استاد یرواند نهاپتیان

استاد یرواند نهاپتیان نقاش ارزشمند كشورمان در نخستین روزهای بهار دارفانی را وداع گفت.
یرواند نهاپتیان به سال ۱۲۹۶ شمسی مطابق با ۱۹۱۶ میلادی در جلفای اصفهان چشم به جهان گشود. دوران كودكی، نوجوانی، جوانی و كهنسالی را در جلفای اصفهان گذراند و در همان شهر نیز در خاك خفت. او می‌گفت اصفهان تنها شهر جهان است كه مرا از خود بیخود می‌كند. ناقوس كلیساها و اذان گلدسته‌ها و شوریدگی این دو همیشه روح مرا صیقل می‌دهند.
هشتاد ساله بود كه ملاقاتش كردم. می‌گفت صدها سال است كه هر صبح خورشید در میدان نقش جهان طلوع می‌كند و من هرگاه از این میدان گذشته‌ام رنگ و بوی روزهای كودكی‌ام را احساس ‌كرده‌ام، همان زمان‌هایی كه همراه پدر و مادرم از آن عبور می‌كردیم. اصفهان برای من همیشه تمامی دنیا بوده است. من همه رنگ‌ها را در بازارهای نقش‌جهان یافتم. اصفهان شهر من، رنگ‌ها را به من آموخت.
استاد هرگاه از جوانی یاد می‌كرد قطره اشكی به میهمانی چشمانش می‌آمد. آهی می‌كشید و می‌گفت اصفهان شهر زیبایی است. شهر مهربانی است. شهر خاك و آفتاب و آب است. شهر كوه صفه است. می‌گفت جلفا خانه من است. زندگی من با رنگ ساخته شده، زندگی بدون رنگ و بدون هنر، تاریك و بی‌مفهوم است.
او می‌گفت زندگی برای من با دیوار مساجد و با رزهای معطر و لباس‌های رنگارنگ دختران عشایر و انعكاس پل‌های آجری در زاینده رود، معنا پیدا می‌كند. درختان كاج و چنار و كاروان‌های شتر با بارهای میوه‌ كه از باغ‌ها و مزارع اصفهان می‌آمد همه زیبا بوده و هست و همه نقاشی است.
یرواند سرشار از زندگی و سرشار از عشق بود، از اصفهان و زندگی چنان با شوق و عاشقانه می‌گفت كه شنونده‌ای را بر سر شوق می‌آورد؛ دوست دارم میدان نقش جهان را، میدان كهنه را با كوچه هارونیه و مسجد علی و منار بلند و آسمانی‌اش را.
دوست دارم كلیسای وانك و حضرت مریم را با صدای ناقوس پُر طنینش كه هر روز می‌نوازد. دوست دارم پل‌های رود را. پل‌های مارنان و سی‌وسه‌پل و خواجو و پل شهرستان را، دوست دارم دهكده گَورت را و برج‌های كبوترش را.
یرواند همیشه در جستجوی هویت ایرانی بود و همواره با اعتقاد راسخ این مسئله را در تمام نقاشی‌هایش حفظ می‌كرد. طبیعت‌ بی‌جان‌های او، همدلی و همنشینی گُل و گلیم و سفال و ... را به زیبایی در خود دارد كه به تمامی نشانه‌ایی از عشق او به هویت ایرانی است.
یرواند پیوندی جدا ناشدنی با طبیعت داشت و آثارش زلال، محكم، راحت و ماندنی است. او در آثارش حقیقت زندگی را نقش می‌كند. آبرنگ‌های او به بیننده امید، زندگی و نشاط می‌بخشد. او می‌خواست آثار تاریخی و میراث فرهنگی و باستانی ایران را كه یادگار گذشتگان و اجداد هنرمند ایران بوده‌اند، با نقاشی‌هایش ثبت و حفظ كند و در حقیقت پیام هنری نسل‌های گذشته و حاضر را به نسل‌های بعد و آینده برساند.
او فصل‌ها و یادهای این سرزمین را به نقش كشیده. استاد انسانی مهربان بود روحی بی‌آلایش و خُلقی خوش و چهره‌‌ای گرم و صمیمی داشت. او اینك در بین مانیست. تا دیگر بار كِی این‌گونه هنرمندی از خاك اصفهان برخیزد. به راستی فقدان این استاد بزرگ و نقاش توانا برای تمامی كسانی كه عشقی به این سرزمین دارند، بسیار دشوار خواهد بود.
یرواند از هفت سالگی نقاشی را آغاز كرد. هنوز نوجوان بود كه پروفسور پوپ سركیس خاچاطوریان را برای نقاشی به اصفهان دعوت كردند و در دوران جنگ جهانی نیز الكساندر نرسسیان هنرمند ارمنی ایتالیایی به ایران آمد. آن دو استادان یرواند بودند. یرواند پس از آموزش نقاشی به‌طور تخصصی به نقاشی با آبرنگ پرداخت و تا آخر با همین شیوه كار كرد و شهره عالم شد و صدها اثر بدیع و زیبا از خود برجای گذاشت.
استاد یرواند پس از آموزش نقاشی، حدود سه سال هر روز نزد استاد مسلم مینیاتور ایران استاد حاج مصور الملكی در محله كاشی‌پزهای اصفهان می‌رفت و به آموزش تحصیل نقاشی مینیاتور می‌پرداخت كه بعدها در نقاشی آبرنگ و گاهی نقاشی‌های رنگ و روغن از آن استفاده ‌كرد. از یرواند تعدادی اثر قلم‌گیری به شیوه مصورالملكی باقی‌مانده است.
یرواند همچنین در شناخت آثار باستانی مطالعه بسیار داشت و یكی از كارشناسان برجسته سكه‌های باستانی ایران به‌شمار می‌آمد. او بعدها خط نستعلیق و كوفی را نیز فرا گرفت و اغلب با قلم آهنی، خط نستعلیق را به‌صورت چلیپا مشق می‌كرد.
یرواند نهاپتیان یكی از شخصیت‌های موثر در شكل‌گیری مكتب نقاشی آبرنگ معاصر اصفهان بود. قلم و هنر او جایگاه خاصی در این میان هم سبكانش داشت و شاید برجسته‌ترین آن‌ها. طبیعت بی‌جان، مناظر اصفهان, كارگاه‌های سنتی، مسگری‌های، عصارخانه‌ها, كوچ عشایر, كاروان‌های رفته در كویرها، مساجد، كلیساها و بازارهای شهر تنها بخشی از سوژه‌های دلنشین‌ او را شامل می‌شوند. كه تعداد بسیاری از آن‌ها آثاری در موزه‌های ایران و جهان نگهداری می‌شود.

نویسنده : عنایت‌الله نظری نوری

منبع : دوهفته‌نامه هنرهای تجسمی تندیس