سه شنبه, ۲۲ آبان, ۱۴۰۳ / 12 November, 2024
مجله ویستا
نماز و امنیت
● مقدمه
بدون تردید یکی از مهمترین مؤلفههای اجتماعی که وجود آن در هر جامعهای، از ضروریات و به عبارت دقیقتر از نخستین ضروریات محسوب میشود و بدون آن زندگی سعادتمند برای آحاد مردم، امکانپذیر نمیباشد، «امنیت» است. امری که در واقع منشاء و زیربنای تمامی امور بوده و با عدم آن، هیچ گونه فعالیت فردی و اجتماعی چه در عرصه فرهنگی و چه در عرصههای دیگر نظیر صنعت، اقتصاد، هنر، سیاست و ... انجام نخواهد پذیرفت.
در اهمیت و ارزش این مقوله اجتماعی همین بس که در آیات متعددی، از قرآن کریم بدان تذکر داده شده و در برخی آیات نیز، قبل از پرداختن به امور دیگر این موضوع مورد توجه و مداقه قرار گرفته است. از جمله در آیه ۱۲۶ سوره مبارک بقره که مشتمل بر دعای پیامبر بزرگ الهی، حضرت ابراهیم - علیهالسلام - درباره سرزمین و اهل مکه میباشد، میخوانیم:
«و اذ قال ابراهیم رب اجعل هذا بلداً آمِناً و ارزق اهله من الثمرات مَنْ امَنَ منهم باللّه و الیوم الاخر ...»
«و به یاد آور هنگامی که ابراهیم عرض کرد: پروردگارا! این سرزمین را شهر امنی قرار ده و اهل آن را - آنها که ایمان به خدا و روز بازپسین آوردهاند - از ثمرات [گوناگون ]روزی فرما ...»
همان طور که میبینیم در این دعای شریف که از زبان یکی از اولیاء پروردگار نقل گردیده، ابراهیم نخست تقاضای «امنیت» و سپس درخواست «مواهب اقتصادی» میکند، و این خود اشارهای است به این حقیقت که تا امنیت در شهر یا کشوری حکمفرما نباشد فراهم کردن یک اقتصاد سالم ممکن نیست.!(۱)
اما باید دانست که توجه به مقوله امنیت در فرهنگ اسلامی، منحصر به آیات قرآن کریم نمیباشد، بلکه در احادیث و روایات متعددی که از جانب معصومان - علیهم السلام - صادر گردیده نیز توجه به این امر جایگاه ویژهای دارد که به عنوان نمونه میتوان به احادیث زیر اشاره کرد.
حضرت امام صادق - علیهالسلام - فرمود:
«سه چیز است که عموم مردم بدان نیازمندند: "امنیت و عدالت و فراوانی نعمت".»(۲)
حضرت امیرمؤمنان - علیهالسلام - فرمود:
«بدترین جا برای سکونت جایی است که ساکنان آن امنیت نداشته باشند.»(۳)
حضرت امام صادق - علیهالسلام - فرمود:
«هر کس که پنج چیز نداشته باشد زندگی او گوارا نیست: "صحت و امنیت و بینیازی و قناعت و همدم موافق".»(۴)
موضوع امنیت، نه تنها در اسلام که در تمامی مکاتب بشری و نزد تمامی عقلا و خردمندان عالم جایگاه ویژهای را به خود اختصاص داده است، تا جایی که از نظر آنان اصولاً پایه ریزی و ایجاد یک تمدن و زندگی انسانی اصیل بدون آن ممکن نیست؛ همان گونه که ویل دورانت - مورخ و محقق مشهور مغرب زمین - در کتاب عظیم خود تاریخ تمدن این نکته را متذکر شده است:
«ظهور تمدن هنگامی امکانپذیر است که هرج و مرج و ناامنی پایان پذیرفته باشد؛ چه فقط هنگام از بین رفتن ترس است که کنجکاوی و احتیاج به ابداع و اختراع به کار میافتد و انسان خود را تسلیم غریزهای میکند که او را به شکل طبیعی به راه کسب علم و معرفت و تهیه وسایل بهبود زندگی سوق دهد.»(۵)
وی در ادامه میافزاید:
«برای پیدایش تمدن باید مردم کمکم احساس کنند که سر هر پیچ زندگی، مرگ یا مالیات جدیدی در انتظار آنها کمین نکرده است.»(۶)
حال که به طور اجمال با اهمیت و جایگاه امنیت در فرهنگ اسلامی و نیز فرهنگ جهانی آشنا شدیم، تذکر این نکته را ضروری میدانیم که «امنیت» امری است که علمای جامعهشناسی آن را در یک تقسیمبندی کلی به دو حوزه «فردی» و «اجتماعی» تقسیم مینمایند. از این رو هنگامی که بحث از امنیت به میان میآید، این موضوع را هم در حوزه فرد و هم در حوزه اجتماع باید مدنظر قرار داد؛ چرا که این دو از یکدیگر جدا نبوده و در حقیقت ایجاد و برقراری امنیت اجتماعی، بدون پرداختن به علل و عوامل ایجاد امنیت فردی، منتج نبوده و به ثمر نخواهد نشست. هم از این روست که میگوییم امنیت فردی زیربنای امنیت اجتماعی است.
ولی آنچه در این میان حایز اهمیت میباشد توجه به این مسئله است که برای ایجاد امنیت در دو بعد فردی و اجتماعی چه باید کرد؟ به عبارت دیگر چگونه میتوان ایجاد امنیت را از مرحله تئوری به مرحله عمل رسانید و آن را در حیطه فعالیتهای فردی و اجتماعی محقق نموده و جامعهای به وجود آورد که در آن، افراد هم از لحاظ زندگی شخصی و خصوصی و هم از لحاظ زندگی اجتماعی و در تعامل با دیگران احساس امنیت کنند؟
برای پاسخ گویی به سئوالات فوق، از دیرباز از سوی علمای جامعهشناسی، اظهار نظرهای فراوانی صورت گرفته است و هر یک به فراخور اندیشه و طرز تفکر خود، پاسخهایی ارائه دادهاند که هر کدام از آن پاسخها ناظر به درصدی از امنیت در سطح جوامع است. ولی آن چه مسلم است چون اغلب این راهکارها نشأت گرفته از معلومات و تجارب بشری بوده و معلومات و تجارب بشری هم از سوی دو عنصر «زمان» و «مکان» دچار محدودیت میباشد، نتوانسته آن گونه که شایسته و بایسته است در جهت تامین امنیت، راهگشا باشد. چنان که در جهان کنونی، با وجود پیشرفتهای صنعتی و تکنولوژی و وفور تئوریهای امنیتی ارائه شده از سوی دانشمندان، بدون اغراق باید اعتراف کنیم که «امنیت» مهمترین گمشده انسان است که برای یافتن آن چشم امید به هر سوی میدواند! و افزایش آمار قتلها، دزدیها و تجاوز به عنف و هزاران نوع جرم و خطای فردی و اجتماعی دیگر بهترین و روشنترین دلیل این مدعاست.
از این رو انسان امروزی برای دست یابی به «امنیت پایدار» و «همه جانبه» چارهای جز این ندارد که دست یاری به سوی مکاتب آسمانی دراز کند و در میان آنها از کاملترین و نابترینشان یعنی اسلام عزیز طلب امداد نماید؛ زیرا قوانین این آیین الهی ریشه در وحی و علم خداوندی دارد که هیچ گونه تردیدی در صحت و اصالت آن راه ندارد.
آری، اگر بشر قرن بیست و یکم که در دریای متلاطم اضطراب و نا امنی غوطه میخورد، طالب فلاح و رسیدن به ساحل «امنیت و آرامش» است، گریزی از اسلام و قوانین سعادتآفرین آن نخواهد داشت، و ما برای آنکه این مدعا را به اثبات برسانیم، در ادامه این نوشتار به تشریح نقش یکی از عبادات مهم در این مکتب حیاتبخش که همانا «نماز» میباشد در ایجاد و برقراری امنیت فردی و اجتماعی میپردازیم تا حقیقت امر بیش از گذشته آشکار شود.
● نقش نماز در ایجاد امنیت فردی
زندگی و حیات آدمی در کره زمین، همواره مقرون به انواع و اقسام مشکلات و مصایب بوده است. نگاهی به تاریخ زندگی انسان از آغاز تا کنون، به خوبی این نکته را به اثبات میرساند که در طول این قرون متمادی، هیچ کس نبوده است که حتی ایام معدودی از عمر خود را به دور از بلاها سپری کرده باشد. به تعبیر شاعر آسمانی شیراز، حافظ - علیه الرحمه - :
«... در رهگذر کیست که دامی زبلا نیست؟»(۷)
اما در این میان، انسان قرن بیست و یکم، با وجود پیشرفتهای صنعتی و تکنولوژی حیرتآور، بیش از گذشته در معرض بلاها و مصایب قرار گرفته است؛ چرا که گسترش زندگی صنعتی و ماشینی، اگر چه توانسته زحمت جسمی او را کم نماید، ولی این حقیقت بر کسی پوشیده نیست که «روح و روان» او را به بند کشیده و انواع و اقسام دغدغهها و نگرانیهای روحی را به او هدیه نموده است. این چنین است که این انسان سرگشته برای وصول به آرامش روحی و سکینه و اطمینان خاطر روانی و در یک کلام «امنیت فردی» هر روز دل به یکی از مظاهر مادی میسپرد، ولی روز بعد در مییابد که آنچه در پیاش بود، جز سرابی نبوده است.
نگاهی به آمارهای ارائه شده از سوی مراکز روان درمانی و تعمقی هر چند کوتاه در احوال اطرافیان، این نکته را به اثبات میرساند که انسان قرن بیست و یکم در جهت تامین امنیت فردی خویش که مهمترین نمود آن را باید در آسایش روحی و روانی افراد مشاهده کرد، موفقیت چندانی حاصل نکرده است. هم از این روست که این موجود سرگشته در میان اقیانوس عظیم امکانات و وسایل مادی و صنعتی، خود را «بی پناه» میبیند و هنوز پای در دهه پنجم عمر خویش ننهاده به «پوچی» میرسد و کارش به «خودکشی» منجر میگردد.
ولی با این همه باید دانست که این «احساس بی پناهی» و آن اضطرابات روحی و روانی، نه چنان است که همه انسانها را در بر گیرد، بلکه در میان جمعیت چند میلیاردی این قرن، گروه اندک و معدودی هستند که علیرغم وفور عوامل اضطرابزا، از آرامش روحی و روانی زاید الوصفی برخوردارند و در ساحل «امن و آسایش» به سر میبرند. اینان کسانی نیستند جز «نمازگزاران حقیقی» که در پرتو نور نماز، جان خود را تابنده کرده و روح متلاطم را به سکون و آرامش رساندهاند؛ چرا که آوای ملکوتی قرآن کریم را به گوش جان نیوشیدهاند که:
«الا بذکر الله تطمئن القلوب»(۸)
«آگاه باشید که با یاد خدا دلها آرام میگیرد.»
آنان به حقیقت دریافتهاند که بارزترین و روشنترین مصداق «ذکر خدا» همانا «نماز» است، چنان که خداوند عزیز فرموده است:
«اقم الصلوة لذکری»(۹)
«نماز را برای یاد من بپا دار ...»
بدین ترتیب این بندگان راستین پروردگار، در پرتو نماز و راز و نیاز با خالق خویش، از هر گونه نگرانی رهیده و هرگز خود را «بی پناه» و «بی کس» نمیدانند؛ چرا که هر صبح و شام نماز به آنان یادآوری میکند که بالاترین قدرتها، ناظر احوال ایشان است و پشتیبانشان در طی طریق زندگی.
اینان همچنین هرگز به بیماریهای روحی نظیر «احساس پوچی» دچار نخواهند شد؛ زیرا در پرتو نماز دریافتهاند که حیات آنان را هدفی والاست که همانا وصول به قرب پرودگار میباشد و چون چنین است هیچ گاه در پیچ و خمهای زندگی مادی احساس پوچی نمیکنند و بدین ترتیب «امنیت فردی» خود را در بالاترین درجه تامین نمودهاند. روحشان آرام است، اگر چه جسمشان را مصایب گوناگون میخراشد و فرسوده میسازد و یقیناً ملاک و معیار «امنیت فردی»، همانا احساس آرامش روحی و برخورداری از آسایش روانی است، که مهمترین عامل در کسب موفقیتهای مادی و معنوی میباشد.
نگاهی به تاریخ زندگی سراسر مجاهدات انبیا - علیهم السلام - به ویژه پیامبر مکرم اسلام - صلی الله علیه و آله و سلم - و ائمه اطهار - علیهم صلوات الله - این نکته را به اثبات میرساند که اگر آن بزرگواران در نهضتهای مقدس و حرکتهای تعالی آفرینشان به موفقیتهای بی نظیری دست یافتهاند و توانستهاند حرکت اصلاحی خود را به پیش برده و فریاد توحید سردهند، مهمترین عامل آن را باید در همان «امنیت فردی» و «سکینه و آرامشی» جست و جو کرد که در اثر ارتباط با خداوند از طریق «نماز» به دست آوردهاند. از همین روست که در سرگذشت انبیاء الهی که در قرآن آمده، در راس تعالیم آنان امر به اقامه نماز جای دارد.
به موسی - علیهالسلام - وحی میشود که:
«و اجعلوا بیوتکم قبلة و اقیموا الصلوة»(۱۰)
«و سراهایتان را رو به روی هم قرار دهید و نماز را بر پا دارید.»
ابراهیم - علیهالسلام - در حق اهلش دعا میکند که:
«ربنا لیقیموا الصلوة فاجعل افئدةً من الناس تهوی الیهم»(۱۱)
«پروردگارا! تا نماز را به پا دارند، پس دلهای برخی از مردم را به سوی آنان گرایش ده.»
عیسی - علیهالسلام - حتی در گهواره خود را سفارش شده به نماز معرفی میکند:
«و جعلنی مبارکاً این ما کنتُ و اوصانی بِالصلوة و الزکاة مادُمْتُ حیاً»(۱۲)
«و هر جا که باشم مرا با برکت ساخته و تا زندهام به نماز و زکات سفارش کرده است.»
علاوه بر همه اینها در صدها آیه از قرآن کریم، خداوند عزیز پیامبر گرامی خود حضرت محمد - صلی الله علیه و آله و سلم - و سایر مومنان را به اقامه نماز امر میفرماید و در آیات بی شماری اصولاً «اقامه نماز» را یکی از اصلیترین نشانههای متقین و پرهیزگاران و مومنان معرفی میکند. همان طور که گفتیم این همه تاکید و سفارش به خاطر نقش بسیار مهمی است که این فریضه الهی در خودسازی و «امنیت فردی» ایفا میکند.
آری، انسان نمازگزار، در پرتو شعاع نورانی «نماز» از هر آنچه عوامل نگرانی و پریشانی است آسوده خاطر میشود. نه از «آینده مبهم و تاریک»، هراسی به دل راه میدهد؛ که میداند همه مکانها و همه زمانها از آن خداست و خدا با اوست، و نه از «گذشته» خود احساس نگرانی میکند؛ چرا که با نماز خداوند را آمرزنده و مهربان یافته است. اذکار و افعال نماز تماماً و یک به یک او را از چنان آرامشی لبریز ساخته که هیچ عامل مادی و معنوی دیگر قادر به اعطاء چنین آرامشی نیست.
او با «الله اکبر» خداوند را به بزرگی یاد میکند. بنابراین، تمامی قدرتهایی که ممکن است او را تهدید به ناامنی کنند در نزد او خوار و حقیر جلوه میکنند. و با «الرحمن الرحیم» به یاد لطف و مهربانی و بخشندگی بی حد و مرز خدا میافتد و دل و جانش، سرشار از امن و آسایش میشود.
«مالک یوم الدین» به او هدف زندگی را که همانا رستاخیز و وصول به لقاء الله است یادآوری میکند و در نتیجه مصایب و بلاهای زندگی دنیوی در نظرش سهل و آسان میآید و هرگز در مواجهه با آنها عقب نشینی نکرده و به پوچی نمیرسد.
«ایاک نعبد و ایاک نستعین» او را به یاری و امداد خداوند دلگرم مینماید. با رکوع در برابر خداوند از خضوع در برابر غیر او میرهد و با سجده به پیشگاه خداوند، قید رقیّت و بندگی غیر خدا را از گردن جسم و جان باز میکند، و بدین گونه پیمانی ناگسستنی با خدای خود میبندد که ثمرهاش آزادی و آزادگی و وصول به امن و امان است. و به تعبیر اقبال لاهوری (ره):
هر که پیمان با هوالموجود بست
گردنش از قید هر معبود رست(۱۳)
این چنین است که «نماز» را باید مهمترین عامل در جهت تامین «امنیت فردی» دانست و در ترغیب و تشویق مردمان به روی آوردن به این عامل اساسی، بیش از گذشته کوشید.
«نماز» تنها در بعد روحی، تامین کننده امنیت فردی نمیباشد، بلکه امنیت فردی آدمی را در بعد جسمانی نیز تامین مینماید؛ زیرا بخشی از مقوله «امنیت فردی» وابسته به جسم و بدن مادی انسان است. درست است که مهمترین جنبه این موضوع، همانا بعد روحی و روانی آن میباشد، ولی آنچه مسلم است «امنیت جسمانی» که عبارت است از «سلامت و پاکیزگی ظاهری» نیز در این جهت بی تاثیر نمیماند و «نماز» در این جهت نیز منشاء اثر بسیاری است.
اانسان نماز گزار، برای آن که از عبادت خود بهره وافر برده باشد، خود را مقید به رعایت اصول بهداشتی میداند. مثلاً از مسواک و تمیز کردن دندان و دهان غفلت نمیکند؛ چرا که میداند:
«از حضرت رسول - صلی الله علیه و آله و سلم - منقول است که دو رکعت نماز که با مسواک باشد بهتر است از هفتاد رکعت نماز که بیمسواک باشد.»(۱۴)
او برای هر نماز و به هنگام ایستادن در برابر خداوند موهای سر را آراسته کرده و شانه میکند، زیرا:
«در حدیث حسن از امام موسای کاظم - علیهالسلام - در تفسیر آیه کریمه «خذوا زینتکم عند کل مسجد»(۱۵) منقول است که حضرت فرمود: "از این زینت است شانه کردن موی پیش از هر نمازی"»(۱۶)
نمازگزار حقیقی به هنگام نماز از بوی خوش و عطر استفاده میکند، زیرا:
«از حضرت امام جعفر صادق - علیهالسلام - مروی است که نماز کسی که خوشبو باشد بهتر است از هفتاد نماز که بی بوی خوش باشد.»(۱۷)
علاوه بر اینها، او برای هر نماز ناگزیر از وضو ساختن و در موارد لزوم غسل کردن است. جامعههای پاکیزه در بر میکند و با لباس آلوده و بویناک، به نماز نمیایستد. خود را مقید میداند به گرفتن و چیدن ناخنها و زدودن موهای اضافی از بدن؛ چرا که این همه در ازدیاد پاداش نماز دخیل بوده و راه وصول به قرب پرودگار را هموارتر میسازد و در نتیجه تقیّد به چنین اموری است که نمازگزار «امنیت فردی» خود را در بعد جسمانی نیز تامین نموده و در نهایت، «نماز» جسم و جان او را در حصاری از امنیت و آسایش قرار میدهد. به راستی برای تامین «امنیت فردی» افراد در جوامع بشری چه عاملی را میتوان نام برد که برتر از «نماز» باشد؟!
حال که به طور اجمال با تاثیر و نقش عظیم نماز در ایجاد «امنیت فردی» آشنا شدیم در ادامه این مقال به نقش نماز در ایجاد «امنیت اجتماعی» اشاره کرده و به تشریح آن میپردازیم.
نقش نماز در تامین امنیت اجتماعی
بدون شک امنیت اجتماعی، در تمامی جوامع بشری همواره از جانب کسانی تهدید و مختل گردیده که شخصیت فردی آنان بنا به علل گوناگون مورد اهانت واقع شده و در نتیجه «کرامت نفس» خود را از دست دادهاند. چنین افرادی که شخصیت آنها لگدکوب گردیده و دیگر عزت و کرامتی برای خود قایل نیستند، از دست زدن به انواع و اقسام بزهکاریها و جرم و جنایتهای اجتماعی، ابایی نداشته و احساس شرمساری نمیکنند و به همین دلیل جامعه از شر آنها ایمن نخواهد بود؛ همچنان که در سخن حکیمانهای که از پیشوای دهم شیعیان امام هادی - علیهالسلام - نقل شده میخوانیم:
«من هانت علیه نفسه فَلا تأمن شره»(۱۸)
«کسی که خود را خفیف و خوار میداند و در باطن، احساس پستی و حقارت میکند از شر او ایمنی نداشته باش.»
اما نقطه مقابل «ذلت نفس»، «کرامت نفس» و احساس عزت نمودن است که آدمی را از هر گونه گناه فردی و اجتماعی مصون میدارد؛ همان گونه که امیرمومنان علی - علیهالسلام - در کلامی آسمانی فرمود:
«من کرمت علیه نفسه لم یهنها بالمعصیة»(۱۹)
«آن کس که بزرگی و کرامت نفس خود را باور دارد هرگز با پلیدی گناه پست و موهونش نمیکند.»
با توجه به آنچه آمد، این نتیجه حاصل میشود که برای برقراری «امنیت اجتماعی» یکی از راهکارهای اساسی و مهم، آن است که عوامل عزت آفرین و کرامت بخش را شناسایی نموده و تقویت نمود تا افراد جامعه با تمسک و عمل به آنها از چنان کرامت نفسی برخوردار شوند که ارتکاب گناه - حتی در خلوت و پنهانی - برای آنها امری دشوار و هراسناک جلوه کند. در نتیجه انسانی که از چنین «تربیت الهی» برخوردار شد هرگز نه در عرصه زندگی فردی و نه در عرصه زندگی اجتماعی، تهدیدی برای «امنیت و آسایش» خود و جامعه نخواهد بود.
بدون شک در این راه، یکی از مهمترین عوامل و راهکارهای قابل توجه که در عین حال هیچ گونه هزینهای در بر ندارد، امر مقدس و عظیم «نماز» میباشد؛ چرا که نماز در واقع حلقه اتصال انسان با وجودی عظیم الشان و بی نهایت به نام خداست که یکی از مهمترین اسامی و صفات او «کریم» به معنای بزرگوار است. کسی که به مصداق آیه شریف «فان العزة لله جمیعاً» دارنده تمامی مراتب عزت میباشد، به یقین انسانی که با او مرتبت شد، رنگ و بوی خدایی به خود میگیرد و «کریم» میگردد و «عزیز» میشود؛ چون چنین شد هرگز نفس کریم و عزیز خود را به گناه نمیآلاید و جامعه از جانب او در امن و آسایش قرار خواهد گرفت.
از سوی دیگر همان گونه که میدانیم، خداوند عزیز در سوره مبارک عنکبوت، آیه ۴۵ یکی از مهمترین آثار نماز را دور نمودن نماز گزار از «فساد و فحشاء» معرفی مینماید، آنجا که میفرماید:
«ان الصلوة تنهی عن الفحشاء و المنکر ...»
در نتیجه انسان نمازگزار فردی است که گرد گناه نمیگردد؛ چرا که صبح و شام با خدای خود در راز و نیازی عاشقانه است و حضور او را مستمراً درک میکند و چنانچه صحنه گناه و تجاوز به حقوق دیگران پیش آید، پا پس میکشد و مرتکب گناه نمیشود؛ چه آن که خداوند را حاضر و ناظر میداند، از این رو جامعه از جانب او در امن و امان خواهد بود.
نگاهی هر چند گذرا به تاریخچه زندگی بزهکاران و آنان که «امنیت اجتماعی» را به نحوی از انحاء مختل نمودهاند، به خوبی این نکته را به اثبات میرساند که اکثر قریب به اتفاق آنان، کسانی بودهاند که با نماز و مسجد ارتباطی نداشته و به این دو عنصر انسان ساز علاقهای نشان ندادهاند. بدین ترتیب خود را در عرصه حیات، یکّه و آزاد انگاشته و دست به گناهان عظیمی همچون قتل، تجاوز به عنف، سرقت و ... آلودهاند و جوامع بشری را با «ناامنی» مواجه نمودهاند.
حال آنکه در میان کسانی که در طول حیات خود بیشترین تعهد و مسئولیت را نسبت به جان، مال، عرض و ناموس دیگران داشتهاند، همواره نام «نمازگزاران» و مقیدین به نماز از درخشندگی ویژهای برخوردار بوده است؛ زیرا نمازگزار میداند که «اقامه نماز» با «تجاوز به حقوق دیگران» سازگاری ندارد و اصولاً نمازی که در کنار آن به نوعی «تجاوز» به حقوق انسانها باشد، نماز نخواهد بود.
جایی که بودن حتی یک تار نخ غصبی در لباس نمازگزار، موجب بطلان نماز گردد، مسلم است که نماز گزار خود را مقید به رعایت حقوق دیگران میکند و از دست یازیدن به گناهی بزرگتر خودداری میورزد. مطالعه زندگی نمازگزاران حقیقی در طول تاریخ اثبات کننده این حقیقت مسلم است که برای برقراری «امنیت اجتماعی» هیچ عاملی برتر از نماز نمیباشد؛ چرا که خاصان درگاه خداوندی، چنان تقیدی به رعایت حقوق مردمان داشتهاند که گاه تا مرز وسواس پیش رفتهاند. اگر سلسله جنبان عرفان و تقوا، مولای متقیان علی - علیهالسلام - در کلام نورانی خود میفرماید:
«وَاللهِ لَوْ اُعْطیتُ الْاَقالیمَ السَّبْعَةِ بِما تَحْتَ اَفْلا کِها عَلی اَنْ اَعْصِیَ اللَّهَ فی نَمْلَةٍ اَسْلُبُها جُلْبَ شَعیرَةٍ ما فَعَلْتُهُ»(۲۰)
«به خدا سوگند، اگر هفت اقلیم را با آنچه در زیر آسمانهاست به من دهند تا خدای را نافرمانی کنم که پوست جوی را از مورچهای به ناروا بگیریم، چنین نخواهم کرد!...»
بدون تردید این همه تقید به رعایت حقوق دیگران - و حتی حیوانات - از تاثیر «نمازهای حقیقی» آن یگانه عالم خلقت بوده و این گونه است که نماز «نفس سرکش» را مؤدب به آداب الهی و رعایت حقوق فردی و اجتماعی دیگران نموده و در نتیجه «امنیت اجتماعی» را در بالاترین سطح برای جوامع بشری به ارمغان میآورد.
آری، «نماز» بنا به تصریح آیه شریفه «اِنَّ الصَلوةَ تَنْهی عَن الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ» انسان را از «غیبت»، «دروغ»، «سرقت»، «قتل نفس»، «تجاوز به حریم خصوصی دیگران»، «ربا خواری»، «زنا»، «چشم چرانی»، «تهمت»، «حرام خواری»، «قمار»، «شرب خمر»، و هر آنچه که به نوعی منجر به تجاوز به حقوق دیگران و در نتیجه ایجاد اختلال در «امنیت اجتماعی» میگردد برحذر میدارد.
مگر فقدان امنیت اجتماعی در جوامع بشری به غیر از این امور و امثالهم، سرچشمهای دیگر دارد؟! و مگر تمام همّ و غمّ متولیان ایجاد «امنیت» و تئوری پردازان اجتماعی، دست یافتن به راه حلّی عملی و کارا برای از بین بردن ناامنی و ریشه کن کردن عوامل آن نمیباشد؟ پس چرا باید از سهلترین و در دسترسترین و ارزانترین راه حل این امر یعنی «نماز» غافل باشیم؟
از این رو ما معتقدیم برای برقراری امنیت اجتماعی، بهترین و مهمترین راه، اصلاح و بهینه سازی رابطه بین «انسان» و «خداوند» و تلاش در جهت آشنا کردن «انسانها» با «خالق خویش» میباشد. البته این امر نیز ممکن نخواهد بود مگر از طریق «اقامه نماز» با توجه به تمامی شرایط صحت و قبول آن.
محتشم مؤمنی
پی نوشت ها:
۱) تفسیر نمونه، ج ۱، ص ۳۴۰.
۲) فرهنگ معارف و معاریف، ج ۲، ص ۵۲۳.
۳) همان.
۴) بحارالانوار، ج ۱، ص ۸۳.
۵) تاریخ تمدن، ویل دورانت، ج ۱، ص ۵.
۶) همان، ص ۶.
۷) دیوان حافظ.
۸) سوره رعد (۱۳) آیه ۲۸.
۹) سوره طه (۲۰) آیه ۱۴.
۱۰) سوره یونس (۱۰) آیه ۸۷.
۱۱) سوره ابراهیم (۱۴) آیه ۳۷.
۱۲) سوره مریم (۱۹) آیه ۳۱.
۱۳) دیوان اقبال لاهوری.
۱۴) حلیةالمتقین، باب پنجم، فصل اول.
۱۵) برگیرید زینت خود را نزد هر مسجدی.
۱۶) همان، باب پنجم، فصل ششم.
۱۷) همان، باب ششم، فصل دوم.
۱۸) الحدیث (روایات تربیتی)، مرتضی فرید، ج ۲، ص ۳۷۳.
۱۹) همان، ص ۳۱۶.
۲۰) نهج البلاغه، خطبه ۲۲۴.
پی نوشت ها:
۱) تفسیر نمونه، ج ۱، ص ۳۴۰.
۲) فرهنگ معارف و معاریف، ج ۲، ص ۵۲۳.
۳) همان.
۴) بحارالانوار، ج ۱، ص ۸۳.
۵) تاریخ تمدن، ویل دورانت، ج ۱، ص ۵.
۶) همان، ص ۶.
۷) دیوان حافظ.
۸) سوره رعد (۱۳) آیه ۲۸.
۹) سوره طه (۲۰) آیه ۱۴.
۱۰) سوره یونس (۱۰) آیه ۸۷.
۱۱) سوره ابراهیم (۱۴) آیه ۳۷.
۱۲) سوره مریم (۱۹) آیه ۳۱.
۱۳) دیوان اقبال لاهوری.
۱۴) حلیةالمتقین، باب پنجم، فصل اول.
۱۵) برگیرید زینت خود را نزد هر مسجدی.
۱۶) همان، باب پنجم، فصل ششم.
۱۷) همان، باب ششم، فصل دوم.
۱۸) الحدیث (روایات تربیتی)، مرتضی فرید، ج ۲، ص ۳۷۳.
۱۹) همان، ص ۳۱۶.
۲۰) نهج البلاغه، خطبه ۲۲۴.
منبع : صنایع نیوز
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست