مرد عنکبوتی (spider man)

اگر طرف‌دار کتاب‌های کمیک باشید و یا از علاقمندان فیلم‌های تخیلی و قهرمانانه به حساب بیائید حتماً با کاراکترهائی هم‌چون سوپرمن، بت‌من و ... آشنا هستید و آنها را دوست دارید. در سال‌های دور این شخصیت‌ها به موفقیت‌های بی‌نظیر و محبوبیت فراوانی دست یافتند ولی کم‌کم و با گذشت زمان، این قهرمانان کم‌رنگ شدند و دیگر هم‌چون گذشته در قلب همه جای نداشتند. اما یکی از این کاراکترها که در اوایل دههٔ ۶۰ خلق شد خود را برای همیشه تثبیت کرد و موفقیتش روزبه‌روز افزایش یافت. قهرمانی که از در و دیوار بالا می‌رفت، تا می‌افکند و پوششی قرمز رنگ به تن داشت.... او را همه می‌شناسند؛ مرد عنکبوتی.
● عنکبوت چگونه خلق شد؟
اولین بار مرد عنکبوتی توسط استن‌لی (خالق این شخصیت) و استیودیکتو (طراح ظاهر مرد عنکبوتی) در سال ۱۹۲۶ و در پانزدهمین شمارهٔ مجله کمیک Fantasy Amazing به جهانیان معرفی شد و موفقیت و محبوبیتش هم‌چون بمب صدا کرد! داستان Spider - Man دربارهٔ عنکبوت آلوده به رادیواکتیو، به قهرمانی تمام عیار (و البته با خصوصیاتی همانند عنکبوت‌ها!) تبدیل می‌شد. پیتر با عمو و عمهٔ پیر خود زندگی می‌کرد و آنها را همانند پدر و مادر خود دوست می‌داشت. در عین حال او با دختری به نام مری آشنا شده و به وی علاقه‌مند می‌گردد....
یکی از نکات مثبت سری داستان‌های مرد عنکبوتی حضور شخصیت‌های منفی بزرگ، قدرتمند و بعضاً دوست داشتنی و قابل احترام هم‌چون دکتر اختاپوس بود که کمک زیادی به بهتر و هیجان‌انگیزتر شدن داستان می‌کرد. از مهم‌ترین و سرسخت‌ترین دشمنان مرد عنکبوتی می‌توان به شیطان سبز (نورمن آزبورن)، سوار شب (هری آزبورن پسر نورمن)، دکتر اختاپوس (اتواکتاویوس)، مرد شنی (فلینت مارکو)، ونوم (ادی بروک)، والچر و ... اشاره کرد.
● حضور عنکبوت در انیمیشن
سود سرشاری که نصیب شرکت Marvel (انتشاراتی که توسط مارتین گودمن به وجود آمد و کاراکترهای بسیاری در آن خلق گشتند، از جمله گوست رایدر، مردان ایکس، چهار شگفت‌انگیز، مرد آهنین، کاپیتان آمریکا، هالک، پانیشر، دیردویل، بلید، الکترا و ده‌ها شخصیت مثبت و منفی دیگر که رفیب اصلی انتشارات DC (که شخصیت‌هائی مانند سوپرمن و بت‌من را به وجود آورده) گشت باعث شد تا اولین مجموعهٔ تلویزیونی انیمیشن از کاراکتر مرد عنکبوتی در سال ۱۹۸۰ ساخته شود. پس از موفقیت بی‌نظیر این اثر، مرد عنکبوتی و دوستان شگفت‌انگیزش در سال ۱۹۸۱ (که یک مجموعهٔ تلویزیونی بود) پخش گردید. موفقیت‌های پی‌درپی این سریال باعث شد که مرد عنکبوتی به‌صورت مهمان در بعضی از قسمت‌های انیمیشن‌های دیگر این شرکت نظیر هالک شکست‌ناپذیر حضور پیدا کند. از اوایل سال ۱۹۸۲ تا اواسط ۱۹۹۸ پوشش مرد عنکبوتی از قرمز و آبی به سیاه تغییر یافت که البته بعدها به ظاهر اصلی‌اش بازگشت. در واقع استن‌لی هدفش از سیاه‌جامه شدن مرد عنکبوتی روایت کردن جنبهٔ دیگر این شخصیت (نیمه تاریک یا به‌اصطلاح پلیدش) بود. در واقع این کار ریسک بزرگی محسوب می‌شد زیرا تا قبل از این قهرمانان همگی شکست‌ناپذیر، بی‌نقص و کاملاً مثبت بودند و هیچ اشتباهی از آنان سر نمی‌زد. خوشبختانه نیمه تاریک مرد عنکبوتی نیز موفق شد نظر طرفداران را به خود جلب کند به‌گونه‌ای که این مسئله در قسمت سوم فیلم سینمائی مرد عنکبوتی (۲۰۰۷) نیز روایت شده است.
از انیمیشن‌های بسیار موفقی که در این سال‌ها براساس این شخصیت ساخته شده می‌توان به مرد عنکبوتی (۱۹۹۵)، بازگشت مرد عنکبوتی (۱۹۹۶)، مرد عنکبوتی نامحدود (۱۹۹۹)، مرد عنکبوتی (معروف به تارهای عنکبوتی ـ ۲۰۰۳)، عنکبوت (۲۰۰۷) اشاره کرد.
● زن عنکبوتی!!
Spider - Woman در سال ۱۹۷۸ توسط مارو وولفمن (خالق) و کارمین اینفانتینو (طراح ظاهر) وارد دنیای کمیک شد. زن عنکبوتی داستان دختری را روایت می‌کرد که به وسیله آزمایشات علمی عجیب و غریب پدرش به قدرتی همانند مرد عنکبوتی دست می‌یافت. نام اصلی زن عنکبوتی جسیکا درو بود. چاپ این اثر فقط پنج سال ادامه داشت و با وجود مجموعهٔ تلویزیونی انیمیشن زن عنکبوتی در سال ۱۹۷۹ که موفقیت خوبی را نیز به همراه داشت نتوانست به اثری جاودانه تبدیل شود زیرا نمی‌خواست یا نمی‌توانست از زیر سایهٔ سنگین مرد عنکبوتی خود را نجات دهد.
● عنکبوت یا بدلکار؟!
در سال ۱۹۷۷ اولین فیلم مرد عنکبوتی ساخته شد! نه، اشتباه نکنید این یک فیلم سینمائی نبود بلکه فقط برای تلویزیون ساخته و پخش شد. نقش مرد عنکبوتی را نیکلاس هموند که یک بدلکار حرفه‌ای بود بازی می‌کرد، در نظر بگیرید در آن سال‌ها که از جلوه‌های ویژه خبری نبود بیچاره آقای هموند باید چه کارهائی می‌کرد تا همانند یک عنکبوت از در و دیوار بالا برود!!
یک سال بعد یعنی در سال ۱۹۷۸ قسمت دوم این فیلم نیز (باز هم با بازی نیکلاس هموند) برای تلویزیون آمریکا ساخته شد.
● عنکبوت قرمز علیه شیطان سبز!
مدتی بود که از مرد عنکبوتی و داستان‌های شگفت‌انگیزش خبری به گوش نمی‌رسید. پس از ساختن چند انیمیشن و بازی کامپیوتری مسئولان سونی و فاکس قرن بیست و یکم به فکر ساختن یک فیلم سینمائی دربارهٔ این کاراکتر افتادند. مشکل آنها پیدا کردن یک کارگردان خوب و با سابقه بود که در آن روزها فرد مورد نظر پیدا نمی‌شد. سرانجام سام ریمی کارگردان فیلم‌های درجه ۲ هالیوود که در کارنامه‌اش سری فیلم‌های ترسناک Evil Dead (مردهٔ شرور)، ارتش تاریکی (که این یکی با تِم کمدی بود) همگی با بازی بروس کمپل در نقش اول، برنده و بازنده (به بازی شارون استون، راسل کرو، لئوناردو دی‌کاپریو و جین هاکمن در ژانر وسترن) را داشت به‌عنوان کارگردان مرد عنکبوتی انتخاب شد. آراد یکی از مدیران مارول دربارهٔ او می‌گوید: وقتی سام به دفتر من آمد چهرهٔ شکست‌خورده‌ای به خود گرفته بود. مطمئن بود ما او را انتخاب نخواهیم کرد. من فیلمی را که سام چندی پیش در آن بازی کرده بود (تابستان معتدل) دیده بودم. بازی‌اش در فیلم واقعاً ضعیف بود انتظار بیشتر هم نمی‌رفت! آخر او کارگردان است نه بازیگر. ولی نکته‌ای که مرا در آن فیلم به خود جلب کرد نقشی بود که سام به‌عهده داشت. او از اول تا آخر فیلم بر روی کابین‌ها عکس مرد عنکبوتی را نقاشی می‌کرد! من واقعاً با دیدن او به یاد پتر پارکر افتادم به‌نظرم او واقعاً پیتر را درک می‌کرد و شباهت زیادی نیز به خلق و خوی وی داشت. سام مناسب‌ترین گزینهٔ ما بود.
فیلم سینمائی مرد عنکبوتی به کارگردانی و فیلمنامهٔ سام ریمی و به بازی توبی مگوایر کریستین دانست، جیمز فرانکو، ویلیام دافو و ... در سال ۲۰۰۲ گیشه‌ها را به آتش کشید و با رکورد فروش هشتصد و بیست و دو میلیون دلار رکوردهای زیادی را شکست!
داستان فیلم دربارهٔ معرفی پیتر پارکر و تغییر ماهیت او به مرد عنکبوتی است. دشمن مرد عنکبوتی در این فیلم دانشمندی است به نام نورمن آزبورن. او که بعد از تحقیقات بسیار بالاخره موفق به حل مسئله‌ای بزرگ می‌شود از سوی مسئولان ارشد یک پروژه که نورمن نیز در آن سهم به‌سزائی دارد اخراج می‌شود. حس انتقام‌ همراه با داروئی که به خود تزریق می‌کند و تصمیم می‌گیرد دنیا را به نابودی بکشاند. سردبیر روزنامهٔ دیلی باگل که پیتر پارکر نیز به‌عنوان یک عکاس در آن کار می‌کند لقب شیطان سبز را به نورمن آزبورن می‌دهد. در ماجرائی که خود پیتر نیز در آن مقصر است عمو بِن کشته می‌شود و ...
بازی چشمگیر و دلنشین توبی مگوایر در نقش پیتر / مرد عنکبوتی باعث شد تا او همانند کریستوفر ریو فقید (بازیگر چهار قسمت نخست فیلم سوپرمن) در این نقش تثبیت شود و بار دیگر آن لباس قرمز و آبی رنگ را به تن کند. البته حضور او در این نقش با اتفاقات جالبی روبه‌رو بوده است، مثلاً قبل از فیلم‌برداری مرد عنکبوتی ۱ تا آخرین لحظه معلوم نبود او نقش قهرمان را بازی خواهد کرد یا جیمز فرانکو (بازیگری که در این‌سری نقش هری آزبورن را به‌عهده دارد) حتی زمانی‌که کمر مگوایر در سانحه‌ای در مرد عنکبوتی ۲ به شدت مجروح شد، مسئولان کمپانی سازنده به فکر جایگزینی برای او شدند! زیرا نمی‌خواستند وقت خود را برای بهبود مگوایر تلف کنند! از معرفت مسئولان سازنده هرچه بگوئیم کم گفته‌ایم، آنها حتی نمی‌هواستند درصدی از فروش میلیونی خود را به خالق مرد عنکبوتی یعنی استن‌لی بدهند!!
● باهوش ولی تنبل!
فیلم سینمائی مرد عنکبوتی ۲ به کمک تمام عوامل سازنده فیلم نخست در سال ۲۰۰۴ ساخته شد. با وجود این‌که فروش فیلم از مرز هفتصد و هشتاد و چهار نیز گذشت ولی به پای فروش قسمت اول آن نرسید اما از هر لحاظ موفق‌تر، واقعی‌تر (نمونه‌اش حادثهٔ قطار) و چشمگیرتر از قسمت اول بود. به‌طوری که جلوه‌های ویژهٔ آن جایزهٔ اسکار را از آن خود کرد. مرد عنکبوتی ۲ از معدود فیلم‌های تاریخ سینماست که از قسمت نخست خود نیز پیشی کرفته است.
داستان فیلم دربارهٔ مردی به نام اتو اکتاویوس که دانشمند و روانشناس می‌باشد است. او امیدوار است با ساختن یک‌سری دست‌های مکانیکی از انرژی خورشید برای ایجاد صلح و امنیت در جهان استفاده کند اما ناگهان همه چیز به هم می‌ریزد، اتو همسرش را از دست می‌دهد و به موجود خطرناکی تبدیل می‌شود. از طرف دیگر هری آزبورن می‌خواهد از مرد عنکبوتی انتقام بگیرد. مرد عنکبوتی نیز مشکلاتش روزبه‌روز افزایش می‌یابد. او به غیر از مبارزه با دکتر اختاپوس باید نظر مِری جین را به خود جلب کند و او را از دست ندهد، در حالی‌که پرداخت اجاره خانه‌اش مرتباً عقب می‌افتد شغلش را نیز از دست می‌دهد! و ادامه ماجرا....
مرد عنکبوتی ۲ درس‌های بسیاری به مخاطب خود می‌دهد. بعضی از دیالوگ‌های فیلم این امر را تصدیق می‌کند؛ گاهی برای درست بودن باید جدی بود و از خواسته‌ها به راحتی گذشت حتی از ... رویاهایمان!
● چرا دنیا را نجات دهم وقتی می‌توانم به آن حکم‌فرمائی کنم؟!
بالاخره پس از بحث‌های بسیار بر سر چگونگی فیلنامه و روند فیلم، مرد عنکبوتی ۳ در بهار سال ۲۰۰۷ اکران شد و توانست رکورد فروش رد روز اول نمایش که متعلق به دزدان دریائی کارئیب ۲ (صندوقچه مرد مرده) بود را با فروشی معادل بیش از پنجاه میلیون دلار بشکند و در سومین روز، این رقم را به صد و چهل و پنج میلیون دلار برساند. سام ریمی برای سومین بار کارگردانی را به‌عهده داشته و تمامی هنرپیشه‌های اصلی در نقش‌های خود حضور دارند. تامس هیدن در نقش مرد شنی، تافر گریس در نقش ونوم و بریس دلاس هاوارد در نقش گوین استیسی نیز در این فیلم بازی کرده‌اند.
داستان فیلم دربارهٔ جنبهٔ تاریک و سیاه مرد عنکبوتی است (که در ابتدای این مقاله به آن اشاره شد) با تماس به یک مادهٔ چسبنده و تیره‌ رنگ ظاهر مرد عنکبوتی تغییر می‌کند. او در ابتدا این تغییر را چندان جدی نمی‌گیرد ولی با مرور زمان اتفاقات عجیبی برایش به وقوع می‌پیوندد، مغرور می‌شود، از انجام کارهای خیر سر باز می‌زند و به عبارتی بهتر منفی می‌شود! با این اوضاع و احوال او حتی دیگر علاقه‌اش به مری جین را هم از دست می‌دهد و به دختری دیگر به نام گوین استیسی علاقه‌مند می‌شود (حداقل این بخش فیلم برای کسانی که از مخالفان شخصیت مری جین بودند و هیمشه حرص می‌خوردند که چرا پیتر / مرد عنکبوتی با تمام بی‌توجهی‌های مری‌ جین، باز هم او را دوست داشت، قابل قبول و رضایت‌بخش می‌باشد!) از سوی دیگر دو شخصیت منفی به نام‌های ونوم و مرد شنی نیز از راه می‌رسند تا بار دیگر شهر را به هرج و مرج و آشوب بکشانند. در این بین هری آزبورن نیز داروئی را به خود تزریق می‌کند تا بتواند به سوار شب تبدیل شده و انتقام پدر خود را از مرد عنکبوتی بگیرد ...
● عنکبوت وارد بازی می‌شود
به غیر از انیمیشن‌های مختلف و فیلم‌های سینمائی دربارهٔ مرد عنکبوتی، بازی‌های کامپیوتری زیادی نیز براساس این قهرمان شکست‌ناپذیر دنیای مارول ساخته شده است. مرور کوتاهی بر آنها خواهیم داشت:
Spider Man Marvel / ۱۹۸۹-۹۰
Spider Man / ۱۹۹۰
در این بازی مرد عنکبوتی در تلاش است تا بمب خطرناکی را خنثی کند.
Spider Man VS The King Pin / ۱۹۹۱
Spider Man & X Man-Arcades Revenge / ۱۹۹۳
در این بازی مرد عنکبوتی به همران مردان ایکس می‌خواهد دنیا را نجات دهد.
Spider Man: Animated Series / ۱۹۹۵
Marvel Super Heroes / ۱۹۹۶
بازی به سبک مبارزه‌ای است. شخصیت‌های شرکت Capcom و کاراکترهای دنیای مازول به مبارزه با هم می‌پردازند. مرد عنکبوتی به‌صورت میهمان حضور دارد.
Marvel VS Capcam / ۱۹۹۷
پس از استقبال فراوان از بازی Mavel Super ... این بازی نیز به سبک مبارزه‌ای و با همان حال و هوا ساخته شد.
Spider Man / ۲۰۰۰
بهترین بازی اقتباس شده از کمیک استریپ‌های مرد عنکبوتی تا به امروز محسوب می‌شود.
دنباله‌ای بر بازی قبلی.
Spider Man ۲ / ۲۰۰۱
بازی اقتباس شده از روی فیلم سینمائی مرد عنکبوتی ۱
Spider Man: The Video Game / ۲۰۰۲
براساس فیلم سینمائی مرد عنکبوتی ۲ ساخته شد.
Marvel VS Capcom۲ / ۲۰۰۳
Spider Man۲: The Video Game / ۲۰۰۴
در این بازی بعضی از شخصیت‌های محبوب مارول از جمله مرد عنکبوتی دور هم جمع شدند.
Marvel Nemesis / ۲۰۰۵
بازی که شباهت زیادی به کمیک استریپ‌های استن‌لی دارد.
Ultimate Spider Man / ۲۰۰۵
Ultimate Alliance / ۲۰۰۶
از لحاظ روند و نحوهٔ بازی شباهت زیادی به سری بازی‌های ایکس من دارد تنها با این تفاوت که حضور الکترا، کاپیتان امریکا و صد البته مرد عنکبوتی است.
Spider Man۳: The Video Game / ۲۰۰۷
این بازی براساس فیلم سینمائی مرد عنکبوتی ۳ ساخته شده است. بازی تا به امروز بهترین قسمت سه‌گانهٔ مرد عنکبوتی (از روی فیلم آن) به حساب می‌آید.
● نکاتی جالب دربارهٔ عنکبوت قرمزپوش!
در ابتدا استن‌لی می‌خواست شخصیتی به نام مرد مَگسی خلق کند ولی استیو دیکتو که از حشراتی مانند مگس متنفر بود به او پیشنهاد داد به‌جای مگس به عنکبوت‌ها فکر کند و بعد کاراکترش را بسازد!
راوی اولین انیمیشن مرد عنکبوتی، مرد عنکبوتی و دوستان شگفت‌انگیزش و هالک شکست‌ناپذیر خود استن‌لی بود!
در سال ۲۰۰۱ مرد عنکبوتی، محبوب‌ترین قهرمان دنیای کمیک در کل تاریخ شد (از طریق نظرسنجی مردم)!
استن‌لی به جز مرد عنکبوتی، خالق شخصیت‌های بزرگ و محبوبی هم‌چون موج‌سوار نقره‌ای، مرد آهنین، مرد مورچه‌ای و ... هم هست!
به سام ریمی قبل از ساختن سه‌گانهٔ مرد عنکبوتی پیشنهاد داده شد تا سومین بت‌من تاریخ را کارگردانی کند ولی ریمی این پروژه را قبول نکرد زیرا از کودکی، بت‌من را دوست نداشت! جالب این‌جاست که بعدها جویل شوماخر بت‌من ۳ را با عنوان ”بت‌من برای همیشه“ و بت‌من ۴ را تحت عنوان ”بت‌من و رابین“ کارگردانی کرد که هر دو (اولی از نظر ارزش و دومی از لحاظ تجاری) هرکدام یک شکست کامل بودند!
بر سر فیلمبرداری فیلم مردان ایکس ۱ (به کارگردانی بریان سینگر ـ محصول ۲۰۰۰) در حالی‌که همه منتظر ورود گرگی هستند یک نفر در حالی‌که لباس مرد عنکبوتی را به تن کرده وارد صحنه می‌شود و باعث می‌شود همه غرق خنده شوند! (شاید آن شخص از مخالفان مردان ایکس و از طرفداران مرد عنکبوتی بوده!!).
سر صحنهٔ فیلمبرداری مرد عنکبوتی ۱، دزدی لباس اصلی مرد عنکبوتی را ربود!
به‌عنوان کلام آخر به اعتقاد من تنها علتی که توانسته مرد عنکبوتی را از دیگر همتاهای خود متمایز کند شکست‌پذیری اوست. البته نه در برابر دشمنان بلکه در مقابل مشکلات زندگی. مرد عنکبوتی نه مانند بروس وین/ بت‌من یک میلیونر است تا بتواند با زرق و برق نظر دختر مورد علاقهٔ خود را جلب کند و نه مثل کلارک کانت/ سوپرمن است که زخم‌ها و جراحات عمیق بر او بی‌اثر باشد. پیتر پارکر همیشه تنهاست، جیب‌هایش تهی از پول است و حتی در خلوت خود می‌گرید. ولی یک چیز او را از به تن نکردن لباس مرد عنکبوتی برحذر می‌دارد؛ قدرت زیاد، مسئولیت به همراه دارد. جملهٔ معروفی که جرج دبلیو بوش در مصاحبه‌های مطبوعاتی به زبان آورد (خودمانیم، چه‌قدر هم به جمله‌اش وفا کرد!!).
ولی ای‌ کاش مسئولین و منتقدان ما که معتقدند نباید تصاویر یک شخصیت خیالی امریکائی بر روی دفاتر و لوازم‌التحریر کودکان و نوجوان ما باشد، نباید فیلم‌هایش دوبله شود و نباید بازی‌های کامپیوتریشان وارد بازارهای ما شود به فکر خلق یک ابر قهرمان خیالی از نوع ایرانی باشند (اسطوره‌هائی که در فرهنگ ما بسیارند) که ما در رویاهایمان به‌جای دیدن آقایان عنکبوت و خفاش! یک شخصیت ایرانی را در ذهن ترسیم کنیم و برای هزارمین بار در دل آه نکشیم و بگوئیم ای کاش این مرد عنکبوتی مال من بود!

احسان صادقی

منبع : مجله بازیهای رایانه ای