با کودک بد غذا چه باید کرد ؟

بیشتر پدر و مادرها درباره تغذیه كودكان خود نگران هستند . این والدین از بی ‏میلی و كم غذا خوردن كودكان خود در رنج هستند و شكایت‏های مختلفی در این مورد دارند . بی‏اشتهایی یا بد غذایی كودك در هر شكلی ،مساله‏ مهمی است كه باید آن را جدی گرفت، چرا كه در نهایت‏ به سوء تغذیه منجر می‏شود . باید بدانیم فقط گرسنگی نیست كه كودك را به سوی غذا می‏كشاند و یا فقط سیر بودن موجب دوری و پرهیز از غذا نمی‏شود، بلكه عوامل گوناگونی، جدا از نیازهای بدنی، موجب می‏شود تا كودك غذا بخورد یا نخورد .
رفتار بزرگترها در این مورد بسیار تعیین كننده است؛ برای مثال اگر كودكی صبحانه خوردن با خانواده خود را دوست داشتنی و با اهمیت نبیند، هیچ میلی به یك صبحانه خوب پیدا نمی‏كند .
در بسیاری از خانواده‏هایی كه زنان شاغل هستند دیده شده كه مادر، كودك را با عجله بیدار می‏كند، با عجله لباس او را می‏پوشاند و به زور، یك لقمه خشك در دستش می‏گذارد تا آن را به عنوان صبحانه بخورد . آیا به نظر شما، كسی می‏تواند در یك محیط عصبی، شلوغ و با عجله غذا بخورد؟
غذا خوردن آن هم در ابتدای صبح، باید همراه با آرامش باشد . ایستاده غذا خوردن، با عجله لقمه‏ای را درست كردن، در حالی كه كارهای مختلفی را انجام می‏دهید، فضای ناامنی را برای یك تغذیه مناسب به وجود می‏آورد . در چنین حالتی، هیچ كودكی میل به خوردن صبحانه ندارد .
خانواده‏هایی كه مجبورند صبح زود از خانه خارج شوند و وقت كافی برای صبحانه خوردن در كنار كودك خود را ندارند، بهتر است ‏برنامه‏ای را تنظیم كنند كه بتوانند همه با هم و در حضور كودك صبحانه بخورند و از این وعده غذایی لذت ببرند .
برای سر حال بودن در صبح و داشتن وقت کافی برای صرف صبحانه می توان:
- شب‏ها زودتر خوابید.
- یك سری كارها را از قبل انجام داد.
- زودتر بیدار شد تا كودك فرصت انجام كارهای اولیه را داشته باشد .
در بعضی از خانواده‏هایی كه مادران شاغل نیستند، مشكل به شیوه دیگری خودنمایی می‏كند ؛ بعضی از مادران آن قدر دیر از خواب بیدار می‏شوند كه می‏توانند صبحانه و ناهار را همزمان بخورند . دیر بیدار شدن، كوفتگی، خستگی و بی‏حوصلگی، بی‏اشتهایی را به همراه دارد . از آن جا كه مادر بی‏میل است‏برای تهیه صبحانه مناسب تلاشی نمی‏كند، در نتیجه با همان بی‏حوصلگی چیزی را برای كودك خود آماده می‏كند تا او بخورد . كودكی كه همراه مادر خود دیر بیدار شده است طبیعی است كه صبحانه و ناهار او یكی می‏شود .
به كودك فرصت‏بدهید تا صبحانه‏اش را كامل بخورد . در چنین فضایی نه تنها كودكان، بلكه هر انسانی از خوردن صبحانه لذت می‏برد و طبیعی است كه این رفتار به عنوان یك عادت غذایی مناسب در كودك باقی می‏ماند .
غذای نیم روز صبح ( میان وعده اول )
از آن جا كه معده كودكان كم حجم است و غذای كمی در معده آنها جا می‏گیرد ، فاصله‏ی بین غذا خوردن كودك نباید خیلی زیاد باشد . كودكان، بین صبحانه و ناهار احتیاج به یك میان وعده دارند . این غذای نیمروزی می‏تواند انواع میوه، خشكبار، نان و شیرینی‏های سبك باشد . خوردن غذا در این زمان برای كودكان بسیار مهم است .
همراهی مادر با كودك در خوردن غذا مهم است؛ یعنی مادر در كنار كودك بنشیند، با او حرف بزند و با هم این غذای نیمروزی را بخورند . كودكان در خوردن صبحانه یا ناهار و یا شام احتیاج به همراهی و همدلی اطرافیان خود دارند و دوست دارند كه بزرگترهایشان در كنارشان باشند و آنها را همراهی كنند . اگر غذای نیمروز نامناسب باشد، در ناهاِر كودك حتما تاثیر منفی می‏گذارد . تنقلاتی مانند انواع شكلات ، آب نبات و حجم زیاد شیرینی موجب می‏شود تا كودك سیری كاذب پیدا كند و میلی به غذا نداشته باشد . استفاده از انواع خشكبار ، دانه‏ها ، مغزها و میوه‏ها به مراتب بهتر است .
ناهار كودك
ناهار كودك باید غذایی كامل با انواع مواد مغذی باشد . حداقل یك ساعت مانده به ناهار از دادن انواع تنقلات به كودك پرهیز شود. این تنقلات جلوی اشتهای كودك را می‏گیرد . به خصوص اینکه هرگز به کودک خود هله و هوله ندهید. قبل از ناهار، كودك را از غذا مطلع كنید و اگر در خانه است‏، حتما او را از نوع غذا و یا اینكه غذا در چه وضعیتی است ‏باخبر سازید . می‏توانید از نیم ساعت مانده به غذا، كودك را ترغیب به غذا خوردن كنید و بگویید غذا به زودی آماده می‏شود .
تجربه یك مادر
« من از صبح به كودكم می‏گویم ، چه غذایی را می‏خواهم درست كنم و گاهی با هم به نتیجه می‏رسیم كه چه چیزی را درست كنم . در بعضی از مراحل او را تشویق می‏كنم كه به من كمك كند . وقتی بوی غذا در آشپزخانه پیچید از او می‏خواهم تا بو بكشد و همین مساله تبدیل به یك بازی برای ما می‏شود . من با رفتارهای مختلف نشان می‏دهم كه غذا بسیار خوش رنگ، خوش‏عطر و خوش‏مزه است و سعی می‏كنم با آب و تاب فراوان در مورد غذا حرف بزنم . حتما از او می‏خواهم كه در چیدن سفره به من كمك كند و با هم سفره را برای غذا آماده می‏كنیم . همیشه قبل از خوردن غذا می‏گویم كه حالا ما بهترین و خوش مزه‏ترین غذای دنیا را می‏خوریم . »
شكی نیست وقتی مادر این گونه فضا را از نظر روانی آماده می‏كند، كودك مشتاقانه از غذا استقبال خواهد كرد. كودكی كه در چنین محیطی غذا می‏خورد، دیدگاه خوبی به غذا دارد و از خوردن آن لذت می‏برد .شور و شوق در غذا خوردن
یكی از عوامل مهمی كه موجب می‏شود تا كودك غذای خود را با میل و كامل بخورد، شور و شوق والدین و اطرافیان كودك است . هر چه این شور و شوق زیادتر باشد، كودك میل بیشتری به غذا پیدا می‏كند . مادری كه در رژیم است، پدری كه بعضی از غذاها را می‏خورد، و برخی را نمی‏خورد و از غذاها ایراد می‏گیرد، موجب می‏شود تا كودك نگرش مناسبی به غذا پیدا نكند .
خوردن قسمت‏های خاصی از یك ماده غذایی، زیر و رو كردن غذا، جست‏ وجو در ظرف غذا، همه و همه رفتارهای ناپسندی است كه كودك از پدر، مادر و مراقبین خود می‏آموزد . این رفتارها در نهایت موجب می‏شود كه لذت غذا خوردن در جمع خانواده كم شود و در نهایت كودك نیز با بی‏میلی به غذا خوردن خود ادامه دهد . مادر، پدر و مراقبین كودك باید با رفتارهای خود نشان بدهند كه همه غذاها لذیذ، مهم و ارزشمند هستند .
نظم در غذا خوردن
نظم در خوردن غذا بسیار مهم است و هم غذا خوردن می‏تواند به نظم كودكان كمك كند و هم نظم می‏تواند میزان میل كودكان را برای خوردن افزایش دهد . زمان هر وعده از غذا باید ثابت و مشخص باشد . این درست نیست كه یك بار كودك را ساعت ۶ بیدار كرد و به او صبحانه داد، روز بعد ساعت ۱۰ و روز دیگر ساعت ۸ صبح . باید یك زمان مشخص را برای هر وعده غذایی در نظر گرفت . این نظم كمك می‏كند تا معده كودك برای خوردن غذا ، به طور منظم عمل نماید . نامنظم بودن ساعت‏های هر وعده غذا ، به بی‏اشتهایی كودك منجر می‏شود .
تنوع غذایی
تنوع مواد غذایی جدا از این كه نیازهای مختلف جسمانی كودك را تامین می‏كند، بی‏اشتهایی او را هم رفع می‏كند . هر روز می‏توان مواد صبحانه، ناهار و یا شام را تغییر داد . این كه هر روز صبح كودك شیر و نان بخورد، طبیعی است كه موجب بی‏اشتهایی او می‏شود . برای مثال می‏توان یك روز كره، روز دیگر پنیر و در روزهای دیگر، تخم‏مرغ ، آب‏میوه، عسل و . . . در صبحانه كودك گذاشت . البته دادن عسل به کودک زیر یک سال ممنوع است.
بعضی از پدرها و مادرها چون خودشان به عنوان مثال هویج و یا كدو دوست ندارند، این مواد را به كودكان نیز نمی‏دهند . انواع سبزی‏ها برای كودك مفید است و از همه آن‏ها می‏توان در غذاهای مختلف استفاده كرد .
به دلایل مختلف، گروهی از كودكان بعضی از مواد غذایی را دوست ندارند . ممكن است كودكی سیب‏زمینی، هویج و یا لوبیا را دوست نداشته باشد . مراقب كودك باید دقت كند كه آیا این دوست نداشتن یك عادت غلط است ‏یا واقعا میل به خوردن آن ندارد . اگر پس از بررسی‏های دقیق متوجه شدید كه كودك یك ماده غذایی مثلا سیب‏زمینی را دوست ندارد، بهتر است از دادن آن ماده غذایی برای مدتی صرف نظر كنید و كودك را مجبور به خوردن آن نكنید . برای مثال كودكانی كه از برنج زیاد استفاده می‏كنند، بدنشان كمتر به سیب‏زمینی پخته نیاز پیدا می‏كند . یا كودكانی كه زیاد گوشت می‏خورند كمتر از لوبیا استقبال می‏كنند . در حقیقت نیاز آن ماده غذایی به شكل دیگری تامین می‏شود .
بی‏اشتهایی روانی
بخش بزرگی از بی‏اشتهایی كودكان بیشتر جنبه روانی دارد . معمولا كودكانی كه با یكی از اعضای خانواده خود مشكل دارند، به غذا بی‏میل می‏شوند . كودكانی كه پدر و مادر مستبد دارند و یا از طرف اعضای خانواده خود اذیت می‏شوند بی‏اشتها می‏شوند . بعضی وقت‏ها نیز كودك از طریق ابراز بی‏میلی و یا غذا نخوردن قصد دارد نظر دیگران را به خود جلب كند . در این حالت مراقب كودك باید دقت كند و به شكل‏های مختلف به نیازهای كودك توجه نماید . بسیار غم‏انگیز است كه كودك بخواهد از طریق غذا نخوردن جلب توجه كند .
تجربه یك مربی
یكی از كودكان كلاسَم به نام "علی‏" كه بسیار خوب غذا می‏خورد، بعد از مدتی دچار نوعی بی‏اشتهایی شد . در صدد بر آمدم تا علت این مشكل را بفهمم. بعد از مدتی توجه و جست ‏وجو در رفتار خانواده او، متوجه شدم كه برادر كوچك علی به تازگی به حرف آمده است و حرف‏های جالب و بامزه می‏زند و در خانواده مرتب مورد توجه و تایید است و علی مدتی است كه سعی می‏كند با تكرار حرف‏های برادرش توجه خانواده را به خودش جلب كند، اما بزرگ‏ترها او را دعوا می کنند كه چرا مسخره‏بازی در می‏آورد . علی چندین بار به شیوه‏های مختلف سعی كرده كه با حرف‏ها و كارهایش توجه خانواده را جلب كند، ولی هیچ نوع موفقیتی به دست نیاورده است . تا این كه از طریق بی‏غذایی و بد غذایی با موفقیت توجه خانواده را به خود جلب كرده است . بخش دیگری از بی‏اشتهایی روانی كاملا ناخود آگاه است؛ یعنی رفتارهای خشن و تند پدر، مادر و مربی آن قدر آزار دهنده است كه كودك به نوعی سعی می‏كند تحت هر شرایطی از بودن در كنار این افراد پرهیز كند و چون در زمان غذا خوردن این نزدیكی بیشتر می‏شود، كودك سعی می‏كند كه كمتر سر سفره حاضر شود و اگر با اصرار والدین حاضر شود با خوردن اندكی غذا، فوری از سر سفره بلند می شود تا خود را از این موقعیت آزار دهنده نجات ‏دهد .
كلام آخر
غذا خوردن یكی از نیازهای اساسی كودكان است كه باید به آن اهمیت دهید تا دچار ضعف جسمی و روحی نشوند و همیشه شاداب باقی بمانند .

منبع : روزنامه جوان