چهارشنبه, ۱۷ بهمن, ۱۴۰۳ / 5 February, 2025
مجله ویستا
ستارخان قهرمان قومی یا اسطوره‌ملی؟
در جشن پنجاهمین سالگرد سلطنتش (۱۳۱۳ هجری) اشاره كرد.
پس از ناصرالدین‌شاه فرزند مریض‌احوال وی مظفرالدین شاه روی كار آمد. تمام مسائل و معضلاتی كه در زمان ناصرالدین‌شاه وجود داشت پس از مرگ وی صورت علنی به خود گرفت و سیل نارضایتی‌ها و درخواست‌های مكرر مردم برای به‌دست آوردن آزادی و محدود شدن اختیارات شاه و نوشتن قوانین در زمان شاهی با خلق و خوی نرم منجر به صدور فرمان مشروطیت توسط مظفرالدین شاه در ۱۳۲۴ و امضای قانون اساسی مشروطه و تشكیل مجلس نخست در همان سال شد. شاه بلافاصله پس از انجام این كارها درگذشت و فرزندش محمدعلی میرزا به سلطنت رسید. شاه جوان كه از ابتدا مخالف محدودیت اختیارات خویش بود هدفش را جهت از بین‌بردن شور انقلابی و مشروطیت انتخاب و آغاز به كار كرد.وی با سركوب مشروطه‌خواهان، اعدام برخی از اندیشمندان چون میرزاجهانگیرخان صور اسرافیل و ملك‌المتكلمین و به توپ‌بستن مجلس شورا توسط ژنرال لیاخوف روسی به وضوح نشان داد كه یك مستبد تمام‌عیار است. سركوب مشروطه‌خواهان به فاصله اندكی و باموفقیت انجام گرفت و شدت عمل شاه مستبد چنان بود كه بزودی تمام ایران در خاموشی فرو رفت. اما در این شرایط بحرانی كه هیچ كس را یارای اعتراض نبود تنها یك نور امید در سرتاسر ایران سو سو می‌زد. این نور امید در محله امیر خیز تبریز توسط سردارانی چون ستارخان و باقرخان روشن نگاه داشته شده بود. به نظر می‌رسید شاهی كه تمام شورش‌ها را سركوب كرده بود در مواجهه با آزادیخواهان كم تعداد كه از هیچ نیروی خارجی نیز پشتیبانی نمی‌شدند، دچار مشكلی حاد نشود. اما گذشت زمان خلاف این نظر را اثبات كرد این آزادیخواهان كم‌تعداد تبریزی بودند كه با كمترین امكانات، قوای دولتی را پشت‌سر هم شكست می‌دادند. آن مردان بزرگ با حداقل امكانات، محله امیرخیز تبریز را به سنگر مقاومت ملی مبدل كردند. یك ارتش كامل و متكی به ثروت و امكانات دولتی و پشتیبانی قدرت‌های خارجی مانع از سستی اراده آهنین سردار و سالار ملی نشد. البته سهم ستارخان در مقاومت، بیش از همتای خود باقرخان بود. زیرا در اوج مقاومت و درگیری، باقرخان چند صباحی دست از مقاومت كشید و یار دیرینه خویش را تنها گذاشت. اما دلاوری كه شاید تنها ایرادش فرنگ ندیدگی و ساده‌دلی خویش بود با همرزمان همفكر و بی‌آلایش به مقاومت ادامه داد. دلاور تبریزی آنقدر به مقاومت ادامه داد تا از برخی نقاط دیگر كشور جسارت جمع آوری قوا برای حمله به تهران به وجود آید. درحالی كه محله امیرخیز تبریز هنوز زیر آتش قوای دولتی بود، از شمال كشور «محمدولی‌خان تنكابنی سردار سپهدار» و از جنوب «سردار اسعد بختیاری» عازم فتح تهران شدند. باحمله دو سردارتنكابنی و بختیاری، قوای دولتی براحتی شكست‌خورده و پایتخت به سهولت فتح شد. پس از فتح تهران محمدعلی شاه گریخت و زمام امور دوباره به دست مشروطه‌خواهان افتاد. اما سهم شجاع بزرگ ستارخان و همرزمانش در دولت آینده‌یی كه پس از استبداد صغیر تشكیل شد چه بود ؟ در واقع هیچ. سودجویان بختیاری و یاران سردار سپهدار تنكابنی مزد این رشیدمرد دلاور را در ماجرای پارك اتابك كف دستش گذاشته و مبارزان تبریزی را به خاك و خون كشیدند. ستارخان نیز بدون اینكه سهمی در دولت داشته باشد و نقشی را ایفا كند در عزلت و تنهایی درگذشت اما نامش در میان آحاد مردم جاودان ماند. در حقیقت اگر ستارخان نبود، انقلاب محكوم به شكست بود و محمدعلی‌شاه‌ها به حكومت استبدادی خود ادامه می‌دادند. نه قانونی به وجود می‌آمد، نه مجلسی نه حقوق مردم را جدی می‌گرفت.در كتب تاریخ شاید چنین نوشته‌می شد كه «در فلان سال شورشی از سوی عده‌یی اوباش و اجنبی دوست (منظور مشروطه‌خواهان ) به وقوع پیوست كه با درایت شاه وقت سركوب شد». اما انقلاب تا خون در رگهای دلاور تبریزی جاری بود، زنده و جاودان ماند و اگر دلاوران تبریزی و در راس آنان ستارخان نبودند شاید جرات و جسارت حمله به تهران در میان مبارزان شمال و جنوب كشور به‌وجود نمی‌آمد. امروزه نیز در كشور ما نام ستارخان چندان سهمی در میان دلاورمردان و حماسه‌سازان كشورمان نداشته و تنها نامگذاری یكی از خیابان‌های تهران به یاد ستارخان پاسخی شایسته به رشادت‌ها و جانفشانی‌های وی نیست.
در پرتو همین جانفشانی‌ها بود كه انقلاب مشروطه به بارنشست و انقلاب شكوهمند سال ۱۳۵۷ نیز محصول و زاده همین انقلاب مشروطه بود. هم‌اكنون سالانه در برخی شهرهای آذربایجان به یاد و افتخار این دلاور جشنی گرفته می شود. ستارخان نه تنها متعلق به همه مردم ایران است بلكه بدون اغراق می‌توان گفت كه شخصیتی جهانی است و متعلق به همه مردم جهان. پس چه میشود كه شخصیت ستارخان را از یك حماسه‌ساز و اسطوره جهانی یا لااقل ملی، در حد یك اسطوره قومی تنزل می‌دهند? امسال یكصدمین سال انقلاب مشروطه را جشن می گیرند و در بسیاری شهرها همایش‌هایی در این باره برگزار میشود. آیا بهتر نیست كه این مرد بزرگ را از یك اسطوره قومی به عنوان یك حماسه‌ساز و اسطوره ملی معرفی كنیم تا هم از مصادره او توسط تندروهای قوم‌گرایی جلوگیری كرده و هم مزد خدمات دلاور تبریزی را با شرمندگی و تاخیری صد ساله بدهیم؟
منبع : روزنامه اعتماد
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست