تولید کارآمد گیاهان هاپلویید به منظور ایجاد لاین های خالص در خربزه (cucumis melo L.)

گیاهان هاپلویید از چند توده خربزه ایرانی و دو تا از هیبریدهای پروژه مقاومت مرکب به ویروسها از طریق نجات جنین های ارتنوژنیک (بکرزا) القا شده به وسیله گرده های پرتو دیده تولید گردید. از مجموع ۱۳۶ جنین به دست آمده در توده های ایرانی ۵۵ گیاه باززایی شد. نسبت جنین های به دست آمده با توجه به ژنوتیپ های مختلف از ۵% در طالبی سمسوری تا ۴/۰% در خربزه طلایی متفاوت بود. در سری دوم (هیبریدها) ضمن افزایش کارایی از طریق ابداع روش استفاده از کشت مایع برای شناسایی و نجات جنین ها از مجموع ۲۳۹ جنین یافت شده ۱۷۶ گیاه باززایی گردید. در روش معمول تعداد زیادی بذر باید جهت یافتن و استخراج جنین‌های موجود مورد بازبینی قرار گیرند که کاری دشوار و وقت گیر میباشد اما کشت بذور در محیط مایع علاوه بر افزایش کمی و کیفی جنین های به دست آمده موجب سهولت تشخیص و استخراج آنها میگردد.
بدین ترتیب میتوان به آسانی به تعداد کافی گیاه هاپلویید برای مشاهده تفرق صفات و دستیابی به ژنوتیپ مورد نظر دست یافت. در روش کشت تخمدانهای تلقیح نشده (ماده زایی) که جهت مقایسه انجام شد ازمجموع ۱۲۶ تخمدان کشت شده تنها ۳ جنین در رقم خاتونی به دست آمد که بیانگر کارآیی ضعیف و وابستگی شدید آن به ژنوتیپ برای تولید گیاهان هاپلویید در خربزه می‌باشد. هاپلویید بودن گیاهان حاصله درمرحله اول با روش شمارش کروموزومی و در مرحله دوم از طریق فلوسیتومتری و همچنین صفات مورفولوژیکی مورد تایید قرار گرفت. دو مورد دوبله شدن خوبخودی مشاهده شد و مابقی گیاهان حاصله برای دیپلویید شدن در شرایط مختلف تحت تیمار کولشیسین قرار گرفتند.

محمود لطفی
عبدالکریم کاشی
ذبیح اله زمانی
بدرالدین ابراهیم سیدطباطبایی
الیزابت ارل

منبع : پایگاه اطلاعات علمی