چهارشنبه, ۶ تیر, ۱۴۰۳ / 26 June, 2024
مجله ویستا
نظام‌الدین امیر علیشیر نوائی جغتائی
جنسیت: مرد
نام پدر: میر غیاث‌الدین کجکنه
تولد و وفات: (۸۴۴/ ۸۴۱ -۹۰۶) قمری
محل تولد: هرات
شهرت علمی و فرهنگی: حکیم ، نویسنده ، شاعر
معروف به امیرکبیر. به دو زبان فارسی و ترکی شعر می‌گفت و به ذواللسانین مشهور بود. در شعر ترکی ، نوائی و در شعر فارسی ، فنائی یا فانی تخلص می‌کرد. اصل او از ترکان جغتائی است و در هرات به دنیا آمد. پدرش از امراء و رجال عهد تیموریان است که در خدمت بعضی از سلاطین آن سلسله مانند میرزا ابوالقاسم بابر ، فرزند بایسنقر میرزا ، و سلطان ابوسعید میرزا به سر برد. نوائی نیز همراه پدر مدتی ملازم بابر گورکانی مشهدی بود. از کودکی با سلطان حسین بایقرا در مکتب مصاحب و هم‌درس بود. پس از مرگ بابر ، همراه سلطان حسین میرزا به مرو رفت و چندی در هرات در ملازمت سلطان ابوسعید به سر برد و سپس به ماوراء‌النهر رفت و به تکمیل دانش پرداخت. پس از مدتی به خراسان سفر نمود و در اوایل قدرت سلطان حسین ، به خدمت او درآمد و همراه سلطان به سمرقند و سپس به هرات رفت. او از امرای معروف عهد سلطان حسین و ندیم و مقرب خاص وی بود که از مشوّقین بزرگ ادیبان و شاعران به حساب می‌آمد. نوایی از معاصران عبدالرحمان جامی است که به او ارادتی خاص داشت. در ۸۶۲ق منصب امارت دیوان اعلی به او تفویض گشت. امیر علیشیر یک‌سال نیز حاکم مازندران بود و در استرآباد به سر می‌برد. پس از آن به دربار هرات بازگشت و درخدمت سلطان زیست. وی در شکوفائی و رونق ادب و هنر در دوران سلطان حسین بایقا تأثیر فراوانی داشت و هرات در این عصر یکی از بزرگترین مراکز ادب و هنر به شمار می‌آمد. وی در هرات درگذشت و در محلهٔ عیدگاه این شهر ، زیرگنبدی در شمال مسجد جامع دفن گردید. لازم به ذکر است که صاحب "مجمع‌الفصحا" تاریخ فوت وی را ۹۰۷ق ذکر کرده است. از آثار خیر او:ایوان جنوبی صحن عتیق آستان رضوی؛ نهر آب بالا خیابان ، در مشهد؛ رباط سنگ بست؛ رباط دیز‌آباد؛ بند آجری قریهٔ لنگر نزدیک تربت جام؛ تعمیر قسمتی از مزار عطار نیشابوری. از تألیفات او: "تذکرهٔ مجالس‌النفائس" ، در شرح حال شاعران عهد خود ، به ترکی جغتایی؛ "لسان‌الطیر" ، به تقلید از "منطق‌الطیر" عطار؛ "قصهٔ شیخ صنعان"؛ "خمسهٔ المتحرین" ، رساله ای در شرح حال جامی ، در یک مقدمه و یک خاتمه و سه مقاله ، به ترکی؛ "منشآت ترکی"؛ "منشآت فارسی"؛ خمسه‌ای به تقلید از "پنج‌گنج" نظامی ، به ترکی شامل "فرهاد و شیرین"و "لیلی و مجنون" و "سد سکندری" و "حیرت‌الابرار" یا "حیات‌الابرار" ، در بابر "مخزن‌الاسرار" و "سبعهٔ سیاره" ، در برابر "هفت‌گنبد"؛ "محاکمهٔ‌الاغتین"؛ چهار "دیوان" ، به ترکی شامل: "غرائب‌الصغر" ، "نوادر‌الشباب" ، "بدایع‌الوسط" و "فوایدالکبر"؛ "دیوان" شعر ، به فارسی ، در حدود پنج هزار بیت.
نام پدر: میر غیاث‌الدین کجکنه
تولد و وفات: (۸۴۴/ ۸۴۱ -۹۰۶) قمری
محل تولد: هرات
شهرت علمی و فرهنگی: حکیم ، نویسنده ، شاعر
معروف به امیرکبیر. به دو زبان فارسی و ترکی شعر می‌گفت و به ذواللسانین مشهور بود. در شعر ترکی ، نوائی و در شعر فارسی ، فنائی یا فانی تخلص می‌کرد. اصل او از ترکان جغتائی است و در هرات به دنیا آمد. پدرش از امراء و رجال عهد تیموریان است که در خدمت بعضی از سلاطین آن سلسله مانند میرزا ابوالقاسم بابر ، فرزند بایسنقر میرزا ، و سلطان ابوسعید میرزا به سر برد. نوائی نیز همراه پدر مدتی ملازم بابر گورکانی مشهدی بود. از کودکی با سلطان حسین بایقرا در مکتب مصاحب و هم‌درس بود. پس از مرگ بابر ، همراه سلطان حسین میرزا به مرو رفت و چندی در هرات در ملازمت سلطان ابوسعید به سر برد و سپس به ماوراء‌النهر رفت و به تکمیل دانش پرداخت. پس از مدتی به خراسان سفر نمود و در اوایل قدرت سلطان حسین ، به خدمت او درآمد و همراه سلطان به سمرقند و سپس به هرات رفت. او از امرای معروف عهد سلطان حسین و ندیم و مقرب خاص وی بود که از مشوّقین بزرگ ادیبان و شاعران به حساب می‌آمد. نوایی از معاصران عبدالرحمان جامی است که به او ارادتی خاص داشت. در ۸۶۲ق منصب امارت دیوان اعلی به او تفویض گشت. امیر علیشیر یک‌سال نیز حاکم مازندران بود و در استرآباد به سر می‌برد. پس از آن به دربار هرات بازگشت و درخدمت سلطان زیست. وی در شکوفائی و رونق ادب و هنر در دوران سلطان حسین بایقا تأثیر فراوانی داشت و هرات در این عصر یکی از بزرگترین مراکز ادب و هنر به شمار می‌آمد. وی در هرات درگذشت و در محلهٔ عیدگاه این شهر ، زیرگنبدی در شمال مسجد جامع دفن گردید. لازم به ذکر است که صاحب "مجمع‌الفصحا" تاریخ فوت وی را ۹۰۷ق ذکر کرده است. از آثار خیر او:ایوان جنوبی صحن عتیق آستان رضوی؛ نهر آب بالا خیابان ، در مشهد؛ رباط سنگ بست؛ رباط دیز‌آباد؛ بند آجری قریهٔ لنگر نزدیک تربت جام؛ تعمیر قسمتی از مزار عطار نیشابوری. از تألیفات او: "تذکرهٔ مجالس‌النفائس" ، در شرح حال شاعران عهد خود ، به ترکی جغتایی؛ "لسان‌الطیر" ، به تقلید از "منطق‌الطیر" عطار؛ "قصهٔ شیخ صنعان"؛ "خمسهٔ المتحرین" ، رساله ای در شرح حال جامی ، در یک مقدمه و یک خاتمه و سه مقاله ، به ترکی؛ "منشآت ترکی"؛ "منشآت فارسی"؛ خمسه‌ای به تقلید از "پنج‌گنج" نظامی ، به ترکی شامل "فرهاد و شیرین"و "لیلی و مجنون" و "سد سکندری" و "حیرت‌الابرار" یا "حیات‌الابرار" ، در بابر "مخزن‌الاسرار" و "سبعهٔ سیاره" ، در برابر "هفت‌گنبد"؛ "محاکمهٔ‌الاغتین"؛ چهار "دیوان" ، به ترکی شامل: "غرائب‌الصغر" ، "نوادر‌الشباب" ، "بدایع‌الوسط" و "فوایدالکبر"؛ "دیوان" شعر ، به فارسی ، در حدود پنج هزار بیت.
منبع : مطالب ارسالی
انتخابات ریاست جمهوری انتخابات انتخابات ریاست جمهوری 1403 مسعود پزشکیان انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم سعید جلیلی مناظره انتخاباتی قالیباف مناظره علیرضا زاکانی پزشکیان محمدباقر قالیباف
هواشناسی تهران سوادکوه قتل سیل سازمان هواشناسی فضای مجازی آلودگی هوا آتش سوزی قوه قضاییه شهرداری تهران وزارت بهداشت
قیمت دلار حقوق بازنشستگان قیمت سکه دولت سیزدهم قیمت طلا بازنشستگان بانک مرکزی قیمت خودرو ایران خودرو خودرو بازار خودرو مسکن
تلویزیون سریال پایتخت فیلم رسانه ملی تئاتر سریال سینمای ایران سینما حج
موبایل فضا
روسیه رژیم صهیونیستی جنگ غزه غزه اوکراین فلسطین لبنان اتحادیه اروپا حماس حزب الله لبنان چین ترکیه
یورو 2024 فوتبال پرسپولیس استقلال خوان کارلوس گاریدو باشگاه پرسپولیس لیگ برتر جواد نکونام باشگاه استقلال علیرضا بیرانوند جام ملت های اروپا لیگ برتر ایران
هوش مصنوعی فناوری دانش بنیان اپل وزیر ارتباطات عیسی زارع پور ناسا
مواد مخدر ویتامین قهوه دیابت خواب مغز ریزش مو