تغذیه و دیابت

● تغذیه و دیابت نوع۱
در حالت عادی لوزالمعده بر اساس میزان فعالیت بدنی شما و غذایی که می خورید انسولین بدن شما را تنظیم می کند. از آنجایی که در دیابت نوع ۱ این فرآیند از کار افتاده است، شما باید خود به تنظیم آن بپردازید.
به عنوان یک قاعده کلی، تزریق انسولین و فعالیت فیزیکی قند خون را پایین و خوردن غذا آن را بالا می برد.
هدف اصلی شما در برنامه ریزی غذایی در دیابت نوع ۱ ایجاد تعادل میان این ۳ عامل است تا از این راه بتوانید قند خون خود را تا حد امکان نزدیک به مقدار طبیعی نگه دارید. مثلاً شما می توانید قبل از انجام فعالیت ورزشی، به منظور جلوگیری از کاهش قند خون، مقداری غذای حاوی کربوهیدرات مصرف کنید و یا از مقدار انسولین تزریقی خود بکاهید. همچنین می توانیددر مواقعی که می خواهید غذای بیشتری بخورید (مثلاً در مهمانی ها) با افزایش مقدار انسولین خود، مانع از بالا رفتن قند خونتان شوید. به خاطر داشته باشید که تنظیم موارد فوق تنها با اندازه گیری منظم قند خون امکانپذیر است.
در برنامه ریزی غذایی دیابت نوع ۱، رعایت نکات زیر از اهمیت زیادی برخوردار است:
ـ مصرف وعده های غذایی در فواصل منظم و تقریباً ثابتی از شبانه روز:
این امر یکی از مهمترین اصول تغذیه در دیابت است. در این بین، مصرف سر وقت میان وعده ها (بین صبحانه و نهار، هنگام عصر و قبل از خواب) از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا از پایین افتادن قند خون (هیپوگلیسمی) در بین وعده های اصلی غذا و مخصوصاً در طول شب که خطر هیپوگلیسمی بیشتر است، جلوگیری می کند. این میان وعده ها معمولاً از غذاهای حاوی کربوهیدران مثل نان (ترجیحاً همراه پنیر) یا انواع میوه ها تشکیل شده اند. مصرف نان همراه با پنیر، بهترین انتخاب برای میان وعده قبل از خواب است، زیرا به علت جذب کندتر در روده ها، قند خون را به مدت طولانی تری در طول شب بالا نگه می دارد.
ثابت بودن تقریبی ترکیب و مقدار غذا در تمام روز:
این امر بیشتر در مورد کسانی صادق است که مقدار انسولین ثابتی را در طول شبانه روز تزریق می کنند.
▪ نکته: روش های جدیدی از تزریق انسولین، مانند روش تزریقات متعدد و یا پمپ انسولین به شما آزادی عمل بیشتری در مورد انتخاب زمان مصرف و نیز ترکیب غذایتان می دهند.
درمان هیپوگلیسمی و جلوگیری از مصرف بیش از حد غذا هنگام بروز حملات
مصرف دقیق و حساب شده کربوهیدرات ها
● تغذیه و دیابت نوع ۲
در دیابت نوع ۲ لوزالمعده یا به مقدار لازم انسولین ترشح نمی کند و یا انسولین ترشح شده به خوبی قتدر نیست اعمال خود را در بدن انجام دهد. در حالت طبیعی انسولین خون در مرحله اول ابتدا به مقدار زیادی بالا می رود تا قند خون بعد از غذا را کنترل کند و سپس پایین آمده، در یک حد متعادل باقی می ماند تا غلظت پایه انسولین در بین وعده های غذا حفظ گردد. در دیابت نوع ۲ مرحله اول ترشح انسولین شدیداً مختل می شود. بنابراین ممکن است شما در مصرف بعضی غذاها خصوصاً غذاهای حاوی کربوهیدرات محدودیت داشته باشید. برای آگاهی از اینکه کدام غذاها بیشتر قند خونتان را بالا می برد، بهترین راه اندازی گیری قند خون ۲-۱ ساعت بعد از مصرف غذا است.
به طور کلی در دیابت نوع ۲ اهداف داشتن رژیم غذایی مناسب شامل کم کردن مقدار کالری مصرفی روزانه، کاهش وزن و پایین آوردن قند، چربی و فشار خون در صورت وجود می باشد. داشتن فعالیت ورزشی مرتب نیز کمک بسیار زیادی در رسیدن به اهداف بالا می کند.
اقدام اصلی جهت رسیدن به اهداف فوق، کاهش میزان مصرف کربوهیدرات ها و چربی ها (خصوصاً چربی های حیوانی و گیاهی جامد) می باشد. همچنین بهتر است مصرف غذا به جای آنکه محدود به وعده های اصلی (صبحانه، نهار و شام) و آن هم به مقدار زیاد باشد، به دفعات بیشتر ولی به مقدار کمتر صورت بگیرد. در اینجا نیز مانند دیابت نوع ۱ مصرف میان وعده ها می تواند بسیار کمک کننده باشد. البته در افراد دیابتی نوع ۲ که انسولین با قرص دریافت نمی کنند، مصرف سر وقت وعده های غذایی و میان وعده ها و نیز ثابت بودن ترکیب و مقدار غذا نسبت به افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ از اهمیت کمتری برخوردار است.
همانطور که می دانید، یکی از اهداف مهم تغذیه صحیح ددر دیابت نوع ۲، کاهش وزن می باشد. افزایش وزن یکی از مهمترین عوامل خطر برای ابتلا به دیابت نوع ۲ است، به طوری که امروزه با افزایش میزان چاقی در سنین پایین تر، بروز دیابت نوع ۲ در جوانان و حتی نوجوانان افزایش چشمگیری داشته است. شما مش توانید برای آگاهی از وضعیت کنونی وزن خود از "شاخص جرم بدن" یا "BMI" استفاده کنید.

منابع:
کتاب دیابت راه درمان، از مجموعه کتابهای "آموزش دیابت گابریک"

منبع : اموزش دیابت گابریک