نقش طراحی خودرو در ایمنی عابران پیاده

مسؤولیت خودروسازان در قبال جان عابران پیاده، تلاش طراحان را در زمینه بررسی نقاط سخت جلوی خودرو در پی داشته است. این تلاش‌ها به اعمال برخی تغییرات در قسمت در موتور، شیشه جلو، طراحی جدید سپر و حتی نصب كیسه هوا بر روی خودرو منجر شده است. در سال ۲۰۰۰ میلادی ۲۸ درصد مصدومان تصادفات در انگلیس را عابران تشكیل داده‌اند. استفاده از فوم پلاستیكی در نقاط برخورد با زانو و پاها به منظور كاهش انرژی برخورد و كاهش انحنای سپر در این نواحی، تغییراتی است كه برای ایمنی هرچه بیشتر عابران در نظر گرفته شده و توانسته است تا ۲۰ درصد از صدمات را در طول هشت سال بكاهد. تقریباً دوسوم از نیم میلیون كشته‌شدگان تصادفات رانندگی را عابران پیاده تشكیل می‌دهند؛ بنابراین برای كاهش این تلفات، بیشترین اقدامات در خصوص آموزش و اجرای قوانین ترافیكی انجام شده است.
‌● آناتومی برخورد عابران پیاده با خودرو
بیشتر تصادفات عابران پیاده با خودرو هنگامی صورت می‌پذیرد كه خودرو در حال حركت به سمت جلوست. در چنین حالتی خودروی در حال حركت به عابر ایستاده یا در حال حركت ضربه وارد می‌كند و در ادامه عابر به زمین می‌افتد.
پس در واقع عابر پیاده در تصادفات دو بار ضربه می‌خورد، یك بار توسط خودرو و یك بار توسط زمین. بیشترین صدمات جانی در مرحله برخورد خودرو با عابر صورت می‌پذیرد، لذا بیشترین تمهیدات و بررسی‌ها در این مرحله صورت می‌پذیرد.
ابتدا سپر خودرو با پای عابر یعنی قسمتی از در موتور كه دارای انحناست با لگن و نیم تنه پایین برخورد می‌كند. نیم تنه بالای عابر نیز با سطح رویه در موتور و شیشه برخورد می‌كند.
● كاهش صدمات
بیشتر تلفات جانی عابران پیاده در تصادفات، به دلیل ضربه مغزی است كه براثر برخورد سر با در موتور یا شیشه جلو اتفاق می‌افتد.
در مرتبه بعدی صدمات ناحیه پا براثر برخورد با سپر قابل توجه است كه به صدمات ناحیه زانو و استخوان پا منجر می‌شود.
● حفاظت از سر
در موتور خودرو از ورق فلزی ساخته می‌شود و ساختار آن به گونه‌ای است كه هنگام برخورد نمی‌تواند به خوبی از سر شخص مصدوم محافظت كند اما بیشتر صدمات جدی كه از این ناحیه به وجود می‌آید در مواردی است كه فاصله نامناسبی بین در موتور و موتور وجود دارد. فاصله حدود ۱۰ سانتی‌متر، خطر مرگ عابران را هنگام تصادف كاهش می‌دهد. ایجاد فضا در زیر در موتور معمولاً به راحتی امكان‌پذیر نیست زیرا محدودیت‌های دیگری مانند آیرودینامیك، زیبایی و غیره نیز در طراحی وجود دارد.
محل تلاقی شیشه جلو و در موتور نیز كه لبه دارد، بسیار برای عابران خطرناك است. استفاده از موادی با قابلیت دفرمگی و نیز كیسه هوا در این ناحیه از ابداعاتی است كه در این خصوص به كار رفته است. در سال ۲۰۰۶ سیتروئن C۶ و جگوار XK برای بهترین طراحی در موتور جایزه گرفتند. آنها توانستند فاصله ۱۲ سانتی‌متری بین در موتور و موتور به وجود آورند.
تغییرات مورد توجه در طراحی به منظور محافظت از عابران پیاده شامل این موارد است:
۱) فوم (پلاستیك) سپر باید ۲۰ تا ۴۰ میلی‌متر ضخیم‌تر باشد.
۲) محل قرارگرفتن زه روی سپر نیز باید خارج از محدوده برخورد زانو طراحی شود.
۳) چراغ‌ها باید پایین‌تر از ناحیه برخورد با پا طراحی شوند.
۴) فاصله در موتور با موتور باید حداقل ۷۵ میلی‌متر باشد و استفاده موثر از ضربه‌گیرها نیز پیشنهاد می‌شود. ارتفاع لبه در موتور نیز باید مورد توجه قرار گیرد. كاهش ارتفاع لبه در موتور باعث صدمه بیشتر به سر عابران به خصوص كودكان و برخورد مستقیم سر با لبه‌های در موتور می‌شود. از موارد دیگر نیز استفاده از فوم نرم در زیر در موتور به منظور جذب انرژی است.
در سپر نیز استفاده از مواد مخصوص از جنس پلی پروپیلن برای جذب انرژی پیشنهاد می‌شود.

مازیار عبدمیشانی
كارشناس اداره مهندسی كیفیت بدنه و رنگ سایپا

منبع : اندیشه گستر سایپا