گارد ویژه دهان و دندان

فصل تابستان از راه رسیده است و پسر كوچولوها و دختر كوچولوها با درس و مشق و مدرسه خداحافظی كرده‌اند و در عوض بازار انواع بازی‌ها و ورزش‌ها حسابی داغ است. ممكن است یكی از همین كوچولوها شما را با هزار و یك دلیل قابل قبول و غیرقابل قبول راضی كند برایش یك جفت كفش اسكیت بخرید تا در زمین اسكیت پارك محله‌تان، سرخوردن روی این چرخ‌ها را تجربه كند ولی اگر سرانجام راضی شدید كه یك جفت كفش اسكیت برایش بخرید، یك چیز كوچك دیگر را هم از قلم نیندازید؛ <محافظ‌های دهانی.>
<محافظ‌های دهانی> یكی از وسایل پیشگیری از آسیب‌های دندانی هنگام بازی و ورزش هستند. این وسایل در بسیاری از ورزش‌ها مانند بوكس، هاكی روی یخ، فوتبال، كشتی، سافت‌بال و بسیاری از ورزش‌های دیگر استفاده می‌شوند. استفاده از این وسیله ساده از شكستن دندان‌ها، پاره شدن لثه‌ها و حتی شكستن استخوان فك جلوگیری می‌كند. تصورش را بكنید كه در ورزش بوكس، ضربه‌های سنگینی كه بر صورت ورزشكاران وارد می‌شود می‌تواند در یك لحظه تمام دندان‌های ورزشكار را خرد كند ولی با استفاده از این وسایل محافظتی، از بسیاری از آسیب‌های ناشی از ضربه‌ پیشگیری خواهد شد. اگر خودتان ورزشكار هستید و یا كودكان پرانرژی دارید كه در فصل تابستان ورزش‌های پرجست و خیز را انتخاب كرده‌اند، بد نیست نیم نگاهی به <محافظ‌های دهانی> داشته باشید.
● پلاكی كه خم می‌شود
محافظ دهانی یك پلاك انعطاف‌پذیر از جنس پلاستیك است. كافی است آن را در هنگام ورزش و یا فعالیت‌های تفریحی درون دهان‌تان قرار دهید تا دندان‌هایتان از آسیب در امان بمانند. حتما مسابقات ورزشی گوناگون را در تلویزیون تماشا می‌كنید، آسیب‌های ورزشی جز جدانشدنی این مسابقات است. از برخورد تصادفی میان بازیكنان گرفته تا ضربه‌های خطایی كه بر سر و صورت بازیكنان وارد می‌شود، زمین‌خوردگی و ضربه به فك بخش دیگری از آسیب‌های ورزشی را تشكیل می‌دهد. در تمام این آسیب‌ها، داشتن یك محافظ دهانی موجب می‌شود كه بازیكنان پس از ضربه با دندان‌هایی شكسته یا لق شده و یا پارگی لثه و بافت‌های دهانی روبه‌رو نشوند بنابراین فواید به دهان گذاشتن آن، به تحمل این پلاك در داخل دهان طی بازی و مسابقه ورزشی می‌ارزد، به نظر شما این طور نیست؟
●دندان‌هایی برای خرد نشدن
آسیب‌ها و ضربه‌ها در مسابقات ورزشی غیرقابل پیش‌بینی هستند. یك ضربه می‌تواند موجب پارگی مخاط دهان، خون‌ریزی مغزی، بی‌هوشی، شكستگی فك و شكستگی گردن شود. این آسیب‌ها به آسانی با برخورد شدید فك پایین به فك بالا در اثر یك ضربه می‌توانند رخ دهند. هنگامی كه شما این پلاستیك نرم (محافظ دهانی) را در دهان‌تان می‌گذارید، دندان‌ها در تماس با گونه، لب و زبان قرار نمی‌گیرند بنابراین اگر به صورت ناگهانی ضربه‌ای به فك و صورت وارد شود، دندان‌ها نمی‌توانند این بافت‌های نرم را گاز گرفته و موجب پارگی این بافت‌ها شوند. این بالشتك نرم لاستیكی میان دندان‌ها قرار می‌گیرد و از برخورد شدید آنها به هم در اثر ضربه پیشگیری خواهد كرد. استفاده از محافظ‌های دهانی برای گروهی از كودكان بسیار ضروری است. آن هم كودكانی هستند كه از وسایل ارتودنسی روی صورت و گردن و یا داخل دهان‌شان استفاده می‌كنند. در این وسایل ارتودنسی سیم‌هایی تعبیه شده است كه می‌توانند در اثر ضربه به بافت‌های دهان و دندان آسیب برسانند بنابراین اگر كودك شما در حال انجام اردتودنسی است حتما با دندانپزشك او درباره استفاده از یك محافظ دهانی حین بازی و ورزش مشورت كنید.
● برای چه ورزش‌هایی؟
متخصصان توصیه می‌كنند در كلیه ورزش‌ها و مسابقاتی كه احتمال برخورد و ضربه وجود دارد، ورزشكاران باید از محافظ دهانی استفاده كنند. بوكس، فوتبال، هاكی روی یخ، كشتی، اسكیت، اسكی، دوچرخه‌سواری، جودو، بستكبال، سافت‌بال و راگبی ازجمله ورزش‌هایی هستند كه احتمال ضربه به فك و صورت در آنها زیاد است و بنابراین ورزشكاران باید با راهنمایی مربی ورزشی خود و كمك یك دندانپزشك، یك محافظ دهانی برای خودشان دست و پا كنند.
● چرا گریزانیم؟
شاید با خودتان بگویید كه یك گل كوچیك كه این حرف‌ها را ندارد. ولی تصورش را بكنید در صورتی كه یكی از دندان‌های فرزند شما در طول بازی شكست، چه دردسرها و هزینه‌هایی را باید تحمل كنید تا با این مشكل كنار بیایید. اینكه چرا ما به استفاده از محافظ‌های دهانی عادت نكرده‌ایم و یا حتی چیزی از آن نشنیده‌ایم، دلایل بسیاری دارد. بسیاری از والدین چون از شدت آسیب‌هایی كه ممكن است در طول بازی و ورزش برای كودكان به وجود بیاید آگاهی ندارند، نسبت به استفاده از آن برای فرزندان‌شان بی‌تفاوت‌اند. دلیل دیگر آن است كه مربیان ورزشی در مدارس و باشگاه‌ها بر ضرورت استفاده از آن به ورزشكاران تاكید نمی‌كنند. هزینه و قیمت گران این وسایل نیز شاید دلیل دیگری برای استفاده نكردن از آنها باشد ولی جالب است بدانید كه قیمت این وسایل اصلا گران هم نیست. این وسایل در انواع آماده نیز وجود دارند كه هزینه خرید آن از بسیاری از لباس‌ها و كفش‌ها و ابزار ورزشی دیگر بسیار كمتر است.
● برای همه یا مخصوص شما؟
محافظ‌های دهانی انواع گوناگونی دارند كه شما می‌توانید با توجه به بودجه خودتان، مشورت مربی ورزشی و دندانپزشك یكی از آنها را خریداری كنید. محافظ‌های دهانی سه نوع اصلی دارند:
۱) محافظ‌های دهانی آماده: این محافظ‌های دهانی در بازار كمترین قیمت را دارند. آنها كمترین محافظت را از دندان‌ها و بافت‌های دهانی به وجود می‌آورند چون مخصوص دهان و فك شما ساخته نشده‌اند و ممكن است كمی شل و یا سفت در دهان‌تان قرار گیرد و تطابق كافی را با لثه‌ها و دندان‌هایتان نداشته باشند. یكی دیگر از معایب این محافظ‌های دهانی از پیش آماده شده دشواری صحبت كردن و نفس كشیدن با آنهاست چون شما مجبورید برای آنكه آنها را در دهان‌تان نگه دارید، فك و دهان‌تان را ببندید.
۲) محافظ‌های دهانی نیمه آماده: این گروه دوم محافظ‌های دهانی بهتر از نوع اول هستند چرا كه تطابق بهتری با دندان‌ها و بافت‌های دهانی شما خواهند داشت. این محافظ‌ها به دو صورت وجود دارند، یكی از انواع آن دارای كاسه‌ای كوچك است كه چانه درون آن قرار می‌گیرد و از آسیب چانه و فك در اثر زمین‌خوردگی و ضربه پیشگیری می‌كند. این وسیله یك ورقه نیز دارد كه شما آن را گاز می‌گیرد تا از دندان‌ها در برابر ضربه محافظت كند. نوع دیگری از محافظ‌های دهانی نیمه كاره، ورقه‌های نازكی از جنس آكریل یا لاستیك هستند. هنگامی كه ورزشكار این ورقه را در دهانش می‌گذارد، این ورقه در اطراف دندان‌ها و در حرارت دهان شكل گرفته و سپس سفت می‌شود بنابراین شكل نهایی این محافظ دهانی می‌توانند تطابق مناسبی با بافت‌های دهانی و دندان‌ها داشته باشد.
۳) محافظ‌های دهانی مخصوص شما: دندانپزشكان و مربیان ورزشی اعتقاد دارند كه این محافظ‌ها بهترین نوع هستند چرا كه مخصوص خود ورزشكار ساخته می‌شوند. چون برای ساخت آنها لازم است شما به مطب دندانپزشكی بروید و یك قالب‌گیری از دهان شما انجام شود. محافظ دهانی كه در نهایت برایتان ساخته می‌شود، تطابق خوبی برای شما خواهد داشت.
●مراقبت از محافظ‌های دهانی
۱) قبل و پس از هر بار مصرف، محافظ دهانی‌تان را با آب سرد و صابون بشویید. شما می‌توانید از خمیر دندان و مسواك نیز برای تمیز كردن آن استفاده كنید. دقت كنید كه استفاده از آب گرم می‌تواند موجب تغییرات حجمی در آن شده و تطابق خودش را با بافت‌های دهان شما از دست بدهد.
۲) قبل از كنار گذاشتن محافظ دهانی‌تان، آن را برای چند دقیقه درون یك دهان‌شویه قرار دهید تا به طور كامل ضدعفونی شود.
۳) محافظ دهانی‌تان را در یك ظرف پلاستیكی نگهداری كنید. این ظرف باید به گونه‌ای باشد كه محافظ به راحتی درون آن هوا بخورد. بهتر است سوراخ‌هایی در دیواره آن وجود داشته باشد تا هوا درون ظرف عبور كند، در غیر این صورت محافظ خشك خواهد شد.
۴) حرارت می‌تواند محافظ دهانی را خراب كند، پس ظرف محتوی آن را در برابر تابش مستقیم نور خورشید و یا درون اتومبیل نگذارید.
۵) محافظ دهانی‌تان را خم نكنید چون دچار تغییر شكل دایمی می‌شود و دیگر در دهان‌تان تطابق نخواهد داشت.
۶) محافظ دهانی‌تان فقط مخصوص شماست، آن را به دیگری قرضی ندهید.
۷) اگر مشكلی در رابطه با محافظ دهانی‌تان دارید، از دندانپزشك‌تان بخواهید تا آن را برای‌تان اصلاح كند.

منبع : روزنامه سلامت