امان از خودشیفتگی

رادیو سراسری گفت‌وگو در میزگردی به مناسبت سالگرد عزل «ابوالحسن بنی‌صدر» اولین رئیس‌جمهور ایران به بررسی و نقد عملکرد او و نیز خیانتکار بودن یا نبودن بنی‌صدر پرداخت. در این برنامه «محمدجواد مظفر» مدیر انتشارات کویر و «علی شکوهی» معاون فرهنگی موسسه جام‌جم شرکت داشتند. بخش اول این میزگرد روز پنج‌شنبه به چاپ رسید و اکنون بخش دوم و پایانی آن را می‌خوانید: دلایل بنی‌صدر برای تعویق انتخابات چه بود؟
ـ مظفر : درباره تدوین قانون اساسی اختلافات جدی وجود داشت و در گفت‌وگویی که در دهمین سالگرد انقلاب با سران کشور داشتیم نیز آقای هاشمی رفسنجانی بیان کردند که اگر تجربه الان را داشتیم اینگونه عمل نمی‌کردیم. وی در ادامه، سخنان باشکوهی درباره انتخابات اظهار داشت؛ امام در پنج‌شنبه چهارم بهمن‌ماه در حالی‌که در بیمارستان قلب بستری بود صحبتی را برای مردم کردند و در آن گفتند بهتر است آنهایی که می‌دانند انتخاب نمی‌شوند با آنهایی که برنده می‌شوند اجماع کنند تا ما سرشکسته نشویم. در مقابل ۱۰ میلیون رای بنی‌صدر، حبیبی تنها توانست ۴۷۰ هزار رای به دست آورد و در رابطه با سخنان امام هم آقایان کاندیدای ریاست جمهوری در شورای انقلاب قرار بود جمع شوند و با هم توافق کنند که به نفع هم کنار روند که در این جلسه شیخ فضل‌الله محلاتی، قطب‌زاده و حبیبی هم بودند و بنی‌صدر با تاخیر زیاد حاضر شد و در نهایت کاندیداها موفق به تفاهم درباره کنار رفتن نشدند.
ـ شکوهی: در انتخابات آن زمان شورای نگهبان نبود و ۱۰۰ نفر کاندیدا بودند و امام برای پر کردن جای شورای نگهبان، محمد موسوی‌خوئینی‌ها را مامور این کار کرد که در نهایت ابوالحسن بنی‌صدر، حسن آیت، داریوش فروهر، صادق قطب‌زاده، احمد مدنی، صادق طباطبایی، کاظم ثامنی، حسن حبیبی و مکری به عنوان کاندیدا پذیرفته شدند. روحانیت مبارز ایران نقش پررنگی در رای آوردن بنی‌صدر داشت و آیت‌الله مهدوی‌کنی در این باره بعد‌ها گفت که معلوم بود بنی‌صدر رای می‌آورد ولی ما با حمایت می‌توانستیم نفوذ بیشتری در امور داشته باشیم.
ـ مظفر: او پس از ریاست جمهوری به ندرت به جلسات شورای انقلاب می‌آمد، در ایام انتخابات ریاست جمهوری حزب جمهوری اسلامی، حسن آیت و جلال‌الدین فارسی به شدت بنی‌صدر را روانی کردند و به همین ترتیب او به شدت به دنبال این بود که پس از انتخاب شدن آنها را محدود کند و دفتر همکاری‌های مردم با رئیس‌جمهور را تاسیس کرد. وی افزود: مجلس اول آزادترین و دموکراتیک‌ترین مجلس بود و در انتخابات نخست‌وزیری که حزب جمهوری اسلامی احساس غبن می‌کردند گزینه‌های بنی‌صدر یعنی علیرضا نوبری و یا عزت‌الله سحابی در صورت عدم‌پذیرش نوبری را رد کردند و مرحوم رجایی به بنی‌صدر تحمیل شد زیرا شهید رجایی گرچه یکی از گزینه‌های بنی‌صدر بود ولی گزینه اول نبود.
چه عواملی موجب عزل بنی‌صدر شد؟
ـ شکوهی: بنی‌صدر از نظر شخصیتی آدم خودشیفته‌ای بود و کتاب کیش شخصیت را در وصف خودش نوشته است و از مصادیق آن نیز می‌توان به عدم‌عدول از دیدگاه خود و عقل جمعی اشاره کرد. محاصره شدن بنی‌صدر از سوی تشکیلات مجاهدین خلق از دیگر عوامل عزل اولین رئیس‌جمهور ایران بود.
آیا بنی‌صدر توانست در دوران ریاست جمهوری خود اقداماتی را انجام دهد؟
ـ مظفر: در مسئله بهره بانکی و وام برای مسکن او توانست طرح‌های قابل‌توجهی را برای وام ارائه دهد و در سیاست خارجی نیز به سمت آرام‌سازی و عادی‌سازی رابطه با غرب اقدام نماید، ضمن اینکه باید در نظر داشته باشیم بنی‌صدر در پنجم بهمن ۱۳۵۸ انتخاب شد و در هفتم خرداد مجلس تاسیس و در ۳۱ شهریور ۵۹ نیز وارد جنگ شدیم. بنی‌صدر به تکنوکرات‌ها و تخصص اهمیت زیادی می‌داد، بنابراین ارتش را مقدم به سپاه می‌دانست و به حرف ارتشی‌ها در این‌باره که چه میزان اسلحه به خط مقدم برود گوش می‌داد.
ـ شکوهی: در آن دوران و با اضمحلال ارتش نمی‌شد به این نیرو خیلی اعتماد کرد و حتی زمانی که امام او را از فرماندهی کل قوا عزل کرد یعنی در ۲۲ خرداد ۶۰ و طرحی نیز برای عدم‌کفایت او عرضه شد، بنی‌صدر به مجلس نرفت و حاضر به دفاع از خود نشد و در مقطع عزل نیز تصمیم به مقاومت و مخالفت با نظام گرفت در حالی‌که حتی در آن زمان هم امام (ره) راضی نبودند که ایشان خارج از کشور برود و ضدانقلاب شود.
● چرا بنی‌صدر فرار کرد؟
ـ شکوهی: مجاهدین خلق حیات خود را به بنی‌صدر گره زده بودند و دیگر نمی‌توانستند به حیات خود ادامه دهند و وارد مشی مسلحانه شدند، پس از عزل بنی‌صدر آنها بیانیه صادر کردند که اگر او را عزل کنید عواقبش با شماست، یعنی هشدار برای جنگ چریکی دادند و خود را برای جنگ مسلحانه آماده کردند و دست به کاری زدند که نتیجه‌ای جز تحقیر بنی‌صدر نداشت. حجت‌الاسلام هادی غفاری از نمایندگان دور اول مجلس و استیضاح‌کنندگان بنی‌صدر نیز در تماس تلفنی با رادیو گفت‌وگو گفت: پس از پیروزی انقلاب اسلامی،نیروهای مخلص انقلابی و عده‌ای فرصت‌‌طلب که بر موج انقلاب سوار شدند تا بر منافع شیطانی خود و پلید دشمنان برسند، در ایران شکل گرفتند. اینان کسانی بودند که دارای هواهای نفسانی بوند و هوادار هواهای شخصی خود بودند و توانستند به قدرت برسند، مشکلی در مردم ما وجود دارد که غریب پسندند و گاه نیروهای خود را می‌گذارند و یاران خود را عقب می‌اندازند و به نیروهای جدیدی که امتحانات خود را پس نداده‌اند نزدیک می‌شوند، این یک مشکل فرهنگی است و امیدواریم حل شود و مردم نیز قدر نیروهای اصیل خود را بدانند.
● آیا می‌توان لفظ خائن را درباره بنی‌صدر به کار برد؟
ـ مظفر: من این مفهوم خیانت به معنای اینکه آدمی مامور سرویس‌های خارجی بود، رای مردم را به سرقت برد، رئیس‌جمهور ایران شد، امام و رهبری تیزبین را فریب داد و بعد اهداف و اغراض خائنانه خود را ادامه داد مخالفم.
ـ شکوهی: بنی‌صدر قدر خود، توانمندی‌ها و اینکه رئیس‌جمهور است را ندانست، بنی‌صدر می‌توانست بماند اما وارد حوزه‌هایی شد که باخت.

منبع : روزنامه کارگزاران