نوزادان سر کار می روند

در کشوری مانند ایران که ۸۶ درصد زنانش تحصیلکرده هستند، حضور آنان در بازار کار و فعالیت‌های اقتصادی از اهمیت فراوانی برخوردار است اما زن شاغل نیاز دارد به فعالیت‌های شخصی و نقش دیگرش در خانواده به عنوان مادر نیز بپردازد و شرایط کاری او به نحوی هماهنگ باشد که شغلش خللی به فعالیت‌های خانوادگی‌اش وارد نسازد.از طرفی خوشبختانه رویکرد رایج مردم ایران به اشتغال زنان مثبت است و از این جنبه مشکل خاصی در جهت فعالیت زن در بازار کار وجود ندارد.
براساس گزارشی که چندی پیش از سوی بانک جهانی در زمینه وضعیت اشتغال زنان در خاورمیانه و شمال آفریقا منتشر شد، ایرانی‌ها از نظر نگاه مثبت به فعالیت‌های اقتصادی زنان در منطقه در رتبه اول قرار دارند. نمره ایران در شاخص تایید کار زنان در خارج از خانه ۲۳/۴ اعلام شده که با متوسط نمره اروپا – ۳۱/۴- تفاوت فاحشی ندارد.براساس این گزارش زنان ایرانی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا بالاترین جمعیت شاغلین را به خود اختصاص دادند.
در گزارش بانک جهانی که «محیط کاری برای زنان خاورمیانه و شمال آفریقا» نام دارد اعلام شده طی چهار سال گذشته به موازات افزایش قیمت نفت تا حدی از بیکاری در ایران کاسته شده است. ولی این کاهش بیکاری بیشتر به جمعیت مردان اختصاص داشته و نرخ بیکاری زنان رو به افزایش بوده به‌طوری که در حال حاضر تعداد زنان بیکار دوبرابر مردان گزارش شده است.
با این حال تعداد زنان ایرانی شاغل در بازار کار بالاترین رقم را به خود اختصاص دادند. از کل جمعیت زنان ایرانی ۳۸ درصد در بازار کار فعالند در حالی که ۷۶ درصد مردان ایرانی در بازار کار حضور دارند. پس از ایران زنان الجزایر با ۳۶ درصد و زنان مراکش با ۲۸ درصد در رتبه دوم و سوم قرار گرفته‌اند. از طرفی با بررسی کلیه قوانین مربوط به تجارت و سرمایه‌گذاری در ایران مشخص شد که این قوانین به هیچ عنوان میان زنان و مردان تبعیضی قائل نشده است. در واقع در این قوانین هیچ اشاره صریحی به زنان نشده و نشان‌دهنده آن است که در بخش اقتصاد ایران نگاه به زنان و مردان یکسان است.
البته در قانون کار ایران بخشی ویژه زنان وجود دارد که تا حدی در جهت تسهیل و هماهنگی اشتغال زن با فعالیت‌های خانوادگی او نوشته شده است. در قانون کار با اشتغال زنان در کارهای سخت مخالفت شده و زنان اجازه رسمی کار در ساعات شب را ندارند. ماده ۷۶ قانون کار مرخصی بارداری و زایمان زن را ۹۰ روز اعلام کرده است و عنوان کرده حداکثر ۴۵ روز از این مرخصی را می‌توان به دوره بعد از زایمان موکول کرد.
پس از پایان مرخصی زایمان زن به شغل سابقش بازمی‌گردد، مدت مرخصی جزو سوابق خدمتش خواهد بود و حقوق این دوره بر طبق مقررات قانون تامین اجتماعی پرداخت می‌شود. حتی در ماده ۷۸ قانون کار آمده که مادران شیرده شاغل تا زمانی که کودکشان دوساله شود پس از هر سه ساعت نیم‌ساعت فرصت شیردهی دارند و می‌توانند به محل نگهداری فرزندشان بروند و به او شیر بدهند. زمان شیردهی مرخصی نیست و جزو ساعت کاری زن محسوب می‌شود.
همچنین کارفرما مکلف است متناسب با تعداد کودکان و در نظر گرفتن گروه سنی آنها نسبت به تاسیس مراکز نگهداری کودکان همچون شیرخوارگاه، مهد کودک و غیره اقدام کند. این اقدامات اگر چه مفید است ولی کافی نیست. مگر چند شرکت، کارخانه و اداره هستند که امکان تاسیس مهد کودک را داشته باشند؟ با سیاست‌های جدید خانواده‌ها مبنی بر نداشتن فرزند یا تک‌فرزندی آیا در همه ادارات آنقدر کودک و نوزاد هست که کارفرما برایشان مهدکودک و شیرخوارگاه تاسیس کند؟
آیا محل نگهداری نوزاد آنقدر به محل کار مادر نزدیک است تا بتواند ظرف نیم‌ساعت خود را به آنجا برساند، فرزندش را شیر دهد و برگردد؟ و نهایتا آیا چندین ساعت غیبت مادر در روز صدمه‌ای به مادر و کودک نمی‌زند و فقط اگر به او شیر بدهد کافی است و هیچ‌کدام نیاز احساسی دیگری ندارند؟
در همین راستا تعدادی از زنان شاغل آمریکا دست به اقدام جالبی زدند که تا حدی هم مورد تایید صاحبان سرمایه و کارفرمایان قرار گرفته و روز به روز بیشتر رایج می‌شود. آنان فرزندان نوزادشان را با خود سرکار می‌برند.
شاید حضور بچه در محیط کاری به نظر بسیاری باعث شلوغی است و در انجام کار مداخله می‌کند، ولی امروزه برنامه‌های بسیاری در آمریکا به اجرا درمی‌آیند که به والدین اجازه می‌دهند، فرزند نوزادشان را همراه خود سر کار ببرند.
از طرفی انستیتوی پرورش کودکان در محیط کار تاسیس شده تا از حقوق مادران شاغل دفاع کرده، کارفرمایان را به صدور اجازه نگهداری نوزاد در محیط کار تشویق کند.
بر طبق اعلام انستیتو در حال حاضر ۷۰ کمپانی آمریکایی به زنان شاغل این اجازه را می‌دهند و کارلاماکوین ـ بنیانگذار انستیتو ـ هر روز نام چندین کمپانی را به فهرستش اضافه می‌کند. او می‌گوید: «بردن نوزاد سرکار از آنچه تا به حال فکر می‌کردم مرسوم‌تر شده است. البته بسیاری از شرکت‌ها برای جهت‌گیری و سیاستگذاری رسمی عجله‌ای ندارند، اما در عوض اغلب با کارمندانشان تک‌تک در این زمینه به توافق می‌رسند و توافق‌های غیررسمی است که راه را برای سیاست‌های رسمی باز می‌کند، مخصوصا هر چه زنان بیشتر در اشتغال پیشرفت می‌کنند و به سمت انجام توافق در وظایف شغلی‌شان حرکت می‌کنند، این قضیه بیشتر جا می‌افتد.»
کاتلین سیبلیوس ـ فرماندار کانزاس ـ در سال‌هایی که فرزندانش نوزاد بودند، مدیر مرکز وکلای ایالت کانزاس بود. او دو پسر نوزادش را سر کار می‌برد و هیچ‌وقت از انجام شغلش هم باز نماند. به همین دلیل او همواره از طرفداران پر و پا قرص نگهداری از نوزادان در محل کار بوده است. فعالیت‌های او برای امکان نگهداری فرزندان در محل کار باعث شد که امروزه ۲۱ اداره دولتی در کانزاس به مادران اجازه دهد در محل کار از فرزند نوزادشان نگهداری کنند.
سیبلیوس که در حال حاضر کوچک‌ترین فرزندش ۲۶ ساله است، می‌گوید: «ما امروزه در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که زن شاغل را مجبور می‌کند از بین این دو مورد یکی را انتخاب کند. می‌خواهی کارمند خوبی باشی یا مادر خوبی؟»
البته طرفداران این مساله می‌دانند که نگهداری از نوزاد در محل کار راه‌حلی نیست که آن را بتوان به کل جهان تعمیم داد و در همه موارد نمی‌توان آن را به اجرا گذاشت. حتی برای بسیاری از شغل‌ها غیرممکن است؛ شغل‌هایی مثل پزشکی و معلمی. یا مثلا مادرانی که فرزند نوزادشان ناآرام است و زیاد گریه می‌کند، عملا نمی‌توانند از او در محل کار نگهداری کنند، اما حتی مخالفان از دیدن نتایج تحقیق مری سیکرت در این زمینه متعجب خواهند شد. مری سیکرت پژوهشگر و استاد جامعه‌شناسی دانشگاه ویرجینیاست.
او ۵۵ کمپانی را که سیاست‌هایی به نفع نوزادان در پیش گرفته بودند، مورد بررسی قرار داد و متوجه شد که حضور نوزاد در محل کار اگر چه به نظر بسیاری فاجعه‌آمیز است، ولی به ندرت اثری منفی بر دیگر همکاران و راندمان کار داشته است. مساله جالب توجه این است که حضور بچه به همه کارمندان روحیه می‌دهد.
سیکرت می‌گوید: «ما همواره سعی داشته‌ایم به غلط بین کار و خانواده فاصله ایجاد کنیم و آن دو را دو مقوله جدا بخوانیم. در حقیقت چنین فاصله‌ای هرگز وجود نداشته است.
البته مطالعه در مورد چگونگی تاثیر نوزاد بر محل کار یک چیز است و تجربه کردن این فضا چیز دیگر. نظرات بعضی از افرادی که حضور نوزاد در محیط کار را تجربه کرده‌اند، می‌خوانیم:
● مادر شاغل
سوزان گودی کنتز، ۴۲ ساله و پزشک متخصص پوست است که در دپارتمان بهداشت و سلامت عمومی آریزونا در فینیکس کار می‌کند. او اغلب مواقع ۳ تا ۴ فرزندش را با خود سر کار می‌برد.
گودی کنتز می‌گوید: احساس می‌کنم تجربه جدیدی با فرزندانم پیدا کردم و می‌توانم وقت بیشتری در کنارشان باشم. این کار حتی از نظر مالی هم بسیار منفعت دارد و هزینه نگهداری از کودکان در مهدکودک و گرفتن پرستار را می‌توان پس‌انداز کرد. البته هنوز آنطور که باید در جامعه جا نیفتاده است و باید بیشتر مرسوم شود. البته مشکلات خاص خودش را هم دارد؛ مثلاً در مواقعی مشغول صحبت با تلفن هستم و فرزندم هم می‌خواهد با من حرف بزند.
● کارفرمای زن
دبرا پیرسن، ۴۰ ساله رئیس شرکت مهندسان مشاور پیرسن در لس‌آنجلس کالیفرنیاست.او براساس موارد مختلف به کارمندانش اجازه می‌دهد از نوزادانشان سرکار نگهداری کنند.
او می‌گوید: فکر نمی‌کنم آوردن بچه به محل کار به اندازه صحبت راجع‌به برنامه‌های تلویزیونی یا تعطیلات آخر هفته در انجام کار اختلال ایجاد کند. به نظر من این کار برای مادر شاغل هم منافع مادی دارد، هم معنوی. یکی اینکه می‌توانند با وجود داشتن فرزند نوزاد کار کنند و درآمدی داشته باشند و دیگر اینکه از انجام کار و دوری از فرزندشان عذاب وجدان نمی‌گیرند، برای فرزند دلتنگ نمی‌شوند و در نهایت مجبور نمی‌شوند برای نگهداری از فرزند و رسیدگی بیشتر به او شغلشان را از دست بدهند. داستانی که همه روزه در جامعه شاهد آن هستیم.
● مخالف
کولت لایانتونیو، ۵۸ ساله رئیس شرکت تولیدات تلویزیونی کانسپتس در بونتن نیوجرسی است. او که خود مادر ۳ فرزند است، اعتقاد دارد امکان نگهداری از کودک در محل کار به شکل تاسیس مهدکودک توسط کارفرما فکر خوبی است ولی حضور کودکان در محیط کار اصلاً درست نیست. لایانتونیو می‌گوید: به نظر من، به هیچ عنوان کار درستی نیست. گناه دیگر کارمندان چیست که باید سر و صدا را تحمل کنند و حواسشان پرت شود.
● به نظر من این کار احترام نگذاشتن به حقوق دیگران است.
مخالفی که تغییر عقیده داد
دان هرینگتن، مردی ۵۰ ساله و رئیس سازمان اپیدمیولوژی و کنترل بیماری در دپارتمان بهداشت و سلامتی آریزونا در شهر فینیکس است. او فرزندی ندارد و در آغاز با این برنامه مخالف بود.
هرینگتن می‌گوید: من کاملاً مخالف بودم. شاید هیچ‌کس به اندازه من با انجام این کار مخالف نبود اما در حال حاضر نه‌تنها مخالف نیستم، بلکه از طرفداران پر و پا قرص این طرح هستم. حضور بچه در محل کار منبع فوق‌العاده‌ای برای دادن روحیه مثبت به کارمندان بود. همه از دیدن بچه‌ها خوشحال بودند و محیط‌کار به فضایی بسیار شاد و پرانرژی تبدیل شد.

مترجم و گرد آورنده پگاه ویل

منبع : روزنامه تهران امروز