عقب نشینی از بصره تاکتیک یا شکست ؟

هنوز سه ماه از آمدن گوردون براون به جای تونی بلر به ساختمان شماره ی ۱۰ داونینگ استریت و جایگاه نخست وزیری بریتانیا نمی گذرد که نخستین چراغ سبز ازسوی انگلستان ، دال بر خروج تدریجی نظامیان این کشور از خاک عراق نمایان شد. در حالیکه بسیاری از رسانه ها ، کارشناسان و صاحب نظران سیاسی از عمده ترین دلایل کاهش میزان محبوبیت حزب کارگر در انگلستان و هم چنین خداحافظی تونی بلر از سمت نخست وزیری را سیاست های خارجی همسوی وی با بوش (به خصوص در بحث عراق) و تبعیت بی چون و چرای بریتانیا از ایالات متحده در عرصه های گوناگون می دانستند و حتی بسیاری از مخالفین و منتقدین بلر به علت دنباله روی های وی از سیاست های بوش به او لقب «سگ خانگی بوش» را داده بودند، به نظر می رسید انتظارات جدیدی که از براون در زمینه ی همکاری های کمرنگ تر با سیاست های آمریکا به خصوص در عرصه ی سیاست خارجی شکل گرفته ، دیر یا زود در حیطه ی عمل نیز نمایان شود. هر چند که براون از نزدیکان قدیمی و وزیر اقتصاد (خزانه داری) کابینه ی بلر محسوب می شد و بارها و بارها نیز به صراحت اعلام کرده بود که حمله به عراق سیاستی درست و به جا بوده است و با تاکید بر این قضیه خود را موظف به ادامه ی این روند می دانست، ولی برخی از اظهارات وی مبنی بر «عبرت گرفتن از وضعیت کنونی بریتانیا در باتلاق عراق» و هم چنین تفاوت های ذاتی وی با بلر و روحیه ی محافظه کارتر براون، نوید تغییر روند آرام و تدریجی مواضع و جهت گیری های بریتانیا در اشغالگری های عراق را می داد.
آنچه اخیرا در بصره و با عنوان عقب نشینی نظامیان انگلیسی از این شهر اتفاق افتاده است از دو منظر قابل تامل به نظر می رسد . نخست، نگاهی که بیشتر تمایل دارد تا چنین اقدامی را به منزله ی ادامه ی شکست های جنگ طلبانه در عراق از سوی اشغالگران قلمداد کرده و اتفاق مذکور را به عنوان نقطه ی عطفی در عقب نشینی نظامیان انگلیسی تا تخلیه و خروج کامل ارتش این کشور از خاک عراق بداند و از این اتفاق به عنوان نمونه ای مهم از آنچه که پیشتر مبنی بر پیش بینی شکست سیاست های جنگ طلبانه در عراق عنوان شده بود استفاده گردد که بدیهی است طراحان و حامیان اصلی این تئوری مخالفین جنگ در عراق، چه در بریتانیا و چه خارج از آن و در سراسر جهان هستند.
اما نگاه دوم بر واقعه ی اخیر، نگاهی است که بیشتر سعی دارد تا این عقب نشینی را نوعی تاکتیک از قبل حساب شده و کاملا برنامه ریزی شده جلوه دهد و چنین وانمود کند که این حرکت نه تنها دلیلی بر شکست و عقب نشینی اشغالگران در عراق نیست بلکه کاملا مبنی بر ایجاد امنیت بیشتر در عراق و هم چنین کاهش هزینه های سرسام آور اشغالگری در خاک عراق است و کاملا هم مشهود است که طراحان و هواداران چنین نظریه ای خود اشغالگران و به تبع آن حامیان آنها در این جریان هستند.
هر چند که به نظر می رسد اقدام اخیر ارتش انگلیس مبنی بر عقب نشیینی از بصره شکستی زود هنگام است که در لباس توجیه «تاکتیک نظامی» شکل آبرومندانه تری را به خود گرفته ولی عقب نشینی نظامیان انگلیسی ازبصره را باید در چارچوب و قالبی فراتر از این دو پیش فرض دانست. از طرفی آخرین اظهارات براون مبنی بر تاکید بر اشغالگری در عراق و برنامه ریزی شده دانستن این اقدام و از سویی دیگر خروج یکباره ی ۵۵۰ نظامی انگلیسی از بصره (۱۰% کل نظامیان انگلیس در عراق آن هم در یک روز) نشانگر نوعی عقب گرد از سیاست های جنگ جویانه ی قبل است .
لذا اینکه این اقدام را باید یک شکست زودهنگام برای اشغالگران در عراق دانست و یا یک تاکتیک واقعا از پیش تدوین شده ی نظامی ، نکته ای ایست که جز با گذر زمان خود را نشان نخواهد داد ولی آنچه که با اندکی دقت و ظرافت در اوضاع و جریانات روز عراق محسوس به نظر می رسد این است که خروج اشغالگران از هر منطقه ای از خاک عراق می تواند موجبات امنیت بیشتر را برای آن منطقه فراهم کند چرا که جدای از مردم ساکن در سرزمین های اشغالی، خود اشغالگران نیز با اقدام اخیر خود، بر این واقعیت مهر تایید زدند که خروج آنان از هر مکانی می تواند به امنیت آن خطه کمک قابل توجهی کند و این (امنیت) مساله ای است که خود نظامیان عراقی از پس آن بهتر بر می آیند چرا که وجود نظامیان اشغالگر در هر مکانی به تنهایی به گسترش نا امنی در آن منطقه دامن خواهد زد.
اما اکنون براون را برخلاف بلر می توان یک چهره ی سیاسی خوش قول تلقی کرد چرا که خواسته یا نا خواسته نشان داد که لا اقل درعمل (طبق گفته های قبلی خویش) از «اشتباهات جنگ عراق عبرت می آموزد» و نمونه ی عینی این عبرت آموزی در اقدام اخیر نظامیان انگلیسی مشهود است ...

امیر حسین ثابتی منفرد
سایت خبری تحلیلی سپهر