تپه گیان ، نهاوند

این تپه در جنوب شهر نهاوند واقع شده است و قدمت تاریخی آن از هزاره چهارم تا هزاره اول پیش از میلاد است. تپه گیان در سال‌های 1310 و 1311 به وسیله دكتر جرج كنتنو و پرفسور رمان گریشمن حفاری شد و نتیجه مطالعات آن‌ها در سال 1314 در كتابی به نام «كاوش در تپه گیان نهاوند» به زبان فرانسه در پاریس منتشر گردید. در نتیجه این حفاری‌ها ثابت شد كه تكامل سبك و اسلوب‌های مختلف معماری شوش در نقاطی از ایران كه كمتر تحت نفوذ سومر، یعنی بین‌‌النهرین بوده رواج داشته است.
در حفاری‌های تپه گیان كاوشگران تا عمق 19 متری پایین رفته و به پنج دوره تمدنی برخورد كرده‌اند. طبقه پنجم یا پایین‌ترین طبقه در عمق 7/5 تا 19 متری قرار داشته و دارای سفالی با زمینه زرد و یا سبز كمرنگ با نقوش سیاه بوده است. با وجود این ضخامت، قبرهایی در این طبقه یافت نشد و در عمق 7 متری بالاتر از خاك بكر،‌ تبرهای مسی به دست آمده كه شبیه تبرهای پایین‌ترین طبقه شوش است. سفال‌های این طبقه به سبك سفال‌های شوش ساخته شده است.
در طبقه چهارم سفال‌هایی كشف شد كه شبیه سفال‌های مكشوفه دوره دوّم استقرارهای (سكونت) شوش بود و اشكال پرندگان دریایی و عقاب با بال‌های گشوده و نقش‌های شانه‌ای بر روی آن‌ها دیده می‌شود. سفال‌ها به رنگ سیاه و گاهی به رنگ قهوه‌ای نقاشی شده‌اند. سفال مخصوص این طبقه كوزه‌های بزرگی مثل كوزه‌های شوش II بود. این طبقه در عمق 7/5 تا 9 متری به زحمت از لایه پنجم تشخیص داده می‌شود. در این طبقه گورستان وسیعی پیدا شد كه در آن‌ها اشیایی همچون فلزات فراوان، آبخوری‌ها و بازوبندهای نقره و غیره به دست آمد.
طبقه سوم در عمق 6 تا 7/5 متری است و سبك جدیدی نسبت به سفال‌های قبلی در سفال‌های آن‌ها دیده می‌شود كه عبارت از ظروف سه پایه قرمز (آجری) رنگ است كه با خطوط موازی سیاه رنگ تزئین شده است. خنجرها و سنجاق‌های بلند و ظروف و اشیایی دیگر نیز از این طبقه به دست آمده است.
طبقه دوم در عمق 4 تا 6 متری قرار دارد و آثار ابنیه و ساختمان در آن دیده می‌شود. در سفال‌های به دست آمده از این طبقه، نقش پرندگان مجدداً ظاهر می‌گردد و ظروفی از گل زردرنگ مایل به خاكستری در اشكال گوناگون ساخته شده‌اند. مهم‌تر از همه دیگ‌های كروی شكل است كه با اشكال هندسی متعددی تزئین شده‌اند. آثار به دست آمده از این تپه در موزه ایران باستان نگهداری می‌شوند.