دغدغه‌های اعضای جامعه حسابداران رسمی

بحث تغییر اساسنامه جامعه حسابداران رسمی و بررسی آن در وزارت امور اقتصادی و دارایی چندی است كه بین اعضای این جامعه شایع شده است. برخی براین باورند كه اصلاحاتی كه قرار است در این اساسنامه اعمال شود، به گونه‌ای است كه موجبات نگرانی جدی جامعه حسابداران رسمی را فراهم خواهد آورد.در این زمینه نظر تعدادی از اعضای جامعه حسابداران رسمی را جویا شدیم كه از نظرتان می‌گذرد.
● گسترش چتر دولتی
یكی از حسابرسان معتمد بورس در این زمینه معتقد است: روند اتفاقات رخ داده به گونه‌ای است كه به نظر می‌رسد بخش دولتی علاقه‌مند است جوامع حرفه‌ای را نیز زیر چتر خود نگهدارد و موضوع نظارت بر جامعه حسابداران رسمی نیز مدتی است در وزارت اقتصاد، بورس و ... مطرح شده است.
وی افزود: اساسنامه فعلی جامعه حسابداران رسمی همه اركان جامعه را در ید قدرت دولت قرار داده است و اگر قرار باشد نقش دولت بیش از موارد موجود در اساسنامه فعلی پررنگ شود، جامعه حسابداران رسمی به یك «زائده دولتی» تبدیل خواهد شد.
این حسابرس همچنین گفت: به نظر می‌رسد سازمان حسابرسی هم در این میان تمایل به كمرنگ شدن نقش جامعه حسابداران رسمی دارد. زیرا حضور شش ساله اخیر جامعه توانسته است تا حدودی نقش سازمان حسابرسی را كمرنگ كنند.
وی خاطر نشان كرد: در هیچ جای دنیا نظارت بر جوامع حرفه‌ای خود انتظام از طریق نهادها یا افرادی كه با این حرفه بیگانه هستند، صورت نمی‌گیرد.
● در انتظار تایید
عضو جامعه حسابداران رسمی درباره انتخابات شورای عالی جامعه گفت: لیست كاندیداها كه حدود ۹۰ نفر است به منظور تایید نهایی به وزارت اقتصاد ارسال شده است. در دوره گذشته همه افراد موجود در لیست، مورد تایید وزیر قرار گرفتند اما در شرایط حاضر، این نگرانی وجود دارد كه همه لیست مزبور مورد تایید قرار نگیرد.
وی افزود: بررسی لیست حاضر، نشان می‌دهد كه دولتی‌ها به صورت جدی قصد دارند، شورای عالی جامعه حسابداران رسمی را در اختیار بگیرند. همچنین كسانی كه در بخش خصوصی فعالند اما با بخش دولتی هماهنگ هستند، این تصمیم را دارند.
این حسابدار رسمی درباره عملكرد جامعه حسابداران رسمی گفت: عملكرد دوره فعلی شورای عالی جامعه حسابداری نسبت به دوره قبل، مثبت‌تر بوده و به همین دلیل عده‌ای می‌خواهند این تركیب را بر هم بزنند.
● تداخل و تعارض
در این زمینه نظام‌الدین ملك‌آرایی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران گفت: سازمان بورس معتقد است كه باید بر كار موسسات حسابرسی نظارت داشته باشد، اما ما معتقدیم این نظارت بر عهده جامعه حسابداران رسمی است.
وی افزود: سازمان بورس، دستور‌العملی تهیه كرده كه در آن ضوابط پذیرش موسسات حسابرسی معتمد بورس تدوین شده است. این در حالی است جامعه حسابداران رسمی ایران كه طبق قانون استفاده از خدمات تخصصی و حرفه‌ای حسابداران ذی‌صلاح به عنوان حسابدار رسمی تشكیل شده و تابع مفاد این قانون، اساسنامه مصوب هیات وزیران و مقررات دیگری است كه به تایید هیات وزیران و سایر مراجع رسیده است، در صورتی كه دستور‌العمل تهیه شده در سازمان بورس، فراتر از مقررات حاكم بر سازمان بورس و اوراق بهادار است و با مقررات قانونی حاكم بر جامعه حسابداران رسمی تداخل و در مواردی تعارض دارد.
ملك‌آرایی سپس گفت: این دستور‌العمل باید در چارچوب مقررات حاكم بر بورس تهیه شود تا با خصوصی‌سازی مغایر نباشد، زیرا اگر بعد از این اشكالاتی به وجود آید، این اشكالات به محدودیت‌های سیستم دولتی نسبت داده خواهد شد. این عضو جامعه حسابداران رسمی در مورد انتخاب شورای عالی نیز گفت: فضای انتخابات باید حرفه‌ای باشد و اگر به صنفی تبدیل شود، خطرناك است. باید بررسی‌هایی به عمل آید و از جناح‌بندی و پیگیری منافع شخصی پرهیز شود زیرا در كار حرفه‌ای منافع مادی مطرح نیست، اما در كار صنفی به منافع مادی بیشتر توجه می‌شود.
● تشكل خود انتظام به ناظر نیاز ندارد
هوشنگ خستویی، حسابرس معتمد بورس درباره نظارت بر حرفه حسابرسی به خبرنگار ما گفت: تمام شواهد و ضوابط حاكی از آن است كه جامعه حسابداران رسمی بر مبنای یك ماده واحده تاسیس شده و یك سازمان مردم نهاد (NGO) است كه با بررسی، مطالعه و زمینه‌های موجود در هنگام تاسیس با همكاری انجمن حسابداران خبره در سازمان حسابرسی ساز و كارش مشخص شده است.
وی افزود: این قبیل تشكل‌ها خودانتظام و دارای ضوابط ویژه هستند كه اگر اعضای آنها از ضوابط تعیین شده، عدول كنند مورد پیگیری و كیفر قرار می گیرند.
ضوابط یاد شده نیز در اساسنامه پیش‌بینی شده و مجازات‌ها نیز به صورت مكتوب مشخص و موجود است.
در چنین چارچوبی طبیعی است كه اگر حسابرسی دچار اشكال شود و در صورتی كه خسارتی تحمیل كند ابتدا در دادگاه بدوی و سپس در دادگاه صالحه مورد محاكمه قرار می‌گیرد و اعضای جامعه حسابداران رسمی نیز می دانند كه باید ضوابط و مقررات را رعایت كنند.
از سوی دیگر در مورد شركت‌های بورسی تخلفی صورت گیرد در گزارش حسابرس درج می‌شود. این سوال پیش می‌آید كه اگر هدف جلوگیری از اقدام ناهنجار است آیا بورس به جامعه حسابداران رسمی اطمینان دارد یا خیر؟
اگر این اطمینان وجود دارد، چرا این وظیفه را برای حسابداران رسمی قائل نمی‌شوند؟
وی افزود: اگر بر اساس برخی زیاده‌طلبی‌ها بخواهند تعرضی نسبت به جامعه حسابداران بكنند آیا اعضای جامعه تعرض پذیرند؟ پاسخ منفی است!
بنا براین به نفع سازمان بورس و جامعه حسابداران نیست كه بی‌دلیل و بی‌جهت مقابل هم صف‌آرایی كنند.
● رانتی به نام رتبه‌بندی
خستویی سپس به بحث رتبه‌بندی موسسات حسابرسی اشاره كرد و گفت: متاسفانه از این رتبه‌بندی، بوی رانت‌خواهی به مشام می‌رسد و اینكه می‌توان به این وسیله حسابرس سركش را رام كرد، به این ترتیب باید در صورت رتبه‌بندی موسسات، فاتحه حسابرس مستقل و انگیزه اصلی ایجاد جامعه حسابداران رسمی را خواند زیرا در هیچ جای دنیا چنین رتبه‌بندی وجود ندارد.
وی با انتقاد از شورای‌عالی جامعه حسابداران رسمی گفت: متاسفانه جامعه كار مانیتورینگ می‌كند در صورتی كه ما نیاز به مركز مشاوره و خدمت‌رسانی داریم. ما مخالف نظام دادن نیستیم اما باید این نظام‌دهی با ساز و كار مطلوب صورت پذیرد. به عنوان مثال عنوان شده است كه موسسات حسابرسی باید حسابرسی شوند.
اگر هدف، تشخیص صلاحیت حسابرسان است، این مقوله كه در صورت‌های مالی نیامده است و باید آن را در جایی دیگر جست. خستویی اضافه كرد: پس از پیروزی انقلاب، كانون حسابداران رسمی نیز منحل شد.
● شورای‌عالی، دوندگان ماراتن
وی درباره فضای انتخابات شورای‌عالی جامعه گفت: برخی برای خود باندهایی تشكیل داده‌اند، برخی نیز معتقدند باید انتخابات داخلی انجام تا تمایلات مشخص شود و منتخبان، كاندیدا شوند. اما باید كسانی انتخاب شوند كه حرف حرفه را بزنند و دكترین آنها تامین منافع كلی جامعه باشد و همه اعضا در این منافع شریك شوند تا زمینه رشد و نمو شخصیت آنها فراهم شود.
خستویی افزود: كسی كه به شورای‌عالی می‌رود، باید مانند یك دونده ماراتن باشد، نه دونده سرعت.
جامعه حسابداران رسمی باید قوی و منزه باشد و در تصمیم‌گیری‌های مالی مورد مشورت قرار گیرد. ما باید ببینیم كه آیا سهمی در تدوین استانداردهای جهانی داریم یا منتظر تصمیم دیگران هستیم.
منصور شمس‌احمدی یكی دیگر از اعضای جامعه حسابداران رسمی درباره نظارت بر كارآیی جامعه گفت: در‌حال‌حاضر نظارت بر اركان جامعه، به اندازه كافی انجام می‌شود و دولت در همه اركان نقش دارد، بنابراین ضرورت نظارت مستقل وجود ندارد.
وی افزود: سازمان بورس آیین‌نامه‌ای تهیه و اصلاحاتی نیز در آن اعمال كرده است، این آیین‌نامه در شورای‌عالی جامعه در جلسات متعددی مطرح شده و مقرر شده است كه نظارت حرفه‌ای با جامعه حسابداران رسمی باشد نه بورس و بورس نظارت خود را به گونه‌ای دیگر اعمال كند، اما دبیركل جامعه حسابداران رسمی معتقد است كه بورس، هیچ‌گونه نظارتی نباید بر جامعه حسابداران رسمی داشته باشد كه از لحاظ قانونی این تفسیر درست است ولی بورس با استناد به قانون بازار سرمایه‌، خواهان این نظارت است.

مجید اسكندری

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد