کتاب عقل: شناخت علم و عقل: تحریر درس گفتارهای دکتر سیدمحمد بنی‌هاشمی

نویسنده : جهان‌بین، امیرمسعود
شماره کنگره : ۲ك۹ب/۱۵/BP۲۱۶
شابک : ۹۶۴-۸۳۲۳-۴۱-۰
رده دیویی : ۲۹۷.۴۲
تاریخ نشر : ۸۵۰۶۲۰
تعداد صفحه : ۳۰۰
تیراژ :     [ساير مجلدات]
نوبت چاپ : ۱

كتاب حاضر، نخستين شماره از مجموعه‌اي سه‌جلدي در موضوع شناخت عقل و احكام آن از ديدگاه قرآن و معارف نبوي و حقايق ولوي است. در اين دفتر، كمال علم و عقل به دو معناي مختلف تعريف شده و شواهد وجداني و نقلي هريك بيان گرديده است. هم‌چنين، نور بودن اين دو حجت الهي بررسي گرديده و طي آن به بحث درباره‌ي ماهيت انسان پرداخته شده است. تعريف مستقلات عقليه و بيان ديدگاه صحيح در خصوص آن ـ در مقايسه با برخي از ديدگاه‌هاي نادرست ـ رابطه‌ي ميان عقل و عاقل و معقول و تفكيك ميان اثبات نور عقل با معرفت نور عقل از مباحث بعدي كتاب هستند. به تصريح نگارنده: عقل به خودش شناخته مي‌شود. البته معقول، دليل و آيه براي عقل است. اما اين دليليت نيز بالعقل است. پس در واقع عقل به عقل شناخته مي‌شود. اين ثمره‌ي نهايي بحث معرفت نور عقل است... تعبير رساتر در اين‌باره، تعبير سلبي است: عقل به چيزي غير از خودش شناخته نمي‌شود. يعني ما نمي‌توانيم با تعابير اثباتي، درباره‌ي كيفيت و نحوه‌ي حصول اين شناخت توضيحي ارايه دهيم؛ ولي همين اندازه مي‌توانيم گفت كه عقل براي من ظاهر مي‌شود و اين ظهور، ذاتي او بوده است، نه اين كه محتاج به غيري باشد. در نتيجه بايد گفت: معرفت العقل باالمعقول، خود، بالعقل است. باء اول، باء معيت است. يعني معرفتي كه از عقل مورد بحث است، همراه با حضور (و در ظرف) معقولات رخ مي‌دهد. ما همواره براي وجدان نور عقل، بايد متكي بر عصاي معقولات گام برداريم. اما اين معقولات، خود بالعقل معقول شده‌اند. لذا باء دوم، باء سببيت است. بنابراين همه‌چيز به خود عقل برمي‌گردد. به همين دليل، در عين حفظ وساطت آيه و دليل (كه معقول است) به طور خلاصه مي‌گوييم: معرف العقل، بالعقل است.