تبدیل‌کننده

در دنیای علم و تکنولوژی و بازرگانی متغیرهای بسیاری وجود دارد که مختصات آنها را باید به دقت هرچه تمامتر بدست آورد. درینجا تنها به اندازه‌گیری‌های درازا و جائی خطی همه ما با اندازه‌گیری درازا به‌وسیله خط‌کش آشنائیم. خط‌کش‌ها را معمولاً از چوب، پلاستیک یا فولاد می‌سازند. خط‌کش‌های چوبی آینده چشم‌گیری ندارد اما خط‌کش‌ەای فولادی، برعکس، برای درجه بندی‌های دقیقتر قابلیت بیشتری دارند و به آسانی هم کند نمی‌شوند با این حال با یک خط‌کش فولادی خوب می‌توان درازای اشیاء را تا حد ۲% میلی‌متر اندازه واقعی حساب کرد.
برای دقت بیشتر بایداز دستگاه‌های پیچیده‌تری مانند میکرومتر یا ریزسنج استفاده کرد که یک پیچ و یک مهرهٔ خاص اساس کار آن را تشکیل می‌دهد. میله‌ای که بر شیء مورد اندازه‌گیری فشار وارد می‌آورد تا آن را با تکیه بر طرف دیگر گیرهٔ دستگاه ثابت نگاه دارد، به وسیلهٔ حرکت چرخشی گام‌های یک پیچ به پس و پیش ماشین می‌رود، و کارائی ریزسنج منوط به آن است که این حرکت چرخشی کامل پیچ (۳۶۰ درجه) فقط به یک جابه‌جائی خطی ۵/۰ میلیمتری خواهد انجامید. حال اگر محیط سرپیچ به ۵۰ بخش کامل تقسیم بشود، آنگاه چرخشی به اندازهٔ یک بخش (۲/۷ درجه)، که نسبتاً قابل توجه است و به آسانی هم خوانده می‌شود، متناظر با یک حرکت به درازای ۲۵ میلیمتر، چنانچه در وضع و حال خوبی باشد، اندازه‌ها را با دقتی در حد ۵ میکرومتر به‌دست خواهد داد.
ملاحظه می‌کنید که تفاوت ظریفی بین خط‌کش فولادی و ریزسنج وجود دارد. خط‌کش فولادی آلتی است برای مقایسهٔ بی‌واسطهٔ درازای مجهول با یک درازای معلوم. ولی ریزسنج چندان بی‌واسطه عمل نمی‌کند، چرا که حرکت خطی به حرکت چرخشی تبدیل می‌شود. این‌&#۷۸۲;ونه تغییر و تبدیل‌هادر انواع مختلف اندازه‌گیری‌ها فراوان است، و دستگاه‌هائی را که از این اصل بهره‌گیری می‌کنند تبدیل کننده می‌نامند. برای مثال، پتانسیل‌سنج دستگاهی است که حرکت خطی را به پتانسیل الکرتیکی تبدیل می‌کند. این دستگاه که بسیار ساده است و برای کنترل ولتاژ به کارگرفته می‌شود، به‌طور کلی عبارت است از مقاومت ثابتی که ولتاژ V۱ را دوسر آن برقرار می‌کنیم. رسانای لغزنده‌آی که به عنصر متحرک دستگاه متصل است با مقاومت ثابت در تماس است و ضمن حرکت خطی روی آن، ولتاژ V را متناسب با فاصلهٔ پیموده شده دریافت و روی صفحه‌ای مدرج اعلام می‌کند.
نوع دیگری از تبدیل کننده‌ها جابه‌جائی خطی را به فشار هوا مبدل می‌کنند. این دستگاه را مختصات یاب بادی یا فشارسنج بادی می‌نامند و طرز آن بدین طریق است که فشار هوائی که، به فاصلهٔ معینیاز قطعهٔ کار، از روزنه خروجی دستگاه بیرون می‌زند، با کم و زیاد شدن این فاصله تغییر می‌یابد: چنانچه فاصله X زیاد بشود، حوزهٔ عمل روزنهٔ خروجی دستگاه نیز بزرگتر خواهد شد و، بنابراین، مقدار بیشتری هوا خارج خواهد شد و فشار آن کاهش می‌یابد. بدین‌سان، می‌توان رابطه‌ای بین فشار و فاصله به‌وجود آورد.

منبع : مطالب ارسال شده