ترک سیگار

در‌ حال حاضر تخمین‌زده می‌شود که تقریباً ۱۳ میلیون نفر برابر با ۲۸ ‌درصد کل جمعیت انگلستان را افراد سیگاری تشکیل می‌دهند. از این میان هر ساله ۴‌ میلیون نفر مبادرت به ترک این عادت بد می‌کنند که فقط ۵‌ درصد آنها در این راه موفق می‌شوند.
هم‌اکنون آسیب‌ها و اثرات مضر توتون و تنباکو روی سلامت بافت‌های دهانی به‌ خوبی برای همه شناخته شده‌است و باعث شده‌است:
▪ بیماری لثه در افرادی که سیگاری هستند شایع‌تر و رو به‌افزایش می‌گذارد.
▪ رابطه‌ی مستقیم میان استفاده‌کنندگان توتون و تنباکو با انواع سرطان‌های بدخیمی دهان وجود دارد.
● دود سیگار
دود حاصله‌ی این ماد‌ه‌ی خطرناک در نتیجه‌ی پک‌زدن به فیلتر سیگار و سوختن محتویات آن و فرو ‌بردن در داخل دهان حاصل می‌گردد. ترکیبات توتون سیگار حاوی هزاران مواد مختلف شیمیایی است که به ‌صورت ذرات و بخار رها می‌شوند. بیشترین مواد سمی در توتون سیگار وجود دارد.
ذرات رها‌ شده همانند سوخته ‌است که خود از ترکیبات مضر‌شیمیایی است بخار رها‌شده شامل اکسید‌کربن، آمونیاک، فورمالدئید، هیدروژن سیانید و دیگر مواد شیمیایی می‌باشد. بعضی از این ترکیبات باعث تهدید سلامتی و بیش از ۶۰ نوع از این ترکیبات شیمیایی به‌عنوان عامل سرطان‌زایی معرفی گردیده است.
هیچگونه شواهدی دال بر اینکه روشن نمودن تعداد قلیل نخ سیگار باعث کاهش در آسیب‌رسانی به بافت‌های دهانی بشود در دست نیست و این به‌معنی آن است که حتی یک نخ سیگار ممکن است خطرناک باشد.
● غیر سیگاری‌ها و جویدن توتون
دو نوع غیر سیگاری داریم که عادت به جویدن توتون و انفیه (SNUFF) دارند. در اروپا استفاده از این دو ممنوع می‌باشد، هر چند جویدن توتون در انگلستان در بین آسیایی‌ها متداول است.
بیشتر اینها با مواد افزودنی همچون Areca nut مخلوط می‌شود. افرادی‌که از این توتون جویدنی استفاده می‌کنند، به‌مدت طولانی، آن را در دهانشان نگه‌می‌دارند به طوری‌که به‌نظر می‌رسد مشغول نشخوار کردن هستند.
غالباً در یک نقطه از دهان آن را قرار می‌دهند به‌طور مثال: در گوشه‌ی دهان جایی که بیشتر در معرض افزایش و ابتلا به بروز لیوکوپلاکیا یا همان لکه‌های سفید ما قبل سرطان است می‌گذارند. به‌ درستی روشن گردیده‌ است در آسیایی‌هایی که از این نوع مواد برای جویدن استفاده می‌کنند سرطان دهان شایع‌تر است.
● اثرات توتون روی دندان و دهان
کشیدن سیگار باعث بروز تغییر رنگ دندان‌ها خواهد‌شد و همین‌طور ممکن است عامل بدبویی دهان باشد و روی طعم و مزه‌ی غذا اثر نامطلوب می‌گذارد.
در افراد سیگاری دارای زخم‌های دهانی و مخاطی کندی در ترمیم زخم دیده می‌شود و دلایلی وجود دارد که توتون باعث ایجاد بیماری‌های لثه می‌گردد. در افراد سیگاری درمان بیماری‌های لثه اغلب با عدم موفقیت همراه می‌شود یعنی اینکه نتیجه‌ای در بر نخواهد‌ داشت.
پیشگیری از بیماری‌های لثه در این ‌گونه افراد بسیار سخت خواهد ‌بود چرا که باعث آسیب وارد آمدن به فیبر‌هایی می‌شود که در نگهداشتن دندان در محل خود اهمیت دارند. مثال دیگر در مورد ایمپلنت دندانی در افراد سیگاری است که نسبت به افراد غیر‌سیگاری دو برابر با عدم موفقیت همراه می‌باشد.
توتون در پیدایش ۷۵ درصد سرطان‌های دهان مشارکت دارد (مثل: توتون موجود در سیگار، پیپ، قلیان) و به ‌خصوص زمانی‌که با ترکیباتی هم ‌چون مشروبات الکلی همراه و مصرف ‌شود. احتمال ابتلای سرطان‌های دهانی و گلو برای افرادی‌که سیگار و پیپ می‌کشند مشابه است.
افراد سیگاری در مقابل افراد غیر ‌سیگاری، ۷ الی ۱۰ برابر بیشتر مواجه با این سرطان‌ها خواهند ‌شد.
زمانی‌که تعداد دفعات کشیدن توتون را بررسی می‌کنیم در‌ می‌یابیم که رابطه‌ی قوی بین تعداد نخ سیگار با سرطان‌ دهان وجود دارد.
افرادی‌که زیاد سیگار دود می‌کنند، در واقع ریسک بیماری‌ها را در خودشان افزایش می‌دهند و افرادی‌که بعد از یک‌ دهه سیگار کشیدن را ترک می‌کنند به میزان زیادی احتمال سرطان دهان در آنها کاهش پیدا می‌کند و به ‌میزانی می‌رسد تقریباً همانند افراد غیر‌سیگاری است.
● درمان
درمان بستگی به تنباکو دارد که نشان ‌دهد چه میزانی از ترکیبات آن در ایجاد بیماری مزمن موثر است افرادی‌که به‌طور مرتب سیگار می‌کشند در واقع به آن اعتیاد پیدا‌ می‌کنند و درمان آن نتیجه‌اش بستگی به چگونگی دارو‌هایی دارد که استفاده‌می‌کند.
فقط اقلیت کمی هستند که قادرند در یک مرحله سیگار را ترک نمایند و این در حالی است که اکثریت افراد سیگاری نیازمند همکاری دیگران می‌باشند.
هم‌اکنون بیشترین این دارو‌ها قابل دسترس و موجود می‌باشند و در این مورد دندانپزشکان و اعضای تیم دندانپزشکی می‌توانند برای ترک این افراد و کمک به آنها نقش فعالی ایفاء نمایند.
● نقش دارو‌ها
با توجه به دیگر بیماری‌های مزمن حاصله از سیگار، بیشترین تاثیرات درمانی و راهکار‌ها به عزم راسخ فرد سیگاری و گوش فرا دادن به توصیه‌های پزشکی وابسته است.
بیشترین محصولات دارویی برای افراد سیگاری هم‌اکنون در داروخانه‌ها موجود و در دسترس می‌باشد و در افرادی‌که تمایل به ترک سیگار دارند موثر بوده و در موفقیت درمان افراد نقش دارد.
اولین مرحله‌ی درمانی از طریق مکمل‌ها نیکوتین است این محصولات دارویی در دسترس بوده و شامل اسپری‌های از راه بینی، صمغ، دستگاه بخور و Lozenges و Patches می‌باشند.
این دارو‌ها و محصولات دارویی را می‌توان از طریق نسخه‌ی پزشکان از داروخانه‌ها تهیه نمود.
دیگر روش مربوط به مواد غیر نیکوتین است که ممکن است در ترک سیگار به‌شخص سیگاری کمک نماید و هر دو راه درمان در ترک افراد سیگاری موثر است.
در ارتباط با افرادی‌که سیگاری هستند و تمایل به ترک آن دارند دندانپزشکان پنج چیز را باید به عنوان توصیه به افراد سیگاری به‌خاطر بسپارند:
۱) با فرد سیگاری در ارتباط با مضرات سیگار صحبت شود و اصلاً چه سودی برای او دارد.
۲) با او درباره‌ی عدم تمایل او به ترک سیگار و عواقب آن و اینکه چرا اقدام نمی‌کند صحبت شود.
۳) به‌افراد سیگاری هشدار دهیم در صورتی‌که همچنان به‌کشیدن سیگار ادامه دهند مشکلات دندانی را همیشه به‌همراه خواهند داشت و اینکه در وقت بعدی دندانپزشکی دوباره در این باره با بیمار در این ارتباط به‌گفتگو بپردازیم.
۴) افرادی‌که قصد ترک سیگار دارند، برایشان برنامه‌ریزی برای ترک سیگار انجام پذیرد و اینکه پرهیز از مصرف مشروبات الکلی چقدر با اهمیت است و همین‌طور مهیا نمودن مکمل‌ها و تقویتی‌های توصیه شده و مصرف آنها.
۵) ملاقات مرتب دندانپزشک و در صورتی‌که درمان با موفقیت همراه نبود بیمار به پزشک خانوادگی خود ارجاع شود.

دکتر فربد مجتهدی
دندانپزشک

منبع : هفته نامه پزشکی امروز