مذاکره میان دو دشمن ؛ چرا؟

به‌رغم اینکه مورگان چانگرای رهبر حزب «جنبش برای تغییر دموکراتیک»(MDC) روز پنج‌شنبه (۱۰ جولای – ۲۰ تیرماه ) دور اول مذاکرات خود را با نمایندگان رابرت موگابه رئیس‌جمهور زیمبابوه آغاز کرد اما هیچ پایان زودهنگامی در برابر بن‌بست سیاسی در این کشور متصور نیست. هدف این دیدار در پایتخت آفریقای جنوبی همانا پیگیری طرح تقسیم قدرت برای حل بن‌بست خشنی است که نتیجه آن، انتخابات میان‌‌دوره‌ای بی‌اعتبار ۲۷ ژوئن (هفتم تیرماه) است؛ انتخاباتی که به واسطه آن موگابه دوباره قدرت را از آن خود کرد و با کاربست اقداماتی خشن علیه هواداران چانگرای، زمینه خروج او از انتخابات را فراهم ساخت. این مذاکرات بازتاب دهنده فشارهای بین‌المللی بر هر دو طرف جهت دستیابی به توافق است. چانگرای از مشروعیت فزاینده بین‌المللی به دلیل پیروزی در دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری در ۲۹ مارس (۱۰ فروردین) برخوردار است و اتحادیه اروپا هم نشانه‌هایی ارسال می‌دارد مبنی بر اینکه تنها دولتی را در زیمبابوه به رسمیت می‌شناسد که از سوی رهبر مخالفان [چانگرای] هدایت شود. هر چند چانگرای در این انتخابات شکست خورد اما موگابه نیز همچنان کارت‌های اصلی- یعنی نیروهای امنیتی و ابزارهای دولتی - را در دست دارد و در استفاده از این ابزارها و واداشتن آنها به حمایت از خود برای بازگشت به قدرت هیچ تردیدی به خود راه نمی‌دهد.
هیچ چشم‌انداز جدی‌ای وجود ندارد که در آینده نزدیک بتوان موگابه را کنار زد. در هفته‌های اخیر بر اساس ادعاهای اپوزیسیون، حمایت دولت از خشونت‌ها از ماه مارس بدین سو بیشتر و بدتر شده و کشور را در کام خود فرو برده است؛ و رژیم نیز در حال حاضر ظاهرا رقیب خود را تا حدی ضعیف کرده است که مجبور خواهد شد تا در دولت ائتلافی احتمالی آینده نقشی کوچک را بپذیرد. موگابه گفته که تمایل به تشکیل دولتی ائتلافی دارد؛ درخواستی که از سوی اتحادیه آفریقا نیز مطرح شده است. موگابه بدون شناسایی بین‌المللی امید اندکی به احیای فروپاشی اقتصادی زیمبابوه دارد و جامعه بین‌المللی نیز اصرار می‌ورزد که پیروزی حزب اپوزیسیون [چانگرای] به رسمیت شناخته شود. اما شرط موگابه برای چنین ائتلافی این است که اپوزیسیون ابتدا باید او را به عنوان رئیس‌جمهور بپذیرد و به رسمیت بشناسد و اینجاست که موگابه از قدرت انحصاری خود بر ابزار خشونت برای پیش‌بردن هدف خود سود می‌جوید. هواداران او نیز خشونت خود را علیه نمایندگان پارلمانی حزب مخالف (MDC) متمرکز کرده‌اند که اکثریت پارلمانی را در انتخابات مارس به خود اختصاص داد اما در حال حاضر این نمایندگان از ترس جان خود پنهان شده‌اند. «استیون فریدمن» رئیس مرکز مطالعه دموکراسی در ژوهانسبورگ می‌گوید: «در کوتاه‌مدت و از زاویه قدرت، حاکم فعلی زیمبابوه کارت‌ها را همچنان در دست خواهد داشت. وی به ضرورت، به دنبال یافتن راهی است تا اندکی از قدرت را واگذار کند در عین حالی که تمام قدرت را در دست داشته باشد». برای برخی این واقعیت که MDC حتی ـ در حال حاضر- با موگابه سخن می‌گوید نشان می‌دهد که اپوزیسیون گزینه‌های اندکی روی میز دارد.
چانگرای هفته گذشته از مذاکره با موگابه و تابو امبکی رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی ـ یا همان میانجیگر اتحادیه آفریقا ـ سر باز زد، چراکه او را به بی‌خیالی و بی‌توجهی نسبت به عملکرد موگابه متهم می‌کرد. این در حالی است که روز چهارشنبه پاسپورت تندای بتی ـ دبیر کل حزب MDC - که به خیانت متهم شده است به دستور دادگاه به او بازگردانده شد تا در مذاکرات آفریقای جنوبی حضور داشته باشد. «نورمن ملامبو» متخصص ارشد در «موسسه آفریقایی» آفریقای جنوبی می‌گوید: «اکنون نوبت مورگان چانگرای و حزب او MDC است تا آنچه در توان دارند انجام دهند که در صورتی که خواستند بخشی از فرآیند ـ و نه خارج از آن ـ باشند.» فریدمن می‌گوید که تردیدهای حزب MDC برای مذاکره یا عدم‌مذاکره با موگابه بازتاب تنش‌های درونی در این حزب بر سر یافتن پایانی سریع برای این بحران سیاسی و یا پیگیری یک استراتژی بلند‌مدت است. وی می‌افزاید: «به تصور من، آنها [حزب چانگرای] به دلیل قرار گرفتن بر سر دو راهی در مذاکرات شرکت جسته‌اند.» یکی از منابع حزب MDC به رویترز گفت که این مذاکرات تنها نشانه‌ای برای مذاکرات واقعی است: «این جایی است که ما در حال مذاکره روی موضوعاتی مثل خشونت هستیم و از این مذاکرات است که MDC تصمیم خواهد گرفت که آیا در مذاکرات کامل‌تر آینده شرکت کند یا نه.» شروط اساسی حزب « جنبش برای تغییر دموکراتیک» برای یک دولت ائتلافی همانا پایان دادن به خشونت است تا بتوان انتخاباتی آزاد و معتبر برگزار کرد. هر چند جامعه بین‌الملل آشکارا رژیم موگابه را به انتقاد کشیده و آن را نامشروع خوانده است ـ و اجلاس جی ۸ درهفته گذشته نیز با اعمال تحریم‌های بیشتر رژیم موگابه در شورای امنیت موافقت کردند ( هر چند که روسیه و آفریقای جنوبی بعدا تغییر عقیده دادند ) ـ اما تنها همسایگان زیمبابوه در موقعیتی هستند که می‌توانند فشار مستقیمی بر این رژیم وارد کنند. و در حالی که حمایت از موگابه در چارچوب جامعه توسعه جنوب آفریقا (SADC) و اتحادیه آفریقا در حال کاهش است اما اتحادیه همچنان مصر است که راه حل این بحران به جای دولت انتقالی برای تدارک انتخاباتی جدید، همانا دولت وحدت ملی است و همین، کارت‌های بازی زیادی در اختیار موگابه می‌نهد.
افزون بر این، تحلیلگران معتقدند که تحریم‌ها بیشتر مردم عادی را در معرض آسیب قرار می‌دهد تا رژیم را، و این تحریم‌ها حتی مردم را بیشتر وابسته به دولت می‌کند. در هر حال، رهبری این کشور در صورتی درد را احساس خواهد کرد که دسترسی به ارزها و منابع خارجی‌اش قطع شود. هر چه که چشم‌انداز کوتاه‌مدت برای MDC بیشتر نگران‌کننده‌تر می‌شود اما برخی استدلال می‌کنند که هر چه انزوای رژیم موگابه بیشتر شود آنها [حزب مخالف]MDC به سرعت رو به بهبود خواهند رفت؛ دست‌کم به این دلیل ساده که بدون حمایت اپوزیسیون، موگابه قادر نیست مانع فروپاشی اقتصادی کشور شود. با نرخ تورمی که دست‌کم به دو میلیون درصد می‌رسد، چشم‌انداز بهتری وجود دارد مبنی بر اینکه نارضایتی روزافزون در میان رده‌هایی از نیروهای امنیتی می‌تواند رژیم را بی‌ثبات سازد. فریدمن بر این باور است که میزان خشونتی که تا حدی به اپوزیسیون آسیب می‌زند تحت‌الشعاع اثرات فروپاشی اقتصادی و فشار سیاسی بر موگابه قرار خواهد گرفت. فرانسیس کورنگی محقق ارشد مرکز مطالعات سیاسی ژوهانسبورگ می‌گوید: « به تصور من ثبات رژیم بیشتر از ثبات MDC است. با توجه به زمان، داشتن دست بالا و مزایایی که بیشتر به نفع MDC است، پرسش این است که چگونه آنها از این محاسن و مزایا استفاده خواهند کرد».

منبع: تایم
مگان لیندو/ ترجمه: محمدحسین باقی

منبع : روزنامه کارگزاران