چهارشنبه, ۲۶ دی, ۱۴۰۳ / 15 January, 2025
مجله ویستا
چگونه یک ضد ویروس مناسب انتخاب کنیم؟
در دنیای شبكهای امروز، لزوم داشتن یك نرمافزار ضدویروس قدرتمند كه كامپیوتر ما را از انواع ویروسها، كرمها، بمبهای منطقی و بهطور كلی كدهای مخرب مصون بدارد، بیش از هر زمان دیگری احساس میشود. خوشبختانه (شاید هم متأسفانه) انتخابهای متعددی در این زمینه وجود دارد. ولی واقعاً كدام یك از آنها میتواند بهتر مشكل كامپیوتر (یا كامپیوترهای شبكه) ما را حل كند؟ كافی است سری به سایتهای مربوط به فروشندگان این نوع نرمافزارها بزنید. به نظر میرسد كه همه آنها از بهترینها هستند. و همه آنها در تمام طول سال و در تمام ۲۴ ساعت شبانهروز خدمات خود را ارایه میدهند. از طرفی به دلیل بازار رقابتی موجود، هیچكدام از آنها اطلاعات دقیقی از نرمافزارخود ارایه نمیدهند. شما چه یك متخصصIT باشید و چه یك كاربر معمولی، ممكن است به دلیل نداشتن اطلاعات صحیح برای انتخاب ضدویروس مناسب خود با مشكل مواجه میشوید. بنابراین بسیار مهم است كه بدانید ضدویروسها چگونه كار میكنند و در واقع عوامل مهم برای انتخاب آنها كدامند.
ضدویروسها چگونه كار میكنند؟
اولین قدم جهت انتخاب یك ضدویروس مناسب آشنایی با كاركرد ضدویروسها میباشد.پس از آشنایی با خصوصیات یك ضدویروس، واژگانی كه در این زمینه استفاده میشود، را خواهید شناخت. اینكه بدانید ضدویروس چه كارهایی میتواند انجام بدهد و چه كارهایی نمیتواند انجام دهد، به شما كمك میكند كه انتظارات معقولی از آن داشته باشید.
یك ضدویروس چگونه ویروسها را شناسایی میكند؟
روشهای مختلفی برای شناسایی ویروسها وجود دارد. ویروسها (بهطور معمول) چیزی بیشتر از كد یك برنامه نیستند. بنابراین اگر ما بدانیم كه هر كدی چه كاری انجام میدهد قادر خواهیم بود كه كد حامل ویروس را به محض رویت شناسایی كنیم.این كار اولین عملی است كه انجام میگیرد و به نام Signature Matching معروف است. نرمافزارهای ضدویروس كه به این روش كار میكنند دارای یك بانك اطلاعاتی هستند كه شامل Virus signatureها است و به محض اینكه كدی را ملاحظه كرد كه معادل یكی از ركوردها باشد آن را به عنوان ویروس شناسایی میكند. به نظر میرسد كه موثرترین راه برای كشف ویروسها همین باشد. روش فوق ذاتاً بهگونهای است كه اول ویروس را شناسایی میكند و بعد متناظر با آن یك ركورد (virus signature) به بانك اطلاعاتی اضافه میكند و حالا اگر ویروسی پیدا كند، در صورتیكه متناظر با این ویروس ركوردی در بانك اطلاعاتی باشد قادر به شناسایی آن خواهد بود و همین امر ایجاب میكند شركتهایی كه از این فناوری در نرمافزار خود استفاده میكنند مدام آن را بروز نگه دارند. به هر حال این یك نقطه ضعف میباشد و برای فائق آمدن بر آن دو روش دیگر در نرمافزارهای ضدویروس معرفی شده است.
۱- Heuristic method (روش مكاشفهای)
فلسفه Heuristic این است كه بتوانیم ویروسهایی را شناسایی كنیم كه هنوز Virus Signature آنها در بانك اطلاعاتی موجود نمیباشد. این كار با استفاده از یك بانك اطلاعاتی كه ركوردهای آن حاوی Virus behavior signature میباشد قابل انجام است. ركوردهای این بانك اطلاعاتی امضای ویروس خاصی را نگهداری نمیكنند بلكه بیشتر رفتارهای (رفتار بد) ویروسها را ذخیره میكنند. مثلاً اینكه هر كجا تشخیص بدهند كدی قصد پاك كردن Boot Sector را دارد از آن جلوگیری میكنند.
الگوریتمهایHeuristic به دو صورت پیادهسازی میشوند:
● اگر تكنولوژی Heuristic كد هر برنامه را با Virus behavior Signature مقایسه كند و مورد آنالیز قرار دهد آن را روش static heuristic مینامیم.
● در بعضی مواقع این تكنولوژی قطعه كد را در یك ماشین مجازی اجرا میكند تا نتایج رفتاری آن را ببیند به این روش dynamic heuristic میگوییم. این روش ممكن است نتایج غلطی نیز تولید كند.
Integrity checksum (جامعیت سرجمع)
در روش integrity checksum، فرض براین است كه ویروس قصد اعمال تغییراتی در فایل دارد. مثلاً یك ویروس میخواهد كه روی یك فایل چیزی بنویسد یا اینكه خودش را به آخر فایلی اضافه كند. در این روش نرمافزار checksum فایل غیرویروسی و یا درایورهای تمیز را ذخیره میكند و هرگاه كه تغییری در این checksum مشاهده شود متوجه میشود كه احتمال دارد ویروسی این كار را انجام داده باشد. در این روش نیز احتمال تولید نتایج غلط وجود دارد. این روش در مقابله با ویروسهای ماكرویی یا ویروسهای مانند code Red كه بدون اینكه در هیچ فایلی ذخیره شوند در حافظه بارگذاری و اجرا میشوند، كارایی چندانی ندارد. اگر یك كد مزاحم از تمام الگوریتمهای یك ضدویروس كه تاكنون نام بردیم بگذرد، در گام آخر توسط فناوری دیگری به نام Activity Blocker از فعالیت آن جلوگیری میشود. این تكنولوژی از تمام فعالیتهایی كه ممكن است توسط یك كد مخرب صورت بپذیرد جلوگیری میكند مثلاً اگر تشخیص دهد كه هارددیسك در حال فرمت شدن است از آن جلوگیری میكند.
یك ضدویروس چه موقع ویروسها را شناسایی میكند؟
معمولاً ضدویروسها به دو روش میتوانند ویروسها را شناسایی كنند.
در روش اول ضدویروس، به صورت Real Time (بلادرنگ) و همان موقع كه فایل مورد دسترسی قرار میگیرد عمل میكند. در این روش، ضدویروس درون حافظه مقیم میشود و تمام فعالیتهای مربوط به سیستم را مورد ارزیابی و بررسی قرار میدهد. این نرمافزارها با همكاری سیستمعامل متوجه میشوند كه هماكنون قرار است فایلی مورد دسترسی قرار بگیرد. سریعاً این فایل را بررسی و نتیجه را گزارش میدهند. به این روش on-access میگویند. مزیت این روش در ارایه یك حفاظت دایمی است ولی اشكالی كه دارد این است كه تنها فایلها را به هنگام دسترسی مورد بررسی قرار میدهد. یعنی احتمالاً اگر ویروسی در یك فایل قرار گرفته باشد و در دیسك ذخیره شده باشد، با این روش قابل شناسایی نیست. در روش دوم این امكان به كاربر داده میشود كه خودش نرمافزار ضدویروس را برای بررسی كردن دیسك یا یك فایل به كمك بگیرد. برای اینكه فعالیت فوق بازده بهتری داشته باشد باید ضدویروس را طوری تنظیم كرد كه در دورههای زمانی معین اقدام به اسكن كند. این روش به on-demand معروف است.
ضدویروسها چه كارهایی را میتوانند انجام دهند و چه كارهایی را نمیتوانند انجام دهند؟
۱- محافظت صددرصدی
هیچ ضدویروسی وجود ندارد كه بتواند به صورت صددرصد سیستم شما را در مقابل ویروسها ایمن كند. ویروسها و كدهای مخرب همیشه از ضدویروسها جلو بودهاند CodeRed .،Melissa ،Funlove ، Nimda و ویروسهای زیاد دیگر این فرضیه را ثابت نمودهاند و البته دلیل پویایی و حیات نرمافزارهای ضدویروس نیز همین قضیه میباشد. به خاطر دارید كه ضدویروسها برای شناسایی یك ویروس بهطور معمول نیاز به virus signature دارند و البته هنگامی كه این signature موجود نباشد از روشهای heuristic استفاده میشود كه این روش نیز همیشه جواب درست را برنمیگرداند. با این همه، ضدویروسها در مقابل ویروسهای شناخته شده (بیش از۶۰ هزار عدد) یك حفاظت همه جانبه از سیستم شما به عمل میآورند.
بیشتر ضدویروسها در صورت بروز و ظهور یك ویروس جدید قادر خواهند بود كه به سرعت آن را شناسایی كنند و سیستم شما را از وجود این ویروس پاك نگه دارند.
۲- بازسازی فایلهای ویروسی شده
آیا هر ویروسی كه توسط نرمافزار ضدویروس شناسایی شد قابل از بین بردن است؟
بستگی دارد كه عملكرد ویروس چگونه باشد. بعضی از ویروسها مانند ویروسهای ماكرویی به راحتی توسط نرمافزار ضدویروسی تشخیص داده میشوند و از فایل بیرون كشیده میشوند و پاك میشوند. این فایلها هیچ آسیبی به فایل میزبان خود نمیرسانند.اما بعضی از ویروسهای دیگر نیز هستند كه بر روی فایل میزبان چیزی مینویسند یا اینكه اصلاً كدویروس را درون فایل میزبان قرار میدهند. یكی از انواع این ویروسها Loveletter است. در این مورد به وضوح دیده میشود كه فایل میزبان قابل بازیابی نیست و تنها راهحل این است كه این فایل را پاك كنیم. دسته دیگری از ویروسها وجود دارند (مانند ویروس Nimda) كه علاوه بر ایجاد تغییرات بر روی فایل، قابلیت دستكاری فایلهای سیستم و رجیستری را نیز دارند. در این موارد ضدویروس به تنهایی نمیتواند كاری بكند. شما به ابزاری نیاز دارید كه بتواند فایل ویروسی را حذف كند و تغییرات اعمال شده در سیستم شما را به حالت اولیه برگرداند. معمولاً این ابزار كمكی بر روی وب سایتهای فروشندگان نرمافزار ضدویروس موجود میباشد.
معیارهای انتخاب یك ضدویروس
حالا كه متوجه شدید ضدویروس چگونه كار میكند و چه كارهایی را میتواند برای شما انجام دهد، وقت آن است ببینیم چه معیارهایی برای انتخاب یك ضدویروس مهم هستند.
۱- شناسایی
مهمترین وظیفه یك ضدویروس شناسایی ویروسها است. اما چگونه باید مطمئن شویم كه یك ضدویروس همان كاری را كه ادعا میكند انجام میدهد؟ آیا همین قدر كه برنامه ضدویروس یك گزارش مبنی بر شناسایی ویروسها تولید میكند متقاعد میشوید كه كار خود را به خوبی انجام میدهد؟ پیدا كردن جواب دو سوال زیر میتواند به شما كمك كند:
پرسش اول: نرمافزار ضدویروس قادر است چه تعداد ویروس را مورد شناسایی قرار دهد. از این پارامتر عموماً با نام detection Rate یاد میشود.
پرسش دوم: نرمافزار ضدویروس تحت چه شرایطی میتواند یك ویروس را شناسایی كند؟ آیا اگر این ویروس در حافظه مقیم شده باشد توسط ضدویروس قابل تشخیص است؟
توصیه های مهم
اول: یك راهحل این است كه شما خودتان ضدویروس را بررسی كنید. برای این كار بر روی اینترنت به دنبال ویروسهای مختلفی بگردید و این ویروسها را به سیستم خودتان بیاورید و ببینید كه آیا ضدویروس میتواند این ویروسها را شناسایی كند یا نه؟ ولی من شما را از انجام این عمل شدیداً منع میكنم. حتی اگر فروشنده ضدویروس خودش این پیشنهاد را به عنوان یك راهحل برای آزمایش ضدویروس داده باشد. همانطورEicar كه گفته است: استفاده از ویروسهای واقعی برای تست كردن یك ضدویروس در یك محیط عملیاتی مانند این است كه شما آتش را به دفتر كار خود بیاورید و بعد بخواهید بررسی كنید كه آیا حسگرهای دود به خوبی كار میكنند یا نه؟ شما هرگز نمیتوانید از نتیجه كار مطمئن باشید. ممكن است برنامه ضدویروس نتواند همه موارد را شناسایی كند و ویروسها شروع به پاك كردن دادههای ارزشمند سیستم شما و پخش شدن در شبكه بنمایند. امری كه ممكن است به بهای از دست دادن شغلتان تمام شود.
دوم: اگر شما واقعاً میخواهید مطمئن شوید كه یك ضدویروس قادر به انجام چه كارهایی است میتوانید در سایتwww.eicar.org یك سری آزمایشهای بیخطر جهت آزمایش ضدویروس پیدا كنید. در این سایت فایلهای آزمایشی و بیخطری وجود دارند كه بیشتر ضدویروسها آنها را به عنوان ویروس شناسایی میكنند. در این حالت اگر ضدویروس موفق به از بینبردن ویروس شود چه بهتر و چنانچه نتواند، شما هیچگونه اطلاعاتی از دست نخواهید داد. بدینترتیب میتوانید یك روش امن برای آزمایش ضدویروس به كار ببندید.
سوم: شما میتوانید از منابع موجود كه قبلاً این كار را انجام دادهاند استفاده كنید. بعضی از سازمانها، متولی انجام همین فعالیت میباشند. لیستی از ویروسها توسط www.wildlist.org نگهداری میشود. در این سایت میتوانید ببینید كه detection Rate یا نرخ شناسایی هر ضدویروس چقدر است.
این سایتها نیز برای این منظور مفید میباشند:
www.virusbtn.com: این سایت، آماری از توان ضدویروسها برای شناسایی ویروسهای موجود در سایت wildlist (در دو مورد on-demand,Real-time) را ارایه میكند.
www.chech-mark.com/cgi-bin/Redirect.pl: در این سایت ضدویروسها در دو سطح مورد بررسی قرار میگیرند. سطح اول همان است كه در سایت Virusbtn نیز انجام میشود یعنی فقط شناسایی یروسها.نرمافزارهایی در سطح دوم موفق هستند كه قادر به از بین بردن ویروس نیز باشند.۲- امكانات
بسیار مهم است كه بدانیم چه نوع فناوری در ضدویروس موردنظر استفاده شده است و چه ویژگیهایی دارد.
۱- سازگاری سختافزاری و نرمافزاری سیستم شما با ضدویروس انتخاب شده.
در نگاه اول شاید این مساله كمی بدیهی به نظر برسد. اما به هر حال برخی از فروشندگان آخرین نسخه نرمافزار ضدویروس خود را كه تنها با جدیدترین سیستمعاملها كار میكنند، ارایه میدهند.
بنابراین منطقی به نظر میرسد كه قبل از اقدام به خرید نرمافزار حتماً به این نكته توجه كنید.
۲- توانایی پویش(on-Access Real time) را داشته باشد.
این یكی از ویژگیهای اساسی است كه یك ضدویروس باید دارا باشد. این بخش نرمافزار باعث میشود كه نرمافزار ضدویروس مانند یك سگ نگهبان عمل كند. یعنی همان موقع كه ویروس در حافظه بارگذاری میشود ویروس را شناسایی و خنثی كند. این بخش نرمافزار باید قادر باشد كه به تمام نواحی سیستم از جمله فایل سیستم، بوت ركورد، Mabter Boot Record) MBR) و حافظه سركشی كند.
۳- توانایی پویش به صورت on-demand را داشته باشد. یكی از كارهای ضروری كه برای حفظ سلامت سیستمتان باید انجام دهید این است كه هرازچندگاهی وضعیت سیستم خود را با اجرای ضدویروس بررسی كنید. مخصوصاً هنگامی كه آخرین نسخه ضدویروس را دریافت میكنید حتماً این كار را انجام دهید. سناریوی زیر انجام توصیه بالا را توجیه میكند. شما یك e-mail دریافت میكنید كه این e-mail شامل یك ضمیمه و ویروسی است. منتهی شما این ضمیمه را هیچگاه باز نكردهاید. اجرای ضدویروس بروز شده باعث میشود كه (احتمالاً) ویروس فوق شناسایی شود.
۴- از الگوریتمهای Heuristic پشتیبانی كند.
۵- بتواند انواع فایلها با فرمتهای مختلف را پویش كند.
اگر شما ویروسی در سیستم داشته باشید كه قادر باشد به هر نوع فایلی بچسبد، نیاز به ضدویروسی دارید كه بتواند فایلهای مختلف با پسوندهای مختلف را مورد بررسی قرار دهد. قبلاً تنها راه انتشار یك ویروس این بود كه به فایلهای برنامهای بچسبد، اما امروزه این امكان وجود دارد كه ویروس برای انتشار خودش از فایلهای غیراجرایی نیز استفاه كند.
۶- توانایی جلوگیری از فعالیت اسكریپتهای مخرب را داشته باشد. بعضی از ویروسها هستند كه با استفاده از اسكریپتها طراحی شدهاند. كرمهای I Love You از این نوع است.موتور ضدویروس باید این قابلیت را داشته باشد كه كدهای VBS و JS را شناسایی كند و در صورتی كه آنها را مخرب تشیخص دهد از فعالیتشان جلوگیری كند.
۷- توانایی بررسی ضمیمه e-mail را داشته باشد. امروزه بسیاری از ویروسها توسط e-mail انتشار پیدا میكنند. بعضی از آنها مانند كرم KAK حتی این توانایی را دارند تا در سیستمهایی كه خوب پیكربندی نشدهاند، بدون اینكه ضمیمه e-mail باز شود شروع به انتشار خود بنمایند.
۸- قابلیت بررسی فایلهای فشرده را نیز داشته باشد. اگر چه یك ویروس هنگامی كه در یك فایل فشرده قرار دارد نمیتواند آسیبی به سیستم برساند ولی بهتر است است كه اصلاً این ویروس در سیستم شما وجود نداشته باشد.
۹- قابلیت این را داشته باشد كه اسبهای تراوا، جاوااپلتهای مخرب و اكتیوایكسهای مزاحم را شناسایی كند. نرمافزارهای ضدویروس نه تنها باید این قابلیت را داشته باشند كه ویروسها و كرمها را شناسایی كنند بلكه باید بتوانند از فعالیتاسبهای تراوا، اكتیویكسها و اپلتهای جاوا نیز جلوگیری كنند.
امروزه بیشتر ضدویروسها دارای این خصوصیت میباشند.
۳- نگهداری از نرمافزار
دو مورد زیر در نگهداری از نرمافزارهای ضدویروس قابل توجه هستند.
۱- بروز كردن مداوم ضدویروس برای مقابله با ویروسهای جدید.
در بخشهای قبل لزوم بروز نگهداشتن بانكاطلاعاتی ضدویروس توضیح داده شد. بنابراین ضدویروس منتخب شما باید به گونهای باشد كه به راحتی قابلیت روزآمد شدن را داشته باشد و علاوهبرآن بهطور مداوم ركوردهای این بانك اطلاعاتی زیاد شود. شما همچنین باید متوجه این مطلب باشید كه از چه مكانیزمهایی جهت بروز نگهداشتن ضدویروس استفاده میشود. آیا نسخههای بروز شده بر روی وب سایت فروشندگان قرار دارد؟ و آیا به راحتی قابل دریافت میباشد؟ و آیا شما به راحتی میتوانید از وجود یك ویروس جدید آگاهی یابید یا نه؟ اگر شما دارای ارتباط اینترنتی كم سرعتی باشید دریافت كردن این نرمافزار بسیار خستهكننده میباشد. این نكته نیز مهم است كه در هر بار انجام این عمل باید فقط قسمت روزآمد شده نرمافزار دریافت شود. نكته دیگر اینكه، نویسندگان ضدویروسها چقدر سعی میكنند تا روشهای جدیدی كه برای تولید ویروسها استفاده میشود بشناسند و در نرمافزار خود به كار گیرند؟ و نكته مهمتر اینكه از زمان خبر انتشار یك ویروس تا وقتی كه نرمافزار ضدویروس برای این ویروس بروز شود چقدر طول میكشد؟
۴- نرمافزارهای ضدویروس چقدر بر كارایی سیستم شما تأثیرگذار میباشند؟ همه نرمافزارهای ضدویروس بر كارایی سیستم شما تأثیر میگذارند. اغلب اوقات اندازهگیری میزان این تأثیر سخت است ولی به هر حال به عنوان یك معیار مهم در انتخاب ضدویروس مطرح میباشد. پرسشهای زیر در این مقوله مهم میباشند.
- آیا نرمافزار ضدویروس باعث كندتر شدن پروسه بوت سیستم شده است؟
- زمان دسترسی به یك فایل را افزایش داده است؟ پس برای انتخاب یك ضدویروس مناسب ناچارید كه چند آزمایش را انجام دهید. مثلاً میتوانید زمانی كه برای پویشهای مختلف (تحت شرایط مختلف) توسط یك ضدویروس مصرف میشود را محاسبه كنید و در این مدت، زمان میانگین استفاده از حافظه و cpu را نیز اندازهگیری كنید. یا اینكه زمانی كه برای اسكن on-demand نیاز میباشد را برای محصولات مختلف اندازهگیری كنید. یا اینكه وقتی كه ضدویروس در حال پویشReal-time میباشد ببینید كه باز كردن یك فایل بزرگ چقدر طول میكشد؟ توجه به این موضوع كه محیط تست برای همه ضدویروسها كه مورد ارزیابی قرار میگیرند، مشابه باشد بسیار مهم است از جلمه اینكه: حجم فایلها و نوع فایلهایی كه برای هر یك از ضدویروسها مورد بررسی قرار میگیرد مهم است. هر دو ضدویروس به یك ترتیب و روی یك سختافزار پیكربندی شده باشند.
۵- نرمافزار ضدویروس قابل كنترل باشد. اگر شما نتوانید بر روی ضدویروس خود نظارت كامل داشته باشید مانند این است كه ضدویروس ندارید. شما باید بتوانید بهطور مرتب (هر زمان كه نیاز داشتید) و بدون زحمت زیادی بانك اطلاعاتی خود را كاملتر یا بروز كنید.به راحتی بتوانید از سرورها خود و كلاینتهای خود محافظت كنید و گزارشهای نرمافزار ضدویروس را برای هر كدام از آنها ببینید.
۶- پشتیبانی ضدویروس همیشگی و موثر باشد. فروشنده نرمافزار باید قادر باشد كه پشتیبانی مورد نظر شما را انجام دهد. مطمئناً پشتیبانی كه برای كاربر در خانه ارایه میشود با پشتیبانی كه برای یك شركت بزرگ انجام میشود با یكدیگر متفاوت هستند. فروشنده برای پشتیبانی میتواند خدمات زیر را به شما ارایه دهد.
۱- قادر باشد كه شما را به صورت on-line پشتیبانی كند و اگر شك كردید كه فایلی حاوی ویروس است، بتوانید آن را برای فروشنده ارسال كنید تا نظر خودش را راجعبه فایل بیان كند. اگر یك ویروس جدید شناخته شود، فروشنده باید بتواند این موضوع را به اطلاع شما برساند تا اقدامات لازم را برای خودتان، یا برای شبكهای كه شما مس‡وول آن هستید انجام دهید.
نتیجهگیری
هیچكدام از نرمافزارهای ضدویروس بهترین نیستند. یك ضدویروس وقتی برای شما بهترین است كه بتواند نسبت به نرمافزارهای دیگر به صورت كاملتری نیازهای شما را برآورده كند. اطلاعاتی كه فروشنده نرمافزار ارایه میكند همیشه خوب است ولی انتخاب ضدویروس نباید تنها براساس ادعاهای فروشنده باشد.
منبع : ماهنامه شبکه
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست