سه شنبه, ۹ بهمن, ۱۴۰۳ / 28 January, 2025
مجله ویستا
اداره اقتصاد، بدون نفت
وابستگی به نفت و ساخت ناسالم اقتصاد، از مشخصه‌های شرایط زمانی بود كه دكتر مصدق به نخست‌وزیری رسید و با ملی شدن صنعت نفت، اصلی‌ترین درآمد كشور كه حق‌الامتیاز نفت بود، قطعی شد و دولت با مشكلات مضاعفی روبرو شد. تامین بودجه دولت، اداره اوضاع نابسامان و بودجه هنگفت كارگران نفت جنوب، از مهمترین مسائلی بود كه دولت را در فشار اقتصادی قرارداد. از طرف دیگر، ملی شدن صنعت نفت علاوه بر قطع درآمد نفت، دولت‌های اروپایی و امریكا را در مقابل ایران قرارداد، و اینان با تحریم نفتی و اقتصادی ایران، نهضت ملی ایران را در تنگناهای بیشتری قراردادند.
فكر اقتصاد بدون نفت، از زمانی آغاز شد كه ایران با تحریم اقتصادی انگلیس مواجه شد. دولت ایران وقتی با قطع صدور نفت و طبیعتاً با كمبود درآمد ارزی نفت مواجه شد، سعی كرد كه به جای تكیه برنفت برای تامین مایحتاج روزمره زندگی اقتصادی، برتولیدات داخلی و گسترش صادرات تكیه كند. طرح اقتصاد بدون نفت توسط دكتر حسین فاطمی سخنگوی دولت و وزیر امور خارجه اینچنین اعلام شد: «سیاست اقتصاد بدون نفت به این منظور طرح‌ریزی شده است، تا در صورت حل نشدن دعوای نفت، ایران بتواند یك دوره طولانی از صرفه‌جویی اقتصادی و پایداری در برابر مشكلات را پشت سربگذارد. در اجرای این هدف، كلیه هزینه‌های غیرضروری حذف می‌شود، سیستم جدید مالیاتی برحسب درآمد اصلاح می‌شود و دستگاه دولت به نحوی اصلاح خواهد شد كه با كمترین هزینه، بیشترین بازده را داشته باشد.» (زندگینامه و مبارزات سیاسی دكتر فاطمی، نصرالله شیفته، نشر آفتاب حقیقت).
● رشد تولید و افزایش صادرات غیرنفتی
مهمترین اهرم یك اقتصاد سالم، تولید است، دولت مصدق به این مساله توجه داشت و از همان ابتدا سعی كرد با برنامه‌ریزی، بخش‌های تولیدی كشور را تقویت كند. دولت در زمینه افزایش صادرات و رشد تولید، نیاز به دو كار اساسی داشت. اول اینكه باید مدیریت صحیحی را اعمال می‌كرد كه این كار از اساسی‌ترین شروط داشتن یك اقتصاد سالم است. دوم اینكه باید برنامه صحیحی پیاده كند و جریان تولید را با برنامه‌های نظارتی دولت تطبیق دهد.
برای همین در ۵ آذر ۱۳۳۱، هیات نظارت صنعتی به منظور حسن اداره، توسعه و حمایت از صنایع كشور، به ریاست وزیر اقتصاد ملی تشكیل شد. اعضای این هیات عبارت بودند از وزیر اقتصاد یا قائم مقام او، نمایندگان وزارت كار، سازمان برنامه و بانك ملی و یك نفر مطلع در امور صنعتی. در شهرستان‌ها نیز هیات‌های نظارت صنعتی تشكیل شدند، وظیفه این هیات‌ها، نظارت در اوضاع فنی، مالی، اداره و بهره‌برداری از كارخانه‌ها و كارگاه‌ها و حمایت و راهنمایی آنها در مسائل مزبور بود. كمك فنی یا اقتصادی و اعطای وام، از طرف دولت، فقط به كارخانه‌ها و كارگاه‌هایی اعطا می‌شد كه به تایید هیات نظارت صنعتی رسیده باشند.
تقلیل میزان تولید و همچنین تعطیلی كارخانه‌ها یا كارگاه‌ها منوط به اجازه هیات مركزی نظارت صنعتی می‌شد، در غیراین صورت، هیات مزبور می‌توانست اداره كارخانه یا كارگاه را راساً عهده‌دار شود.از دیگر برنامه‌های دكتر مصدق كه می‌توانست بسیاری از مشكلات ارزی دولت را حل كند، بازرگانی پایاپای و گسترش آن بود. همچنین دولت پشتوانه یكصد میلیون ریال در اختیار بانك كشاورزی گذاشت تا منحصراً به مصرف دادن وام به كشاورزان برسد.
شاید بتوان گفت مصدق در محقق كردن اقتصاد بدون نفت تا اندازه زیادی به موفقیت دست یافت اما نتوانست آنطور كه باید فشارهای اقتصادی وارد شده بر مردم را بكاهد و شاید همین نارضایتی اقتصادی مردم بود كه موجب شد كودتای انگلیسی امریكایی برضد دولت مصدق آسان‌تر به پیروزی برسد.
منبع : روزنامه اعتماد
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست