فصل کوه یخی

از میان تمامی خطرهای دریائی هیچ‌کدام به اندازه کوه یخی برای یک دریانورد ترسناک، سرسخت و مرگ‌آور نیست. با وجود خلاقیت‌ها و نبوغ‌های فراوان و تقریباً نزدیک به یک قرن پیشرفت‌های فنی متأسفانه هنوز این خطر طبیعی در مقابل تلاش‌های انسان برای نابودی و کنترل آن مقاومت کرده است. کوه‌های یخی قدیمی با شکوه و عظمت از یخ‌رودهای گرینلند توسط جریان‌های اقیانوسی به سمت مسیرهای خطوط کشتیرانی در آتلانتیک شمالی رانده می‌شوند.
گشت بین‌المللی یخ گارد ساحلی آمریکا (IIP) از سال ۱۹۱۳ میلادی مسئولیت نظارت بر وجود خطر کوه‌های یخی در این خطوط را عهده‌دار شده است.
این گشت، اطلاعات کوه‌های یخی را از منابع مختلفی دریافت کرده و با شبیه‌سازی خطرات بالقوه آنها توسط مدل‌های مختلف رایانه‌ای اطلاعات حاصل معروف به ”محدوده یخ‌های شناسائی شده“ (LAKI) را برای جامعه دریانوردی منتشر می‌کند. گشت بین‌المللی یخ رکورد ایمنی قابل ستایشی را در این مدت داشته به‌طوری که حتی یک مورد خسارت یا مرگ ناشی از تصادف با کوه یخی در محدوده گزارش‌های LAKI وجود نداشته است.
منشاء اصلی کوه‌های یخی که وارد آتلانتیک شمالی می‌شوند، ۱۰۰ یخ‌رود (ناحیه تحت تأثیر جزر و مد آب) گرینلند غربی است. همه ساله حدود ۱۰ تا ۱۵ هزار کوه یخی به سمت شمال در سواحل گرینلند و سمت غربی خلیج بافین و سپس به سمت جنوب در سواحل شرقی جزیره بافین Labrador و نیوفانلند به سمت Grand Banks می‌آیند.
سرعت حرکت و پیشروی کوه‌های یخی با آبخور بیش از ۳۰۰ تا ۶۰۰ فوت اغلب پائین است. کوه‌های یخی کوچک‌تر نیز اکثراً همراه با کوبیدن به لبه یک جزیره قطبی یا چسبیدن به یک خور در طول ساحل Labrador حرکت می‌کنند.
کل مسیر حرکتی یک کوه یخی حدود ۱۸۰۰ مایل دریائی است که برای رسیدن به خطوط دریانوردی در آتلانتیک شمالی بین ۱۱ ماه تا سه سال در حرکت می‌باشد.
جریان سرد و یخی Labrador که از سمت جنوب شرقی به طول سواحل شمال شرقی کانادا حرکت می‌کند، کوه‌های یخی را به سمت جنوب و در نزدیکی Grand Banks و در دایره بزرگ خطوط کشتیرانی میان اروژا و بنادر بزرگ شمال شرق آمریکا و کانادا حمل می‌کند. در این ناحیه جریان‌های Labrador با آب‌های گرم گلف‌استریم برخورد می‌کند. اختلاف دما میان دو جریان آب تا ۲۰ درجه سیلسیوس می‌رسد.
برخورد این دو جریان باعث به وجود آمدن مه غلیظی می‌شود که این ناحیه را با همین خصوصیت مشهور کرده است. این مه غلیظ و متمرکز شدن کشتی‌ها و سکوهای حفاری نفت و قایق‌های ماهیگیری خطر کوه یخی را تشدید می‌کنند.
ترکیب چنین عواملی در هیچ جای دیگر در کره زمین وجود ندارد. از این‌روست که آب‌های Grand Banks از خطرناک‌ترین مناطق دریانوردی در سراسر جهان به شمار می‌آید.
نیروهای محیطی فوق‌العاده متراکم و عظیم وارد بر کوه‌های یخی باعث می‌شوند تلاش بشر در انهدام، مهار یا تغییر مسیر حرکت آنها بی‌نتیجه بماند لذا ردیابی این کوه‌های یخی و انتشار اطلاعات محدوده یخ‌های شناسائی شده مؤثرترین وسیله ایمنی دریانوردی است.
هرگاه وجود کوه یخی تهدیدی برای امنیت اولیه کشتیرانی میان اروپا و آمریکای شمالی به حساب بیاید گارد ساحلی آمریکا نظارت و خدمات خود را شروع می‌کند. براساس کنواسیون سولاس، فصل کوه یخی از ۱۵ فوریه تا اول جولای هر سال است ولی گشت بین‌المللی یخ گارد ساحلی هرگاه شرایط کوه یخی خطری را ایجاد کند کار خود را شروع کرده و تا زمانی که آن خطر کاملاً برطرف نشده به کار خود ادامه می‌دهد.
ناحیه Grand Banks معمولاً از آگوست تا ژانویه خالی از کوه‌های یخی است. داستان غرق شدن کشتی تایتانیک در پانزدهم آوریل سال ۱۹۱۲ میلادی که به‌عنوان یکی از مصیبت‌های سنگین و حوادث تلخ دریانوردی در طول تاریخ به شمار می‌آید انگیزه‌ای برای افزایش تقاضای عمومی و همکاری‌های بین‌المللی در مبارزه با خطرات کوه‌های یخی است. همین فاجعه مشوقی برای تأسیس گشت بین‌المللی یخ گارد ساحلی آمریکا در سال ۱۹۱۳ میلادی شد. به‌طوری که این گشت بین‌المللی از زمان تأسیس تاکنون مأموریت‌های زیادی را به درستی انجام داده است.
شناسائی کوه یخ با گشت‌زنی در آب‌های مه‌آلود آتلانتیک شمالی آغاز می‌شود و جستجو برای یافتن کوه‌های یخی با منشاء جنوبی ادامه می‌یابد. در سال ۱۹۴۶ این جستجوها از ردیابی دریائی به ردیابی هوائی تغییر یافت، اما با این حال واضح نبودن کوه یخی عاملی محدودکننده در ردیابی آن به شمار می‌رفت. ولی با اختراع رادارهای هوائی و سنسورهای اولیه، ردیابی کوه‌های یخی از چشم انسان به رادار تغییر یافت. اما با همه این اوضاع و با وجود پیشرفت‌های علمی و فنی هنوز شیوهٔ ردیابی کوه‌های یخی مانند روش سال ۱۹۱۴ است و پیدا کردن یک توده یخ در وسعت ۵۰۰ هزار مایل مربع دریائی که گشت بین‌المللی گارد ساحلی مسئولیت آن را به‌عهده دارد، کار سختی است.
امروزه هم درست مثل روزهای اول و در خلال فصل یخی، مأموران مربوطه هر دو هفته یک بار گشت‌های منظمی به وسیله هواپیما انجام می‌دهند و این گشت‌زنی در مجاورت Grand Banks به‌طور منظم انجام می‌شود.
گشت بین‌المللی یخ از اطلاعات دریافتی از کشتی‌های عبوری در خصوص گزارش‌های کوه یخی و دمای سطح آب دریا (Sea Surface Temperatures) (SST) جهت کمک در پیش‌بینی میزان و نحوه ذوب شدن و کوچک‌تر شدن کوه‌های یخی استفاده می‌کند. شناورهای تجاری عبوری معمولاً ۲۵ درصد گزارش‌های مربوطه به کوه‌های یخی را ارائه می‌کنند.
گشت بین‌المللی یخ با هدف تهیه اطلاعات مناسب و به موقع زمانی و مکانی از کوه‌های یخی، ارتباط خوبی با دریانوردان مسیر آتلانتیک دارد.
سال ۲۰۰۵ میلادی این گشت بین‌المللی طرحی تشویقی را در معرفی یک کشتی که بیشترین مشارکت در شناسائی و گزارش‌های مربوط به کوه‌های یخی را داشته است با نام کشتی بخار انگلیسی Carpathia (این کشتی به کمک قربانیان کشتی تایتانیک رفته بود) ابداع کرد. جایزه Carpathia همه ساله به یک کشتی اعطا می‌شود که بیشترین گزارش‌های خبری و اطلاعاتی از کوه‌های یخی را ارائه کند. برای این کار از تمامی کشتی‌ها خواسته شده است که علائم کوه‌های یخی را به COMINTICEOAT GROTON CT از طریق اینمارست گارد ساحلی آمریکا یا مؤسسه مکاتبه‌های ردیابی گارد ساحلی کانادا گزارش نمایند.
حتی از کشتی‌ها خواسته شده است که نبود یخ را هم گزارش نمایند تا در گزارش‌های منطق امن و عاری از کوه‌های یخی نیز مفید واقع شود. برای ارائه گزارش‌های کوه‌های یخی کشتی‌ها باید اطلاعاتی نظیر نام کشتی و علامت آن، موقعیت کوه یخی، زمان مشاهده به VTC، وسیله مشاهده (چشم یا رادار یا هر دو)، سایز و شکل کوه یخی، مرکز یا کانون دریائی کوه یخ را ارائه نمایند. منظره کوه یخی، دمای هوا و دمای آب سطح دریا را نیز باید به COMINTICEOAT GROTON CT با استفاده از C یا اینمارست و یا Service Code ۲۴ مخابره نمایند.
در سال ۲۰۰۶ کشتی V/ M Mattea از نیوفایلند با ارائه ۱۳۱ گزارش در مورد میزان دمای سطح آب (SST) و کوه‌های یخی جایزه فوق را برای دومین بار از آن خود کرد.

مترجم: اصغر نیک‌عهد
منبع: NEWS IMO

منبع : ماهنامه پیام دریا