عسلویه" از دهکده‌ای دور افتاده تا نام‌آورترین شهر گازی جهان

"عسلویه" مهمترین پایگاه اقتصادی ایران و بزرگترین منطقه تولید انرژی جهان در جنوبی‌‌ترین نقطه ایران است كه در طول دوازده سال همت و تلاش، دهكده‌ای دور افتاده را به نام‌آورترین شهر تولید گاز تبدیل كرده است كه دیدن آن افتخار را بر هر ایرانی ارزانی می‌دارد.
شكوه عسلویه را باید در شب دید. این جمله‌ای است كه یك بوشهری می‌گوید او از میزبانی خبرنگاران خوشحال است و با شعف و شوری وصف نشدنی از عسلویه سخن می‌گوید.
عسلویه شهری صنعتی است، در جنوبی‌ترین نقطه ایران و پایگاه اقتصادی ایران نام گرفته است.
هنگامی كه از میان فازها، واحدهای پالایش و پتروشیمی این شهر عظیم عبور می‌كنیم به یاد شهری می‌افتم كه در یكی از دورترین نقاط دنیا بزرگترین كارخانه نفتكش سازی را در خود جای داده است. شكوه آنجا را نیز باید در شب دید هر چند قیاس این دو شهر نشدنی است.
عسلویه دهكده‌ای است نزدیك دریا و در ۲۷۶ كیلومتری جنوب شرقی بوشهر و ۵۷۰ كیلومتری غرب بندرعباس واقع شده و نزدیكترین نقطه خشكی حاشیه‌ای شمالی خلیج فارس به میدان گازی پارس جنوبی است كه حوزه گنبد شمالی كشور قطر در ادامه آن قرار دارد.
این منطقه از شمال به ادامه سلسله جبال زاگرس، از جنوب به خلیج فارس، از غرب به روستای شیرینو و از شرق به روستای چاه مبارك محدود شده است.
وسعت تقریبی این منطقه ۱۴ هزار هكتار است كه با كسر اراضی آبرفتی و حریم‌های زیست محیطی، تقریبا ۱۰ هزار هكتار اراضی قابل ساخت و ساز ندارد.
سال ۱۳۷۷ بود كه دولت به فكر افتاد تا از ذخایر خدادادی انرژی در منطقه بهره‌برداری كند و به همین منظور برای برداشت از منابع نفت و گاز حوزه پارس جنوبی و انجام فعالیت‌های اقتصادی در زمینه نفت و گاز و پتروشیمی "منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس" احداث شد.
هدف از تاسیس این مجموعه عظیم اقتصادی كه بی‌شك بزرگترین منطقه صنعتی و نفتی در منطقه خاورمیانه به شمار می‌رود ایجاد زمینه مناسب برای جلب سرمایه‌های خارجی با نیل به توسعه صنایع نفت و گاز و پتروشیمی و دیگر صنایع پایین دستی و زمینه اشتغال، رشد اقتصادی و محرومیت زدایی و در نتیجه بالندگی اقتصادی است.
● موقعیت جغرافیایی
منطقه عسلویه از نظر شرایط اقلیمی و جغرافیایی دارای عرض جغرافیایی ۲۷ و طول جغرافیایی ۵۲ درجه است كه پوشش گیاهی متوسط و پراكنده با برخی اراضی انبوه نخل و درختچه‌های «حرا» دارد.
درجه حرارت هوا در این منطقه بین ۵ تا ۵۰ درجه سانتی‌گراد و رطوبت نسبی آن بین ۵۹ تا ۸۸ درصد است و سالانه ۱۸۰ میلی‌متر بارندگی دارد.
● امكانات زیربنایی
منطقه عسلویه دسترسی آزاد به آب‌راه‌های بین‌المللی و كشورهای حاشیه خلیج فارس و خاور دور دارد و این موضوع مهم این منطقه را از سایر مناطق نفتی كشور متمامیز ساخته است.
برخورداری از دو فرودگاه محلی و بین‌المللی خلیج فارس كه در حال تكمیل است اما هم‌اكنون از آن استفاده می‌شود، ویژگی دیگر این دهكده عظیم گازی و نفتی است.
سواحل عمیق و مناسب برای كشتیرانی، ایجاد نیروگاه مستقل، آب شیرین كن، فراوانی نیروی ماهر و غیر ماهر، امكان ایجاد بازار مناسب بین‌المللی و داخلی و برخورداری از محیط زیست زیبا از دیگر ویژگی‌های منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی است.
● تسهیلات قانونی برای سرمایه‌گذاران
امكان ترانزیت و صدور مجدد كالا، معافیت مالیاتی، آزادی مشاركت سرمایه‌گذاری خارجی، معافیت گمركی، تسهیل صدور روادید برای خارجیان، تضمین كامل سرمایه‌گذاری خارجی و سود آن، آزادی كامل ورود و خروج سرمایه و امكان استفاده از تهسیلات حساب ذخیره ارزی از شرایط قابل توجهی است كه دولت جمهوری اسلامی ایران در منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی برای رشد و توسعه و افزایش سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی ایجاد كرده است.
● امكانات خدماتی و رفاهی و اداری
منطقه ویژه اقتصادی پارس دارای امكانات مناسب رفاهی، درمانی، اداری، ورزشی و اقامتی، هتل‌های درجه یك و دو بین‌المللی، هتل آپارتمان و مهمانپذیر می‌باشد.
در این منطقه برای ۱۰ هزار هكتار اراضی قابل ساخت و ساز با احتساب متوسط ۵ نفر شاغل صنعتی در هر هكتار صنعتی معادل ۳۰ هزار نفر شاغل صنعتی و به همین تعداد شاغل خدماتی در سایت فعال خواهند بود و قوانین كار در منطقه براساس توصیه‌های سازمان جهانی كار و طبق قرارداد بین كارگر و كارفرما می‌باشد.
معاملات بانكی، مالی و ارزی هم در این منطقه بدون محدودیت مجاز است.
در حال حاضر دو واحد آب شیرین كن هر یك به ظرفیت ۱۰ هزار مترمكعب در روز، ۲ واحد مخزن بتنی آب به ظرفیت ۳۰ هزار مترمكعب و پنج‌هزار مترمكب در دست احداث است.
همچنین احداث سایت ورزشی با تجهیزات كامل و سالن‌های ورزشی، ایجاد فضای سبز و بنای نمایشگاه بین‌المللی نفت و گاز و هتل بین‌المللی صرف با سه برج و با ارتفاعات ۱۱ ، ۴ و ۷ طبقه به شكل صدف دریایی از دیگر برنامه‌های در دست اقدام منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس جنوبی می‌باشد.
میدان گازی پارس جنوبی یكی از پدیده‌های صنعتی بی‌نظیر در دنیاست كه بزرگترین منبع گازی مستقل جهان به شمار می‌رود و روی خط مرزی مشترك ایران و قطر در آب‌های نیلگون خلیج فارس و به فاصله ۱۰۵ كیلومتری ساحل جنوبی ایران (عسلویه) قرار دارد.
وسعت این میدان ۹۷۰۰ كیلومتر مربع است كه بنا به گفته رضوی مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس جنوبی این رقم در حوزه‌های نفتی بی‌مانند است و همین وضعیت باعث متمایز شدن منطقه عسلویه از سایر حوزه‌های نفتی و گازی در دنیا گردیده است كه از میزان وسعت، ۳۷۰۰ كیلومتر متعلق به ایران است كه براساس آخرین مطالعات صورت گرفته ۱۴ تریلیون مترمكعب گاز طبیعی و ۱۸ میلیارد شبكه میعانات گازی كه معادل ۹ درصد كل ذخایر گازی جهان می‌باشد.
قطری‌ها از سال ۱۳۶۰ شروع به بهره‌برداری از این منطقه كردند و كشورهای مختلف دنیا نیز به كمك آنها برآمدند و شركت‌های معظم نفتی نظیر شل، توتال، هالیبرتون و ... به یاری قطری‌ها شتافتند و در حالی كه ما در جنگ تحمیلی بر سر می‌بردیم آنها ۱۳ سال جلوتر از ایران از ذخایر این میدان مشترك بهره‌برده‌اند.
شتاب سرمایه‌گذاری قطر حدود ۷۰ میلیارد دلار است و این در حالی است كه ایران فعالیت خود را از سال ۷۳ آغاز كرده و تاكنون ۲۰ میلیارد دلار در این منطقه سرمایه‌گذاری كرده است.
حال با توجه به وسعت این میدان و میزان برداشت كشور قطر از آن ضرورت دارد در استحصال منابع گازی در اجرای طرح‌های توسعه ای این میدان در فازهای مختلف با هدف تأمین تقاضای رو به افزایش گاز طبیعی موردنیاز كشور و بازارهای جهانی تزریق آن به میادین نفتی، صادرات گاز، میعانات گازی و خوراك واحدهای پتروشیمی تسریع بیشتری صورت پذیرد كه خوشبختانه این برنامه با توجه به اهمیت منطقه و توجه دولت به آن و اختصاص منابع ارزی از حساب ذخیره، فاینانس و بیع متقابل پیشرفت‌های قابل ملاحظه بسیاری داشته است و از این حیث كه پس از راه اندازی واحدهای مختلف پالایشی در منطقه متخصصان داخلی منطقه را در دست گرفته‌اند و هم اكنون درصد كمی از متخصصان خارجی مشغول به كار هستند جای تبریك و افتخار دارد.
برای اجرای طر های توسعه در منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی سه منطقه برنامه ریزی شده است:
۱) سایت یك واقع در منطقه عسلویه و نخل تقی
۲) سایت دو در منطقه تنبك و اختر در ۶۰ كیلومتری عسلویه به طرف كنگان
۳) سایت سه واقع در بندر مقام نخیلو در ۱۲۰ كیلومتری انرژی عسلویه در استان هرمزگان كه منطقه عسلویه بهترین آن به شمار می‌رود.
به گفته رضوی در حال حاضر برنامه‌ریزی برای ۲۲ واحد پالایشگاهی گاز صورت گرفته است كه هم اكنون پنج واحد آن احداث و در حال فعالیت است.
منطقه انرژی پارس جنوبی دارای ۲۲ فاز است كه در فاز یك روزانه ۲۵ میلیون متر مكعب گاز تصفیه می شود. ۴۰هزار بشكه میعانات گازی تولید و ۲۰۰تن گوگرد استحصال می گردد كه در این فاز ۱۰۰ درصد برنامه تحقق یافته است.
فاز یك در بهمن ۷۶ به شركت پتروپارس به صورت بیع متقابل واگذار شد و در آبان ۸۳ رسما به بهره‌برداری رسید.
میزان تصفیه گاز درهر یك از فازها ۲۵ میلیون متر مكعب در روز طراحی شده است.
در فازهای ۲ و ۳ نیز روزانه ۵۰ میلیون متر مكعب گاز تصفیه ۸۰هزار بشكه میعانات گازی و ۴۰۰تن گوگرد استحصال می‌شود كه در این فازها هم ۱۰۰درصد برنامه تحقق یافته است.
در فازهای مذكور شركت‌های توتال، پارس جنوبی، شركت گاز پروم روسیه و پتروناس مالزی شركت داشته‌اند كه در بهمن ۸۴ به بهره‌برداری رسیده است.
فازهای ۴و ۵ نیز روزانه ۵۰ میلیون متر مكعب گاز تولید می‌كنند دراین فازها روزانه ۸۰هزار بشكه میعانات گازی و ۴۰۰ تن گوگرد سالانه یك میلیون و پنجاه هزار تن گاز مایع تولید می‌كند و همچنین سالانه یك میلیون تن اتان برای خوراك واحدهای پتروشیمی تولید می‌كند كه برنامه این فازها نیز ۹۹درصد تحقق یافته است.
لازم به یادآوری است فازهای مزبور توسط كنسرسیومی از شركت‌های انی ایتالیا، پتروپارس و نیكو اجرا و راه اندازی شده است.
در فازهای ۶ و ۷ ۸و میدان گازی پارس جنوبی نیز پیش بینی شده است روزانه ۱۵۸ هزار بشكه میعانات گازی یك میلیون و ۶۰۰هزار تن گاز مایع برای صادرات و ۱۰۴ میلیارد متر مكعب گاز ترش به منظور تزریق به میادین نفتی آغاجاری استحصال می‌شود كه تاكنون ۷۵ درصد كار پیشرفت داشته است.
فازهای مذكور در بهمن ۸۲ باسرمایه گذاری بیش از یك میلیارد و ۹۶۴ میلیون دلار به صورت بیع متقابل توسط كنسرسیومی متشكل از شركت ایرانی پترو پارس و شركت های toyo و jgc ژاپن، دایلم كره جنوبی و سازمان گسترش و نوسازی صنایع احداث گردیده كه تا پایان سال جاری به بهره‌برداری كامل می‌رسد.
در فازهای ۹ و ۱۰ نیز پیش بینی تولید ۵۰ میلیون متر مكعب گاز طبیعی ۸۰هزار شبكه میعانات گازی ۴۰۰ تن گوگرد به صورت روزانه و یك میلیون و پنجاه هزار تن گاز مایع و یك میلیون تن اتان به صورت سالانه صورت گرفته كه تاكنون ۲۱ درصد كار پیشرفت كرده است. در فازهای مذكور كره جنوبی به همراه ایرانی‌ها فعالیت دارد.
در فاز ۱۱ نیز تولید ۲ میلیارد فوت مكعب گاز طبیعی و ۷۰هزار شبكه میعانات گازی در روز و یك میلیارد و ۹۰۰میلیون فوت مكعب گاز ترش پیش بینی شده كه در مرحله مقدماتی به سر می برد و شركت های توتال و پتروناس در آن مشاركت دارند.
فازهای ۱۲، ۱۳،۱۴،۱۵،۱۶،۱۷؛۱۸، ۱۹، ۲۰، ۲۱، ۲۲ نیز مراحل مقدماتی خود را طی می كنند.
فازهای ۱۵ و ۱۶ به قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء وابسته به سپاه پاسداران واگذار شده كه آنها نیز فعالیت خود را در منطقه آغاز كرده‌اند.
سرمایه گذاران در منطقه پارس جنوبی در مخزن شركت سرمایه‌ای دارند كه به صورت بیع متقابل فاینانس و برداشت محصول كار صورت می‌گیرد.
از پنج پالایشگاه گازی كه هم اكنون در عسلویه فعالیت كامل دارند روزانه ۲۰میلیون دلار سود دریافت می‌شود و افق ۲۸ پالایشگاهی كه در دست مطالعه و احداث قرار دارد، سرمایه گذاری ۵۰ میلیارد دلاری است كه سالانه ۴۰ میلیارد دلار سود خواهد داشت.
پارس جنوبی نقطه آمال و آرزوی ایرانیان در تحقق رشد و توسعه اقتصادی و به كارگیری دانش فنی و مهندسی نوین در صنعت عظیم ورود به توسعه نفت و گاز است كه در صورت توسعه طرح‌های عسلویه در سال ۲۰۰۶ در برداشت گاز از این میدان مشترك با كشور قطر برابر خواهیم شد.
اگر طرح‌ها به همین سبك روبه پیشرفت، حركت كنند در سال ۲۰۱۵ ایران می تواند در سایر بخش‌ها از جمله پتروشیمی نیز از قطری‌ها جلو بیفتد قطر در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ رشد جدی خواهد داشت و فازهای جدیدی را راه اندازی خواهد كرد.
بر این اساس دولت جمهوری اسلامی ایران و مجموعه وزارت نفت می‌بایست سرعت بیشتری به تحقق برنامه‌ها و اهداف خود را میدان گازی پارس جنوبی ببخشند.
هرچند كه پروژه‌های نفت و گاز دارای برنامه زمان بندی و منضبط است اما نیاز به سرعت دارد كه علیرغم تبلیغات منفی برخی از شركت‌های عربی در منطقه كه در رقابت با جمهوری اسلامی ایران قرار دارند، نتوانسته است روحیه كارگران متخصصان و مهندسان ایرانی را در اجرای اهداف و برنامه هایشان تضعیف سازد، از این رو به هر كارگر و مهندسی كه در این منطقه برخورد می‌كنم، عاشقانه از كار سخن می گویند و علاقه‌ای كه به آبادانی و رشد و شكوفایی كشور دارند، آنان را مجذوب منطقه كرده است و علیرغم گرمای ۵۰ درجه كه به گفته خودشان روزی دو بار پیراهن خود را از شدت گرما و تعریق تعویض می‌كنند از برای وطن جان می‌دهند.اما یك نكته كه در میان كلام اكثر آنان شنیده می‌شود ضعف مدیریت در برخی موارد و دستمزد پایین و زندگی سخت و مشقت آور به دور از خانواده و قوم و خویش است.
مهندسی كه خود را روزبه معرفی می‌كند و دارای مدرك كارشناسی ارشد شیمی است او به زبان انگلیسی كاملا مسلط است حوزه انرژی (نفت و گاز) را به خوبی می شناسد و با زبانی ساده اما علمی مراحل تولید گاز را برایمان شرح می‌دهد شیرینی توضیحاتش كه وقتی می‌فهمیم گاز چیست و چگوه تولید می‌شود با یك تلخی همراه است و آن اینكه قدر ما را كسی در اینجا زیاد نمی‌داند. حقوقمان پایین است.
عشق به وطن است كه مانده ایم. اما قطری‌ها به مهندسی مانند من ماهی ۷ میلیون تومان حقوق می‌دهند. من هفت میلیون تومان نمی‌خواهم من نوكر كشور خود می مانم اما.... تسهیلات زندگی اندك است.
راست می‌گفت و این موضوع را از كارگران زیادی در سه مرتبه‌ای كه به عسلویه رفته‌ام شنیده‌ام.
زندگی در مجاورت هوای آلوده گازی، مواد شیمیایی و پتروشیمی، گرمای طاقت فرسا نیاز به تسهیلات و امكانات بیشتری نسبت به آن مدیری كه در وزارتخانه در ستاد نشسته و ماهی ....حقوق و پاداش دریافت می‌كند، دارد كه امید آن می‌رود این موضوع رفع شود تا به آنچه كه از دیدن عسلویه افتخار می‌كنیم، خوشحال‌تر شویم.
یكی از طرح‌ها و برنامه ریزی‌های مورد توجه در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس جنوبی صنایع پتروشیمی است. صنعت پتروشیمی به عنوان یكی از منابع تأمین نیازهای بسیاری از صنایع داخلی تولید و صدور فراورده ها و منبع مهم ارزآوری و اشتغال‌زایی برای كشور از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
به همین منظور در چارچوب برنامه سوم و چهارم توسعه اجرای طرح‌های پتروشیمی مورد توجه و تأكید قرار گرفته است.
در منطقه انرژی پارس منطقه‌ای به وسعت ۹۲۰ هكتار برای طرح‌های پتروشیمی در نظر گرفته شده است.
طرح‌های در دست اجرا؛ الفین نهم و دهم، آروماتیك چهارم، متانول چهارم، آمونیاك و اوره چهارم، استحصال اتان، استایرن منومر، پلی استایرن، بندر پتروشیمی پارس، یوتیلتی متمركز، متانول ششم و دی متیل اتر می‌باشد.
همچنین الفین یازدهم و دوازدهم آمونیاك و اوره ششم و هشتم و پلی اتیلن سنگین عسلویه نیز از دیگر طرح‌های مهم پتروشیمی در این منطقه در نظر گرفته شده است.
در اجرای طرح‌های پتروشیمی علاوه بر بخش خصوصی داخلی كشورهای آفریقای جنوبی، ژاپن و تایلند مشاركت دارند.
آخرین پیش بینی صورت گرفته برای بهره‌برداری برخی از واحدهای پتروشیمی در عسلویه سال ۸۷ می باشد.
در طرح‌های پتروشیمی صنایع پایین دستی نیز مورد توجه قرار گرفته است. تأمین مواد اولیه از صنایع پتروشیمی صنایع پایین دستی از قبیل پلیمرها، لاستیك، پلاستیك، نساجی، روغن‌های صنعتی، رنگ، سموم دفع آفات، شوینده‌ها و كودهای شیمیایی را به دنبال خواهد داشت كه این امر می‌تواند به ایجاد اشتغال استقلال در تولید و رشد و توسعه اقتصادی كمك شایانی بنماید.
توسعه صنایع پتروشیمی علاوه بر توسعه صنایع مذكور توسعه صنایع دریایی، صنایع مختلط از قبیل صنایع فلزی، برق و الكترونیك و صنایع نیمه سنگین مانند مخازن تحت فشار، تجهیزات پالایشگاهی و نیروگاهی را نیز در پی خواهد داشت.
خیلی سخت است كه بگوییم مردم منطقه‌ای شب‌ها بر روی ذخایری از گاز و نفت می خوابند اما خود در مصرف آن بی بهره‌اند.
۴۰درصد گاز مصرفی كشور را عسلویه تأمین می‌كند اما مردم منطقه گاز ندارند و به راحتی آن را در اختیار دیگران قرار می‌دهند، یكی از كارشناسان می‌گوید ما نام این كار را ایثار می گذاریم البته ظاهرا گازرسانی به مناطق نفت‌خیز و گازی در برنامه دولت قرار دارد و طرح جامع آن به تصویب رسیده است.
بوستانی با لهجه جنوبی خود در حالی كه مدام با دستمال كاغذی عرق پیشانی‌اش را پاك می‌كند از خبرنگاران می‌خواهد تلفن‌های همراه خود را خاموش كنند. ظاهرا امواج ماهواره‌ای تلفن همراه بر دستگاه‌های پالایشگاه‌ها اثرات نامطلوب دارد.
او می‌گوید: در فاز چهار پارس جنوبی روزانه ۵۱ میلیون متر مكعب گاز تولید می‌شود كه ركورد ۵۷ میلیون متر مكعب نیز داشته‌ایم.
خوراك هر واحد پالایشگاهی از دو سكو كه در ۱۰۵ كیلومتر دریا قرار دارد توسط خطوط انتقال دریایی ۳۲ اینچی تأمین می‌شود هر سكو ۱۲ حلقه چاه دارد.
گازی كه دل دریا بیرون می‌آید گرم، ترش و بدبو است كار پالایشگاه تصفیه این گاز است. گاز پس از تصفیه صادر می‌شود. گاز را نمی‌توان مانند نفت خام صادر كرد زیرا خطرات انفجار و آلودگی دارد و در هیچ جای دنیا چنین نیست.
پروپان و بوتان تركیبات گاز مایع است كه پس از ذخیره‌سازی به كشتی منتقل و در اسكله ۱۴ صادر می‌شود و یا به مصارف داخلی می‌رسد. گوگرد نیز از محصولات جانبی تصفیه گاز است كه ظاهرا در كشور ما به دلیل عدم تكنولوژی بهره‌برداری از آن بی ارزش است و دور ریخته می‌شود.
اما چین و هند آن را می‌خرند و با صنعت بسته‌بندی خاص خود آن را صادر می‌كنند.
در كنار هر مجتمع پالایشگاهی چندین مشعل وجود دارد كه در انتهای تصفیه گاز آن مقدار گاز بی‌ارزش كه مازاد گاز تصفیه شده است، سوزانده می‌شود. میانگین سوخت این گاز بی مصرف ۳۰ تن در ساعت است. آلودگی هوای منطقه ناشی از سوخت این مشعل است كه چاره ای جز تحمل آن نیست زیرا هر پالایشگاه نیاز به آن دارد.
پروپان و بوتان تركیبات گاز مایع یا LNG می‌باشد كه صادر می‌شود. پس از تصفیه گاز اتان و متان آن دریافت و به خط سراسری مصرف وارد می‌شود كه به آن LPG گفته می شود. CNG نیز برش‌هایی از گاز است كه برای سوخت خودورها تولید می‌شود.
پارس جنوبی در حوزه مشترك توسط قطری‌ها «گنبد جنوبی» گفته می‌شود.
۹درصد ذخایر گازی جهان در آن قرار دارد و شیب آن به سمت ایران است.
قطری‌ها روزانه ۱۲۵ میلیون مترمكعب از آن گاز برداشت می‌كنند. كارشناس ایرانی این موضوع را با ناراحتی به ما می‌گوید.
در یكی از واحدهای پتروشیمی به نام الفین نهم «اتان» استحصال شده از گاز به «اتیلن» تبدیل می‌شود كه خط تولید اتیلن غرب خوراك خود را از این واحد دریافت می كند توسعه این در دستور كار شركت ملی صنایع پتروشیمی قرار دارد.
واحد پتروشیمی غدیر نیز اوره و آمونیاك را تولید می‌كند. و در پتروشیمی زاگرس «متان» تبدیل به «متانول» می شود كه برای مصارف صنعتی و پزشكی تولید می شود. همچنین می توان از متانول MTBE كه به بنزین برای بهسوزی آن تزریق می‌شود، استحصال كرد.
واحد پتروشیمی جم نیز بزرگترین تولید كننده اتیلن در دنیاست و واحد الفین دهم نیز بزرگترین تولیدكننده آروماتیك است كه تا پایان سال جاری به بهره برداری می‌رسد.
از میان خیابان‌های عسلویه كه عبور می‌كنیم به واحد پتروشیمی مبین برخورد می‌كنیم كه در كنار آن یك نیروگاه قرار دارد كه ۷۴۰ مگاوات برق تولید می‌كند و این مجتمع‌های پتروشیمی را از نظر برق خودكفا می‌سازد.
تولید ۵/۱ میلیون تن گاز «اتان» نیز برای صادرات از دیگر اهداف پارس جنوبی است.
۲واحد آب شیرین كن در منطقه پارس جنوبی كه این منطقه را از نظر تولید آب شیرین نیز خودكفا می‌كند ۱۶هزار متر مكعب آب را در ساعت شیرین می‌كند كه علاوه بر مصرف منطقه به عنوان بخار در واحدهای پالایشگاهی نیز استفاده می‌شود.
در هر واحد پالایشگاهی در فازهای ۲ و ۳ چندین«ترین» وجود دارد كه هر یك از آنها ۵۱۵ تن گاز را در ساعت تصفیه می‌كند. تركیبات گاز كه از دریا به دست می‌آید بسیار سمی و كشنده است و در مرحله‌ای به نام H۲S زدایی می‌شود. آب گاز تصفیه می شود و تركیبات سنگین‌تر نیز جدا می‌گردد.
پس از جداسازی آب در مرحله قبل، اولین اقدام شیرین‌سازی گاز ترش است كه گاز ترش در مجاورت مایعی به نام «آمین» به گاز مایع شیرین تبدیل می‌شود.
واحد دیگری ك گاز در آن مرحله قرار می‌گیرد واحد سوم است كه مرحله سردسازی گاز است كه گاز را تا ۳۰ درجه سانتیگراد سرد می‌كنند تا تركیبات سنگین از آن جدا شود.
سپس وارد مرحله تصفه LPG می‌شود، «مركاپتان» به بوی بد گاز گفته می‌شود كه سمی است و برای خطوط انتقال، خوردگی ایجاد می‌كند. «كاستیك» ماده‌ای است كه در یك مرحله دیگر در مجاورت بوتان قرار می‌گیرد و محصول بدست آمده دیگر بوی بد را ندارد.
در فازهای ۲ و ۳ شش مشكل وجود دارد كه گاز بی‌مصرف را می‌سوزاند.پالایشگاه‌های این فازها دارای سیستم ایمنی اطفای حریق بسیار بالایی است‌كه سیستم استشمام گاز را نیز داراست و هشدار دهنده است و هر یك از فیوزهای تعبیه شده در واحدها به صورت خودكار هنگام خطر عمل می‌كند و هر یك این سیستم‌ها هر هفته مورد آزمایش قرار می‌گیرند.
در صورتی كه محصول گاز تصفیه شده به هر دلیلی مناسب برای صادرات نباشد به پالایشگاه برمی‌گردد و مورد تصفیه مجدد قرار می‌گیرد و تمام مراحل را طی می‌كند. در این دو فاز مذكور ۳ مخزن وجود دارد كه هر یك ۶۸هزار مترمكعب گاز را در خود ذخیره می‌كند.
بسیاری از تانكرها و تجهیزات ماشینی این پالایشگاه‌ها شركت توسط ماشین سازی اراك ساخته شده است.
پالایشگاه گاز فاز یك نیز دارای دو سكو است كه یكی سكوی دریایی و دیگری سكوی عملیاتی است. ویژگی ممتاز این فاز جداسازی آب گاز و میعانات گازی در سكو است و برای طی ادامه مراحل تصفیه وارد با خط لوله ۳۲ اینچی پالایشگاه می شود.
در هر یك از واحدهای پالایشگاهی اتاقی به نام اتاق كنترل وجود دارد كه تمام امور پالایشی را كه به طور خودكار در بیرون انجام می‌شود، زیرنظر دارد و برای هر اتفاقی كه در بیرون می‌افتد دستگاه هشدار دهنده‌ای وجود دارد. مهندسان به طور روزانه از ساعت ۵/۵ صبح تا ۶ عصر در پای این سیستم‌ها امور را مورد كنترل قرار می‌دهند.
خط لوله سراسری انتقال گاز از منطقه عسلویه در دوره‌های مختلف از جمله قبل از انقلاب و بعد از آن طبق برنامه‌های اول دوم و سوم توسعه، احداث، طراحی و در حال اجرا می‌باشد.
این خطوط به منظور تأمین مصارف داخلی و تزریق به چاه‌های نفتی در مناطق مختلف كشور امتداد یافته است.
در حال حاضر ۹ خط لوله سراسری گاز در كشور وجود دارد كه شش واحد آن با هدف مصرف ایجاد شده و یك واحد آن با هدف تزریق به چاه‌های نفت و دو واحد دیگر نیاز كشور را تأمین می‌كند.
خط لوله اول سراسری گاز كه قطر لوله آن ۴۲ اینچ است از پالایشگاه بیدبلند به آستارا برای مصرف منتقل می‌شود.
خط لوله دوم سراسری گاز كه قطر ۵۶ اینچ است از پالایشگاه كنگان به خطوط قزوین جهت مصرف منتقل می‌گردد.
همچنین برای خط لوله دوم یك خط تقویتی نیز تعبیه شده كه از پالایشگاه كنگان به اصفهان انتقال می‌یابد.
خط لوله انتقال گاز از فازهای ۱ تا ۵ عسلویه كه به قطر لوله آن ۵۶ اینچی است از عسلویه و پالایشگاه كنگان به استان‌های مركزی و غرب كشور برای تأمین گاز مصرفی مورد نیاز كشور پیش بینی شده است كه این طرح مرحله تاكنون ۴۰درصد پیشرفت داشته است.
برپایه این گزارش خط لوله چهارم نیز گاز مورد نیاز استان‌های فارس و اصفهان تأمین خواهد كرد كه این طرح در مرحله مقدماتی قرار دارد.
همچین خط لوله پنجم سراسری گاز ترش فازهای ۶ و ۷و ۸ از شرق عسلویه با لوله ۵۶ اینچی به استان خوزستان جهت تزریق به چاه‌های نفت انتقال می‌یابد. این طرح ۵۰ درصد پیشرفت كار داشته است.
خط لوله ششم سراسری گاز فازهای ۶ تا ۱۰ پارس جنوبی از عسلویه به خوزستان و غرب كشور جهت مصرف انتقال خواهد یافت كه طرح مذكور نیز در مرحله مقدماتی قرار دارد.
در خط لوله هفتم و هشتم نیز از عسلویه به استان هرمزگان، پالایشگاه سرخون، سیستان و بلوچستان كرمان، فارس، اصفهان و قم به منظور مصرف انتقال خواهد یافت. كه طرح های مذكور در دست مطالعه قرار دارد.
● تصویری از آینده منطقه ویژه اقتصادی پارس
شكل گیری این منطقه و در پی آن حضور شركت‌های بزرگ داخلی و خارجی برای اجرا و تكمیل فازهای پالایشگاهی، مجتمع‌های پتروشیمی، صنایع مختلف و مرتبط و یا همراه آن باعث جذب انبوهی از نیروی كار شده و درجه اهمیت این منطقه را به عنوان پایگاه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران ارتقا داده است و تأثیر عمده‌ای در عرصه بین المللی به ویژه كشورهای حاشیه خلیج فارس داشته است.
چشم انداز صنعت نفت و گاز و توسعه برنامه‌ای عملیاتی، بی‌شك می‌تواند در شكوفاتر كردن اقتصاد ملی و منطقه‌ای موثر واقع شود و ایران را به عنوان بزرگترین تولید كننده گاز و فراورده‌های پتروشیمی در جهان به شمار آورد.
در یك نگاه كلی می‌توان آینده‌ای زیبا و درخشان به عنوان قطب صنعتی تولید انرژی برای آینده جهان ترسیم كردكه افق آن در سال ۱۴۰۰ قابل مشاهده خواهد بود.
به راستی عسلویه را باید در شب دید هرچند شكوه و عظمت واحدهای آن در روز خیره كننده است.
چراغش هماره روشن باد...

گزارش از: زیبا اسماعیلی

منبع : پارس تاجران