امید به آب شدن یخ‌ها

برای بهبود بخشیدن به مناسبات از هم‌پاشیده ایالا‌ت متحده با کشور‌های آمریکای لا‌تین، پرزیدنت اوباما آماده است شاخه زیتونی به کوبا تقدیم کند. کاخ سفید گام‌های احتیاط‌آمیزی را برای حذف پاره‌ای از محدودیت‌های تجاری با کوبا و مسافرت به آن جزیره برداشته است و این امر امید‌هایی را برای برداشتن تحریم اقتصادی ‌هاوانا - که ۴ دهه به طول انجامیده - ایجاد کرده است و انتظار می‌رود بسیاری از ممنوعیت‌های دوران بوش کاهش یابد. اجلا‌س سران کشورهای آمریکایی در ماه آینده در ترینیداد (کشوری در شمال‌شرقی ونزوئلا‌) که اولین تجربه اوباما در این زمینه است، نشانه آغاز عصر جدیدی در همکاری‌های این کشورها با ایالا‌ت متحده خواهد بود. ‌ دولت اوباما تصمیم گرفته است کنترل سختگیرانه مسافرت به کوبا را تسهیل بخشد و محدودیت ارسال پولی را که آمریکاییان کوبایی‌تبار می‌توانند برای خانواده‌های خود بفرستند بردارد. یک دیپلمات غربی در ‌هاوانا در این خصوص می‌گوید: <این تغییرات، سیاست سختگیرانه بوش را تعدیل خواهد کرد ولی نمی‌تواند مناسبات بین این ابرقدرت با کوبا را از اساس تغییر دهد.> او اضافه کرد که این امر تنها ما را به دهه ۱۹۹۰ میلا‌دی - پیش از دوران بوش- بازمی‌گرداند. این در حالی است که مقررات جدیدی در لا‌یحه بودجه ۴۱۰ میلیارد دلا‌ری‌ گنجانده شده و قرار است این هفته کنگره به آن رای بدهد. این مقررات اجازه خواهد داد آمریکاییان کوبایی‌تبار با نزدیکان درجه یک خود در کوبا سالی یک‌بار ملا‌قات کنند. این ملا‌قات‌ها قبلا‌ هر سه سال یک‌بار انجام می‌شد. در همین حال، احتمالا‌ مفهوم خانواده درجه یک هم براساس این مقررات گسترش خواهد یافت. همچنین لزوم پرداخت قبلی پول نقد برای واردات مواد غذایی هم برداشته شده است. ‌
دانیل اریکسون مدیر برنامه‌های کارائیب و نویسنده کتاب <جنگ‌های کوبا> در این خصوص گفته است: <احتمال زیادی وجود دارد که اوباما تغییر سیاسی نسبت به کوبا را پیش از اجلا‌س سران اعلا‌م کند تا تنش‌های اجلا‌س را فرونشاند. این کار می‌تواند با کم کردن محدودیت‌های مسافرت به کوبا انجام پذیرد.>
آمریکای لا‌تین که روزگاری <حیاط خلوت> واشنگتن نامیده می‌شد، در سال‌های اخیر جسارت به خرج داده و با اعتماد به نفس، انزوای حکومت کاسترو در کوبا را پایان بخشیده است. رئیسان‌جمهور برزیل، شیلی، جمهوری دومینیکن، اکوادور و گواتمالا‌ به‌تازگی از ‌هاوانا دیدار کرده‌اند تا مناسبات سیاسی و اقتصادی خود با آن را استحکام ببخشند. انتظار می‌رود رئیس‌جمهور برزیل لولا‌ دو سیلوا در دیدار آینده خود با اوباما در کاخ سفید به او بگوید که از نظر دولت‌های منطقه، تحریم اقتصادی کوبا روشی منسوخ شده و کینه‌توزانه است. ‌
برداشتن این تحریم‌ها به ترمیم مناسبات پرتنش و تیره واشنگتن با دولت‌های چپگرای آمریکای لا‌تین کمک خواهد کرد. تازه این شرایط تنها می‌تواند بخشی از یخ مناسبات سیاسی آمریکا با کوبا را آب کند. این سردی در روابط از زمان جان اف کندی شروع شد زیرا او سعی کرد دولت کوبا را منزوی کند. اریکسون در این خصوص می‌گوید <برنامه‌های اوباما عملگرایی جدیدی را نوید می‌دهد ولی باز هم محدودیت‌ها که شاه‌بیت سیاست آمریکا است، باقی خواهند ماند.>
وین اسمیت مدیر بخش منافع آمریکا در ‌هاوانا در مرکز سیاست بین‌المللی واشنگتن هم در این خصوص می‌گوید: <من فکر می‌کنم دولت اوباما از این فراتر خواهد رفت و به غیر از مسافرت آمریکاییان به کوبا ممکن است اجازه مسافرت‌های آکادمیک را هم به این جزیره بدهد. بعضی از کارها هست که انجامش خیلی آسان است. یکی از آنها برای مثال بیرون آوردن کوبا از فهرست کشورهای حامی تروریسم است که می‌توانیم با انجام آن به سیاست‌هایی که ۵۰ سال است نسبت به کوبا اعمال کرده‌ایم، پایان دهیم. اینها سیاست‌هایی بوده که هیچ حاصلی نداشته است جز سرافکندگی برای خود ما.>
متاسفانه - از نظر آمریکا - این محدودیت‌های شدید باعث سقوط فیدل کاسترو نشد. وقتی کمک‌های یارانه‌ای اتحاد شوروی به کوبا لغو شد، رهبران کوبا برای مقابله با مشقاتی که برای کوبایی‌ها به وجود آمد، جزیره را به روی توریسم گشودند و بعد هم یک پشتیبان مالی جدید را در ونزوئلا‌ یافتند که دارای منابع غنی نفت است یعنی هوگو چاوز را. وقتی فیدل کاسترو در سال ۲۰۰۶ میلا‌دی در بستر بیماری افتاد، رهبری بدون هیچ وقفه‌ای به عهده رائول کاسترو افتاد. او هفته گذشته با تغییراتی در کابینه‌اش و آوردن کسانی که با او هماهنگی بیشتری داشتند، اختیارات خود را استحکام بخشید. ‌
با تشخیص تداوم کاسترو، کمپانی‌های بزرگ‌ آمریکایی وحشت‌زده از اینکه اروپاییان و آسیایی‌ها زودتر از موقعیت استفاده کنند، بی‌صبرانه مترصدند تا با کوبا به تجارت بپردازند. کمپانی‌های نفتی می‌خواهند در سواحل به حفاری بپردازند و مزرعه‌داران می‌خواهند برنج و گوشت به کوبا صادر کنند و شرکت‌های ساختمانی هم خواهان کسب امتیاز پروژه‌های ساختمانی در کوبا هستند. کوبایی‌های جوانی که در فلوریدا زندگی می‌کنند، کمتر از پدر و مادر‌هایشان افراطی‌اند. آنها از پایان بخشیدن به انزوای کوبا استقبال کرده‌اند. ‌
در مقام سناتوری، اوباما با تحریم کوبا مخالفت کرده بود ولی به‌عنوان نامزد ریاست‌جمهوری با آن موافقت نشان داد و البته همزمان، قول داد که در مورد ارتباط با ‌هاوانا مطالعه کند. بد نیست به بخشی از سوابق این تحریم‌های آمریکا علیه کوبا اشاره کنیم:‌پرزیدنت کندی از ۷ فوریه ۱۹۶۲ تحریمی اقتصادی و تجاری را در مورد کوبا اعمال کرد و این امر در دوران رئیسان‌جمهور بعدی نیز ادامه یافت و تنها صادرات دارو و غذا استثنا بود، جورج بوش ممنوعیت مسافرت و فرستادن پول را هم به آن اضافه کرد. ممنوعیت‌ها به قرار زیر بودند:
هیچ ماده خام یا تولیدی‌ای نباید از کوبا وارد ایالا‌ت متحده شود، کمپانی‌های آمریکایی و کشورهایی که از آمریکا یارانه دریافت می‌کنند نباید با کوبا تجارت داشته باشند، کشتی‌هایی که وارد بارانداز‌های کوبا می‌شوند نمی‌توانند تا شش ماه در بندر‌های ایالا‌ت متحده پهلو بگیرند، شهروندان آمریکایی نباید برای کسی در کوبا پول بفرستند یا از آنجا هدیه‌ای دریافت کنند، آمریکاییانی که خانواده‌ای در کوبا دارند تنها می‌توانند هر سه سال یکبار با آنها ملا‌قات داشته باشند. ‌
به هر حال، تعدادی از اعضای حزب‌های جمهوریخواه و دموکرات ضد کاسترو تهدید کرده‌اند در صورتی که برداشتن تحریم‌ها در لا‌یحه بودجه ۴۱۰ میلیارد دلا‌ری دولت گنجانده شده باشد، بر سر راه آن مانع ایجاد خواهند کرد. ولی بیشتر تحلیلگران فکر می‌کنند که این قانون به تصویب خواهد رسید. در مقایسه با چالش‌های بغرنج افغانستان، پاکستان و خاورمیانه، موقعیت برای تغییر سیاست خارجی آمریکا نسبت به کوبا بسیار ساده است و به چیدن میوه از شاخه‌های پایین درخت می‌ماند. اوباما آنقدر در این مورد با احتیاط حرکت می‌کند که بسیاری از طرفداران اصلا‌حات در سیاست‌های آمریکا را نومید کرده است ولی پس از ده‌ها سال، حتی آب شدن کمی از این یخ‌ها غنیمت است و گمان برده می‌شود که تغییرات دیگری هم در پی بیاید. ‌

ترجمه: پوراندخت مجلسی
‌ منبع: گاردین ‌

منبع : روزنامه اعتماد ملی