبه که بین مان نیست ما زن‌ها هم می‌توانیم به راحتی بنشینیم روی چمن‌ها و زل بزنیم به آن کلاغ.
ازسال ۱۳۷۰ زمزمه داشتن پارک‌های زنانه توی دهان‌ها پیچید، بعد در یکی از روزهای سال ۱۳۸۰ اولین پارک بانوان در بروجرد افتتاح شد، تا آن روز کلی آدم، کارشناس و مسوول آمدند،هر کدام ساز موافق و مخالف خود را زدندو رفتند.
این سال‌های اخیرهر روزتعداد پارک‌های زنانه بیشتر می‌شود، همین چند وقت پیش مژده افتتاح یک پارک زنانه درست و حسابی را به مردم قم دادند.حالا مدت‌ها است که زن‌های شیرازی، مشهدی، اراکی، اردبیلی و اصفهانی و دیرتر از همه زن‌های پایتخت صاحب پارک‌های زنانه شده‌اند. اما با تمام اینها بحث داشتن یا نداشتن پارک‌های زنانه یکی از آن مقوله‌های داغی است که می‌شود هنوزبرسر آن بحث کرد و نکات مثبت و منفی این ماجرا را ارزیابی کرد.
● بالاخره ما را هم بازی دادند
آن روزها که ما زن‌ها یک پارک زنانه نداشتیم،هیچ کس به ما زن‌ها یک میز پینگ‌پنگ تعارف نکرد، یا اصلاًهیچ کس فکر نکرد، ما زن‌ها هم بلد هستیم شطرنج بازی کنیم،می توانیم یک ردیف سرباز بچینیم و حریف را مات کنیم. وقتی هیچ میز شطرنج و یا پینگ‌پنگی برای ما زن‌ها خالی نشود،یا اگر خالی شود،آن وقت آدم‌ها آن میز تنیس را با پرده سینما اشتباه بگیرند و زل بزنند به توپ‌هایی که توی هوا پرت و پلا می‌شود، یا وقتی ما زن‌ها خجالت بکشیم از اینکه صبح کله سحر بیاییم توی پارک سر محل و دور میدان بدویم، آن‌وقت نه‌تنها ما زن‌ها سهم عادلانه‌ای از امکانات و فضاهای موجود در پارک‌ها نبرده ایم بلکه سرانه فضای ورزشی و تفریحی ما زن‌ها خیلی کمتر از حد استاندارد می‌شود.
دکتر قرایی مقدم، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه، یکی از نکات مثبت این پارک‌های زنانه را در برخورداری زن‌ها از امکانات تفریحی، ورزشی می‌داند و می‌گوید « با توجه به اینکه زنان جامعه ما خیلی بیشتر از زنان دیگر جوامع پایبند حجب و حیا هستند نمی‌توانند بیایند در پارک‌ها بدوند، بازی کنند و حتی از امکانات ساده و معمول پارک‌ها مثل همین دستگاه‌های بدنسازی و ورزشی استفاده کنند. علاوه بر این اختصاص پارک‌هایی به زنان باعث می‌شود دختر‌ها و خانواده‌ها با آرامش خاطر بیشتری به پارک‌ها بروند، همچنین این پارک‌های زنانه شرایط مساعد را از جوانان بیکار می‌گیرد و به آنها فرصت لغزپرانی و وقت گذرانی بیهوده نمی‌دهد.
در نهایت پارک‌های زنانه می‌تواند موجب آرامش روحی شود، امنیت بیشتری برای زن‌ها و خانواده‌ها ایجاد کند، آن وقت مادرها کمتر هیجان‌زده می‌شوند وقتی دختر نوجوانشان می‌آید روبه‌روی آنها می‌ایستد و می‌پرسد «مامان می‌گذاری با دوستم بروم پارک»آن وقت می‌توان با آرامش خاطر بیشتری بچه‌ها را فرستاد پارک.
باورتان می‌شود، داشتن پارک‌های زنانه انگیزه رفتن پارک را از بعضی آقا پسرهای جوان می‌گیرد،متعجب شدید؟!کافی است تا نتایج بررسی دکتر قرایی مقدم را درباره حضور پسرها در پارکی در منطقه ای از پایتخت بدانید، جالب است بدانید تعدادی از آنها تنها برای این به پارک می‌رفتند که دختر‌ها حضور داشتند!
اما با تمام جنبه‌های مثبت ماجرا، دکتر قرایی مقدم، این پارک‌های زنانه را برای زنان سالمند موثرتر می‌داند و می‌گوید زنان سالمند آدم‌های دو سه نسل قبل هستند، نمی‌توانند بسیاری از رفتارهای جوانان را تحمل کنند، گاهی رفتارهای ناهنجار و حتی رفتارهای عادی جوان‌ها آنها را آزرده دل می‌کند، زنان سالمند به آرامش،سکوت و امنیت احتیاج دارند، آنها می‌آیند پارک برای آنکه کمی قدم بزنند تا شاید زانودرد و پوکی استخوان دست از سرشان بردارد اما در این پارک‌های عمومی باید مدام حواسشان باشد که یک توپ بزرگ والیبال یک راست نیفتد روی سرشان. پس این پارک‌های زنانه که سر و صدا و همهمه کمتری دارند بیشتر می‌تواند برای زنان سالمند مفید باشد.
● پیاده‌روهای زنانه،مردانه
اما وقتی دکتر قرایی مقدم می‌خواهد آن روی سکه را هم نگاه کند آن وقت مرغش یک پا دارد و می‌گوید «در نگاه کلی تفکیک پارک‌ها برای قشر جوان جامعه درست نیست، اگر بخواهیم همین طور پیش برویم آن وقت روزی می‌رسد که باید پیاده رو‌ها را هم زنانه، مردانه کنیم. هر چند اختصاص پارک‌هایی به زن‌ها می‌تواند امکانات تفریحی بیشتری در اختیار آنها قرار دهد، یا اینکه امنیت خاطر بیشتری برایشان فراهم کند اما در دراز مدت ما را با مشکلاتی مواجه می‌کند. وقتی ما می‌آییم پارک‌ها را مجزا می‌کنیم، آن وقت شرایط را برای رشد آسیب‌های اجتماعی بیشتری فراهم کرده‌ایم و موقعیت یک انفجار اجتماعی را ایجاد کرده‌ایم.حتی دختر‌ها و پسرها را به جایی می‌رسانیم که تصورشان ازیکدیگر موجودات عجیب و غریب می‌شود . این فضاهای مجزا در بعضی اماکن مانند اتوبوس و مترو خیلی خوب است اما جداسازی فضاهای شهری و اجتماعی مثل بانک‌ها، اداره‌ها و... می‌تواند به بهداشت روانی و روحی افراد به‌ویژه جوانان آسیب بزند.»
● تأثیر پارک‌ها بر سیاست و مذهب
نه اینکه فکر کنید می‌خواهیم از کاه کوه بسازیم، نه، قرار است نگاه ما به جریان پارک‌های زنانه مثبت باشد. اما دکتر قرایی مقدم معتقد است«این محدودیت‌ها و محرومیت‌ها محیط را نامطلوب می‌کند، ممکن است به گونه‌ای دهن کجی و لجاجت جوانان به هنجارها را به دنبال داشته باشد و احیانا به اعتقادات جوانان لطمه بزند برای آن که ممکن است آنها علت این جدا سازی را در اعتقادات دینی جست‌وجو کنند در حالی که چنین نیست. از سوی دیگر می‌تواند تاثیر سیاسی در جامعه بگذارد.»
شما هم حتماً دنبال پل ارتباطی پارک‌ها با سیاست هستید؟ دکتر قرایی مقدم می‌گوید «گاهی این اتفاق‌ها می‌تواند موجب بدبینی سیاسی در بین جوانان شود و حس نارضایتی ایجاد کند. تجربه نشان داده است که وقتی فشار و محدودیت زیاد شود گروه‌های زیر زمینی مثل قارچ رشد می‌کنند، به عنوان مثال هر قدرکه رئیس یک اداره مستبد و خودرای‌تر باشد به همان میزان به پچ‌پچ‌ها و حرف‌های در گوشی کارمندان اضافه می‌شود.» دکتر قرایی مقدم با اشاره به تحقیقی که طی سال‌های ۱۹۲۳ تا ۱۹۳۳ در یکی از دانشگاه‌های آمریکا انجام شده است، گفت این تحقیقات نشان داده که اگر گروهی به‌وسیله اجبار اداره شوند ۳۰ بار بیشتر از گروهی که اختیار عمل و آزادی داشته‌اند، مرتکب خطا و نافرمانی می‌شوند.
● تأثیر پارک‌ها بر فرهنگ و اقتصاد
دکتر قرایی مقدم می‌گوید «اگر روزی برسد که بیشتر پارک‌ها زنانه و مردانه شوند آن وقت حتی باید منتظر فرار مغزها هم بمانیم!»حالا اینکه فرار مغز‌ها چه ربطی به پارک‌ها دارد را باید در آن حس بی‌تفاوتی افراد به سرنوشت جامعه جست‌جو کرد. دکتر قرایی‌مقدم معتقد است« وقتی بهداشت روانی و عاطفی جوانان را به خطر اندازیم آن وقت آنها به اوضاع جامعه بی‌تفاوت می‌شوند، این بی‌تفاوتی می‌تواند آنها را تا مرز مهاجرت پیش ببرد، از سوی دیگر حس نوآوری و شکوفایی جوانان تضعیف می‌شود. به‌طور کلی نمی‌توان برای جامعه یک نسخه پیچید ویک داروی کلی برای تمام مردم تجویز کرد بلکه باید متناسب با هر قشر از افراد جامعه آسیب‌ها را شناسایی کرد و راهکار آن را ارائه داد.
در واقع طبق تئوری جورج هومنز هرگونه محدودیت و اجبار در جامعه موجب عصیان می‌شود، همچنین بر اساس قواعد جامعه‌شناختی نمی‌توان برای جامعه نسخه پیچید و به تمام مردم جامعه گفت از این راه برو! از این راه نرو!
با تمام این حرف‌ها داشتن پارک‌های زنانه چیز خوبی است به شرط آنکه یک روز تعداد آنها زیاد شود اما باید قبل از هر چیزی فرهنگ سازی کرد تا این پارک ها مانع حضور بانوان در پارک های معمولی نشود. اگر رشد این پارک‌ها متناسب با نیاز جامعه باشد آن وقت می‌توان شرایط را برای استفاده بیشتر زن‌ها از امکانات ورزشی، تفریحی وفضای سبز با آرامش بیشتر مهیا کرد. »
حس مالکیت خوبی است داشتن یک پارک زنانه که سر درش نوشته شده« ورود آقایان ممنوع!» بوی خاک خیس‌خورده و سبزی چمن را بیشتر می‌شود فهمید وقتی بی‌دغدغه چشم‌های نامحرم، نشسته باشی روی چمن و زل زده باشی به یک کلاغ سیاه.

مرضیه سبزعلیان

منبع : روزنامه تهران امروز