جشن سال نو، مراسمی به وسعت تمام ادیان

جشن آغاز سال در ادیان مختلف جایگاه خاصی دارد، در برخی ادیان با جشن‌های باشکوه همراه است و در برخی با آیین‌های مذهبی. هر دینی نوعی نگاه به این مراسم دارد اما مبنای اکثر آنان واقعه‌ای مذهبی است.
● سال نو در میان مسلمانان
مبنای سال نو مسلمانان، تقویم ۳۵۴ روزه قمری است و هر سال اولین روز محرم تغییر می‌کند و سال قمری ۱۱‌روز کوتاه‌تر از سال خورشیدی است‌. اولین روز از اولین ماه قمری، محرم، آغاز سال نو است. مردم با نماز و عبادت به پیشواز سال نو می‌روند. مسلمانان‌ سال نو را جشن نمی‌گیرند اما ۲ عید بزرگ و مبارک، روز عید فطر یا اول شوال و روز عید قربان یا دهمین روز از ماه ذی‌الحجه را جشن می‌گیرند. ولی گروهی از مسلمین در اول محرم در مساجد و سایر اماکن مذهبی به دور هم جمع می‌شوند و روز بیعت با حضرت محمد(ص)، را گرامی می‌دارند. گفتن داستان هجرت پیامبر اسلام، مهم‌ترین قسمت مراسم این روز است که از رادیو تلویزیون نیز پخش می‌شود.
مسلمانان شیعه آغاز سال نو قمری را جشن نمی‌گیرند زیرا ماه محرم، ماه عزاداری و زنده نگاه داشتن مصائب امام سوم شیعیان، امام حسین(ع)و خاندان گرامی‌اش است. مراسم سوگواری از اول ماه آغاز و تا دهمین روز که روز به شهادت رسیدن امام حسین(ع) و سایر اعضای خانواده ایشان در کربلا است، ادامه می‌یابد. به‌طور کل ماه محرم برای مسلمانان ماه عزاداری است‌. مسلمانان سنی مذهب نیز این ماه را جشن نمی‌گیرند. شیعیان در این ماه با برپایی مراسم عزاداری و تعزیه به سوگ می‌نشینند و اوج مراسم مذهبی در دهمین روز یا روز عاشوراست. در این روز بسیاری از مردم به طبخ غذا و پخش کردن آن بین دیگران می‌پردازند. مسلمانان شیعه ایرانی نیز ضمن گرامیداشت اعیاد غدیر، فطر و قربان‌، روز اول بهار را به‌عنوان روز سال نو جشن می‌گیرند.
● سال نوی مسیحیان
سال نوی مسیحی یا گریگوری، اول ژانویه است. کشور‌هایی که از تقویم گریگوری پیروی می‌کنند این روز را به‌عنوان آغاز سال نو جشن می‌گیرند. در سال ۴۶ پیش از میلاد مسیح، در زمان امپراتوری ژولیوس سزار، رومی‌ها تقویم ژولیان را تنظیم کردند. در سال ۱۵۸۲، پاپ گریگوری ۱۳‌، تغییراتی در تقویم سزاری به وجود آورد. به تدریج تقویم گریگوری به‌دلیل ایجاد تعادل بین فصول سال و فصول تقویم‌، از طرف تعدادی از کشور‌ها به رسمیت شناخته شد.
آداب و رسوم و سنت‌های سال نو، به نوعی حس مسئولیت‌، اعتقاد، ایمان و اتفاق را در مسیحیان به‌وجود می‌آورد. مسیحیان آداب و رسوم سال نو را با شادی و جدیت
به جا می‌آورند. سنت نوزاد سال نو به‌عنوان سمبل تولد روحانی یا تجدید حیات از باور‌های مسیحیان است. تصویر یک نوزاد به همراه نشان یا پرچم سال نو در هر خانه‌ای به معرض نمایش گذاشته می‌شود. همه با هم آواز سنتی یا قدیمی Lang Syne) Auld)به مفهوم روزهای خوب قدیم (good old days) می‌خوانند.
بر‌اساس سنت‌های قدیمی مردم اعتقاد دارند که آنچه اولین روز سال نو خورده می‌شود، سرنوشت هر کسی را تعیین می‌کند. یک سنت دیگر‌، نیت انجام کار‌های خاص در سال جدید است. عموما مردم در آغاز سال نو نیت می‌کنند که در سال جدید کار خاصی را‌، مثل ترک کردن سیگار‌، کم کردن وزن‌ و... انجام دهند و تلاش می‌کنند که این قصد و نیت تحقق پیدا کند. یکی دیگر از سنت‌ها نمایش‌های سال نو است که همه مردم در آن شرکت می‌کنند. این نمایش با مسابقات فوتبال، که برای همه جاذبه خاصی دارد‌، آغاز می‌شود و با آتش بازی و منفجر کردن ترقه ادامه می‌یابد. مردم اعتقاد دارند که انفجار ترقه ارواح پلید را می‌ترساند و برای آنها خوشبختی و خوش اقبالی می‌آورد. جشن‌های سال نو معمولا در شب سال نو آغاز می‌شود.
مردم بهترین لباس خود را به تن می‌کنند‌. زمانی که ساعت ۱۲‌شب یعنی نیمه شب را اعلام کرد، همه مردم با فریاد‌های شادی شروع سال نو را جشن می‌گیرند و با گفتن (سال نو مبارک)به یکدیگر تبریک می‌گویند. طلوع روز اول سال نیز برای مسیحیان اهمیت زیادی دارد و با وجود اینکه تمام شب را به پایکوبی و شب زنده‌داری گذرانده‌اند، صبح روز اول به کلیسا می‌روند.
● سال نوی یهودی
سال نو، مهم‌ترین پیشامد یا رویداد برای یهودیان است. بر‌اساس تقویم گریگوری ماه سپتامبر یا اکتبر برای پیشواز و خوشامد‌گویی به سال نو است و همه با روحیه‌ای شاد خود را برای جشن‌ها آماده می‌کنند. این جشن و سرور با روش هاشانا (Rosh Hashanah) آغاز و با یام کیپور (YomKippur)خاتمه می‌یابد.آرزوی سلامتی و عمر طولانی و موفقیت‌، آرزوی همه یهودیان است. اعتقاد یهودیان این است که خداوند در این روز سرنوشتشان را دوباره رقم می‌زند. در کتاب مقدس آمده است که بیش از هزار سال است که یهودیان سال نو را در ماه تیشری (براساس تقویم گریگوری ماه سپتامبر یا اکتبر) جشن می‌گیرند.
این جشن‌ها ۱۰ روز طول می‌کشد و از غروب اولین روز تا غروب دهمین روز ادامه پیدا می‌کند. در ۲ روز اول، به روش هاشانا جشن گرفته می‌شود که براساس آداب و رسوم یهودیان معنای آن سال نو است. یوم کیپور در دهمین روز تیشری جشن گرفته می‌شود و زمان بین این دو، شبت شووا (‌Shabbat‌ Shuva) نامیده می‌شود. روش هاشانا و یوم کیپور ۲ جشنواره بزرگ یهودیان است که در این ۱۰روز جشن گرفته می‌شوند. جشنواره روش هاشانا با روشن کردن شمع آغاز می‌شود. عرف این است که اعضای خانواده و فامیل دور هم جمع شوند و غذاهای سنتی بخورند‌. یکی از غذاهای سنتی سیب شناور در عسل است که شیرینی زندگی را به یاد می‌آورد. عبادات در این روز نقش مهمی را ایفا می‌کنند. مردم در این روز دعای کیدوش را می‌خوانند.
روش هاشانا ارتباط بین خداوند و انسان را وصف می‌کند. یکی دیگر از مراسم‌، دمیدن درشوفار (‌Shofar) یا شاخ قوچ است. این کار برای توبه کردن از گناهان است. یوم کیپور یا روز کفاره، روز جشن نزدیکی به خداست که در روز دهم تیشری برگزار می‌شود. اعتقاد این است که در این روز خداوند به بندگانش فرصت یا مجال توبه از گناهان را عطا می‌کند. مردم با توجه به سالی که گذ‌شت، برنامه سال آینده خود را می‌ریزند و این روز را روزه می‌گیرند، غذای ویژه سال نو را می‌خورند‌، حمام مخصوص می‌کنند و خیرات می‌دهند. در این روز ۵ نماز یا عبادت ویژه نیز تقدیم خداوند می‌کنند.
● سال نوی سیک‌ها
جشنواره بیساکی که ویساکی نیز نامیده می‌شود، اهمیت زیادی برای سیک‌ها و کشاورزان پنجابی دارد. براساس تقویم نانکشاهی بیساکی، مقارن با اولین روز سال نو، برابر با ۱۳‌یا ۱۴ آوریل است. این روز برای سیک‌ها، روز یادبود دهمین معلم مذهبی آنان‌، گورو گوبیند سینگ است. بیساکی در سال ۱۶۶۹ گورو ناند سینگ را برای رفع تبعیض بین اقشار هند، آیین کالسه پنت را به وجود آورد. برای جامعه بزرگ ایالت پنجاب وهاریانابیساکی زمان درو است‌. کشاورزان که این زمان محصول خود را برداشت کرده و به فروش رسانده‌اند، جشن بزرگ و باشکوهی برگزار می‌کنند و زن و مرد فریاد (جاتاایی بیساکی‌) سر می‌دهند.
سیک‌ها نسبت به انجام آیین و رسوم بیساکی، تعصب شدیدی دارند. پس از انجام مراسم مذهبی‌، مردم به‌صورت دسته جمعی به خارج از معبد می‌آیند و کتاب مقدس سیک‌ها را بیرون می‌آورند. جمعیت با شور و هیجان زیاد، از نقاط مختلف شهر عبور می‌کنند. بعضی جنگ‌های دونفره یا دوئل را به نمایش می‌گذارند. مراسم جشن با خواندن سرود‌های مذهبی ادامه پیدا می‌کند. نمایش جنگ با شمشیر، طبل کوبیدن و ترکاندن ترقه نیز بخشی از مراسم سال نو است‌. در پایان روز مردم با یکدیگر پیمان برادری و اتحاد می‌بندند.

معصومه پیروزبخت

منبع : روزنامه همشهری