گاستروآنتریت در کودکان

● نتایج درمانهای گاستروآنتریت حاد
سودمندمحلول‌های مایع درمانی روده‌ای (دهانی یا نازوگاستریک) به اندازة مایعات داخل وریدی موثر هستند. یک مرور نظام‌مند، که شامل بررسی کودکان مبتلا به دهیدراتاسیون خفیف تا شدید بود، نشان داد که مایع درمانی روده‌ای (دهانی یا نازوگاستریک) مدت زمان بستری در بیمارستان را در مقایسه با مایع درمانی وریدی کاسته شده و هیچ اختلاف معنی‌داری از نظر افزایش وزن یا مدت اسهال بین این دو نوع درمان وجود نداشته است. مایع درمانی روده‌ای عوارض جانبیِ عمده (مرگ یا تشنج) را در مقایسه با مایع درمانی وریدی کاهش داد، این یافته به‌طور عمده بر اساس نتایج یک کارآزمایی شاهددار تصادفی شده (RCT) در کودکان مبتلا به گاستروآنتریت حاد به دست آمده است. دومین مرور نظام‌مند از شکست مایع درمانی خوراکی در یکی از ۲۵ کودک تحت درمان حکایت داشت (شکست به صورت نیاز به مایعات داخل وریدی تعریف شده است)، که با استفاده از محلول‌های مایع درمانی خوراکی با غلظت پایین‌تر به حداقل رسید. هیچ ‌گونه اختلاف معنی‌داری بین بیمارانِ درمان شده به روش روده‌ای یا وریدی از نظر وزن‌گیری، اختلال الکترولیتی یا مدت اسهال وجود نداشت. در کودکان درمان شده با محلولِ مایع درمانی خوراکی مدت زمان بستری در بیمارستان و فلبیت به طور معنی‌داری کاهش ولی ایلئوس فلجی افزایش داشت.
● احتمالا سودمند
غذاهای فاقد لاکتوز ممکن است باعث کاهش مدت اسهال شوند. یک مرور نظام‌مند مربوط به کارآزمایی‌‌های شاهددار تصادفی شده ضعیف و ۳ مورد از ۵ مورد کارآزمایی شاهددار تصادفی شده نشان داد که غذاهای فاقد لاکتوز مدت اسهال در کودکان مبتلا به دهیدراتاسیون خفیف تا متوسط را در مقایسه با غذاهای حاوی لاکتوز کاهش می‌دهد. ۲ کارآزمایی شاهددار تصادفی شده متعاقبا نشان داد که غذاهای حاوی و فاقد لاکتوز تاثیر معنی‌داری روی مدت اسهال نداشتند. لوپرامید (loperamide) مدت اسهال را کاهش می‌دهد ولی احتمال بروزعوارض جانبی وجود دارد. ۲ کارآزمایی شاهددار تصادفی شده در کودکان مبتلا به دهیدراتاسیون خفیف تا متوسط نشان داد که لوپرامید در مقایسه با دارونما مدت اسهال را کاهش می‌دهد. دیگر کارآزمایی شاهددار تصادفی شده در کودکان مبتلا به دهیدراتاسیون خفیف تا متوسط، هیچ اختلاف معنی‌داری را از نظر مدت اسهال بین لوپرامید و دارونما نشان نداد. ما شواهد کافی برای ارزیابی احتمال عوارض جانبی پیدا نکردیم.
● اثربخشی نامعلوم
مایعات صاف شده (به غیر از محلول‌های مایع درمانی خوراکی). ما هیچ‌ گونه مرور نظام‌مند یا کارآزمایی شاهددار تصادفی شده پیدا نکردیم که به مقایسه مایعات صاف شده (آب، نوشیدنی‌های کربنات‌دار و آب‌میوه‌های رقیق شده) با محلول‌های مایع درمانی خوراکی در درمان گاستروآنتریت حاد بپردازد.
● تعریف
گاستروآنتریت حاد در نتیجه عفونت دستگاه معدی- روده‌ای؛ به‌طور عمده به‌وسیله ویروس ایجاد می‌شود. گاستروآنتریت با شروع فوری اسهال با یا بدون استفراغ، تهوع، تب یا درد شکم مشخص می‌شود. در کودکان ممکن است علایم و نشانه‌های بیماری به صورت غیراختصاصی باشد. اسهال به صورت دفع مدفوع مایع و شکل نیافته در دفعات مکرر تعریف شده است. صرف‌نظر از علت، بخش اصلی درمان گاستروآنتریت‌ حاد تامین مایعات کافی به منظور پیشگیری و درمان دهیدراتاسیون است. طی این مرور کوتاه به بررسی فواید و مضرات روش‌های متعدد درمان دهیدرواتاسیون، صرف‌نظر از علت آن، می‌پردازیم.
● بروز و شیوع
در کل دنیا سالانه حدود ۵-۳ میلیارد مورد گاستروآنتریت حاد در کودکان زیر ۵ سال رخ می‌دهد که تقریبا به ۲ میلیون مرگ و میر منجر می‌شود. در انگلستان، گاستروآنتریت حاد ۲۰۴ مورد از هر ۱۰۰۰ مورد مراجعات کودکان زیر ۵ سال را به پزشکان عمومی شامل می‌شود.
گاستروآنتریت منجر به بستری در بیمارستان در کودکان زیر پنج سال، سالانه ۷ مورد از هر ۱۰۰۰ مورد در انگلستان و ۱۳ مورد از هر ۱۰۰۰ مورد در ایالات متحده را تشکیل می دهد. گاستروآنتریت کودکان زیر ۱۵ سال در استرالیا ۶% از کل موارد بستری در بیمارستان را تشکیل می‌دهد. اتیولوژیگاستروآنتریت حاد در کشورهای پیشرفته اغلب به‌وسیله ویروس‌ها ایجاد می‌شود (۸۷%)، که روتاویروس (rotavirus) شایع‌ترین آن به شمار می‌رود. باکتری‌ها، به‌طور عمده کامپیلوباکتر (Campylobacter)، سالمونلا (Salmonella)، شیگلا (Shigella) و اشریشیاکولی (Escherichia coli) دیگر علل شایع هستند. در کشورهای فقیر، جایی که عوامل بیماریزای باکتریایی شیوع بیشتری دارند نیز، روتاویروس عامل اساسی گاستروآنتریت به شمار می‌رود. گاستروآنتریت حاد به‌طور معمول خود محدود شونده است، ولی اگر درمان نشود می‌تواند به موربیدیته و مرگ و میر ثانوی و از دست دادن آب و الکترولیت و اختلال اسید- باز منجر گردد. اسهال حاد در کودکان زیر ۵ سال سالانه موجب ۴ میلیون مرگ‌ومیر در آسیا (به جز چین)، آفریقا و آمریکای لاتین می‌شود. بیش از ۸۰% مرگ‌ومیرها در کودکان زیر ۲ سال رخ می‌دهد. هر چند که مرگ‌ومیر در کشورهای پیشرفته غیرشایع است، دهیدراتاسیون ناشی از گاستروآنتریت علت مهمی برای موربیدیته و بستری در بیمارستان محسوب می‌شود.

مترجم: دکتر فرید اصیلی

منبع : هفته نامه نوین پزشکی