کادیپتریکس زویی

كادیپتریكس(به معنای دم پردار) تروپود پرداری بود كه از دوره ژوراسیك پسین تا دوره كرتاسه پیشن، حدود ۱۳۶-۱۲۰ میلیون سال قبل می زیست. كادیپتریكس،‌ شبیه ولوسیراپتور بود و نزدیكترین و شبیه ترین جد شناخته شده پرندگان است.
در زنجیره تكامل مخلوقات، پرندگان از تروپودها(درومائوزاریدها) به وجود آمده اند، سینوزاروپتریكس نخستین دایناسور پرنده مانند است. امروزه می دانیم كه این زنجیره عبارت است از(در رده بندی كرونولوژیكی):
· آركائوپتریكس- قدیمیترین پرنده شناخته شده(۱۵۰ میلیون سال قبل) پرهای نامتقارنی داشت- احتمالا این پرنده می توانسته در مسافتهای كوتاه پرواز كند(از آلمان).
· سینوزاروپتریكس- بدن این پرنده با پرهای اولیه پوشیده شده بود و بازوان كوتاهی داشت(۱۳۵-۱۲۱ میلیون سال قبل).
· پروتاركائوپتریكس- پرهای بلند و متقارن روی بازوها و دم اما احتمالا قادر به پرواز نبوده است(از چین، ۱۳۵-۱۲۱ میلیون سال قبل).
· كادیپتریكس- دونده كوچك و بسیار سریعی كه بدنش پوشیده از پرهای اولیه(متقارن و بنابراین فاقد قدرت پرواز) بود(از چین، ۱۳۵-۱۲۱ میلیون سال قبل).
· اوننلاگیا- تروپود بسیار بزرگ خشكی زی(از آرژانتین). حركت بازوهای این تروپود انعطاف پذیر بود(بالا و پایین، مثل یك پرنده)(۹۰میلیون سال قبل).
· ولوسیراپتور- گوشتخوار بزرگتر و خشكی زی(از مغولستان) كه دارای استخوان مچ گردنده بود(این نوع مفصل در پرندگان یافت می شود و برای پرواز ضروری است)(۸۰-۸۵ میلیون سال قبل).
· اولولاویس(از اسپانیا)- نخستین پرنده ای كه به هنگام پرواز، حتی در سرعتهای كم، قدرت مانور خوبی داشت(این كنترل پرواز فوق العاده به علت پرزدار شدن پرهای شست است كه آلولا نامیده می شوند- كه به نشستن و فرودآمدن آن كمك می كند.
● پرها:
كادیپتریكس بالهایی داشت كه بازهای كوتاه و اكثر قسمتهای بدن و دم كوتاهش را می پوشاند. این پرها از كرك تا پرهای بلند درتغییرند كه دارای میله ها و رگه هایی به طول۶ تا۸ اینچ(۲۰-۱۵ سانتیمتر) می باشد.
پرهای این جانور متقارن بودند كه نشان می دهد كه قادر به پرواز نبوده است(پرندگان پیشرفته امروزی كه قادر به پرواز نیستند پرهای متقارنی دارند در حالی كه پرندگان دارای قدرت پرواز پرهای نامتقارنی دارند). احتمالاپرهای كادیپتریكس، برای عایق بندی و حفظ گرمای بدنش به كار می رفته است.
● آناتومی:
كادیپتریكس،‌پاهایی بلندوبازوانی كوتاه داشت و به اندازه یك بوقلمون بود و حدود ۳ فوت(۱ متر) ارتفاع داشت. این جاندار،‌ دم طویل تروپودها را نداشت اما دم كوتاهی داشت كه دارای بادبزنی از پرها به طول۶ تا ۸ اینچ(۲۰-۱۵ سانتیمتر) بود. دندانهای كادیپتریكس، بلند و تیز بودند و ریشه ای عمیق و پیازدار داشتند. دندانها فقط در جلوی آرواره بالایی وجود داشته و به سمت خارج نوك دار و شبیه دندانهای آهو بودند. در معده این جانور سنگ معده یافت شده كه برای خردكردن غذا به كار می رفته است.
● پرندگان و دایناسورها:
دیرینه شناس فیلیپ كوری از موزه دیرینه شناسی رویال تیرل دروملر آلبرتای كانادا گفت: برای نخستین بار،‌ما چیزی داریم كه بدون تردید دایناسوری پردار است. آنچه ما داریم حلقه گمشده میان دایناسورهای گوشتخوار و پرندگان اولیه است. این نشان می دهد كه دایناسورها منقرض نشده اند بلكه می توان آنها را به صورت ۱۰۰۰۰ گونه پرنده مشاهده كرد. وجود پروتاركائوپتریكس، سینوزاروپتریكس و كادیپتریكس اعتبار این فرضیه را،كه پرندگان از دایناسورهای تروپود مشتق شده اند و نه از خزندگان چهارپای درختی(درخت زی)، را افزایش می دهد. اما مخالفان عنوان می كنندكه فسیلهای پردار جدید مربوط به زمانهای بعد ازنخستین پرنده، آركائوپتریكس(كه حدود ۱۴۷ میلیون سال قبل،‌ قبل از كادیپتریكس و پروتازكائوپتریكس می زیست) هستند. این نشان می دهد كه احتمالا شباهت فسیلها به پرندگان، نمونه ای از تكامل تدریجی همگراست و پرهای آنها برای عایق بندی تكامل یافته اند نه برای پروازو فیزیولوژی خونگرم آنها را نشان می دهد.
● تحرك:
آركائوپتریكس قادر به پرواز نبوده اما روی دو پای بلندش می دویده است. با توجه به پاهای بلند و بدن لاغرآركائوپتریكس،‌احتمالا این دایناسور، دونده چابكی بوده است.
●● دایناسورهای پردار دیگر:
دایناسورهای پردار دیگركه بین ۱۴۵ تا۱۲۵ میلیون سال قبل(در طی دوره های ژوراسیك پسین و كرتاسه پیشین) می زیستند در همان منطقه چین یافت شده اند. این فسیلها، سینوزاروپتریكس و پروتاركائوپتریكسهای روبوستای اولیه پردار دیگربیشتر دایناسور مانند بوده اند تا پرنده مانند و آنها را دایناسورهای تروپود در نظر می گیرند. همه پرهای آنها متقارن بود كه نشاندهنده این است كه هیچ یك از آنها قادر به پرواز نبوده اند. یافته های دیگر این فرضیه را كه دایناسورها اجداد پرندگان هستند را تقویت می كند.

منبع : پایگاه داده های علوم زمین کشور